Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

References to this case

Share

Highlight in text

Go

Avis juridique important

|

61999J0498

Απόϕαση του Δικαστηρίου (έκτο τμήμα) της 17ης Σεπτεμβρίου 2002. - Town & County Factors Ltd κατά Commissioners of Customs & Excise. - Αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποϕάσεως: VAT and Duties Tribunal, Manchester - Ηνωμένο Βασίλειο. - Έκτη οδηγία ΦΠΑ - Πεδίο εϕαρμογής - Τυχερό παιχνίδι στο οποίο ο διοργανωτής αναλαμβάνει ηθική μόνο δέσμευση - Βάση επιβολής του ϕόρου. - Υπόθεση C-498/99.

Συλλογή της Νομολογίας του Δικαστηρίου 2002 σελίδα I-07173


Περίληψη
Διάδικοι
Σκεπτικό της απόφασης
Απόφαση για τα δικαστικά έξοδα
Διατακτικό

Λέξεις κλειδιά


1. Φορολογικές διατάξεις - Εναρμόνιση των νομοθεσιών - Φόροι κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου προστιθεμένης αξίας - Φορολογητέες πράξεις - αροχές υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας - Υποχρεώσεις του παρέχοντος την υπηρεσία των οποίων η εκτέλεση δεν μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς λόγω συμφωνίας που συνεπάγεται ηθική μόνο δέσμευση - Επιβολή φόρου

(Οδηγία 77/388 του Συμβουλίου, άρθρο 2, σημ. 1)

2. Φορολογικές διατάξεις - Εναρμόνιση των νομοθεσιών - Φόροι κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου επί της προστιθεμένης αξίας - Βάση επιβολής του φόρου - αροχή υπηρεσιών - Τυχερό παιχνίδι που παρέχει στον διοργανωτή τη δυνατότητα να διαθέτει ελεύθερα το ποσό που εισπράττει από τη συμμετοχή των παικτών - Βάση επιβολής του φόρου που συνίσταται στο συνολικό ποσό που εισπράττει ο διοργανωτής

(Οδηγία 77/388 του Συμβουλίου, άρθρο 11, Α, § 1, στοιχ. α_)

Περίληψη


1. Το άρθρο 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας 77/388, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι μια παροχή υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, από την οποία όμως δεν απορρέουν υποχρεώσεις των οποίων η εκτέλεση μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς, για τον λόγο ότι έχει συμφωνηθεί ότι ο παρέχων υπηρεσίες αναλαμβάνει μόνον ηθική δέσμευση για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών, συνιστά πράξη υποκείμενη στον φόρο προστιθέμενης αξίας.

( βλ. σκέψη 24, διατακτ. 1 )

2. Το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας 77/388, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι βάση επιβολής του φόρου για τα τυχερά παιχνίδια είναι το συνολικό ποσό που εισέπραξε ο διοργανωτής του παιχνιδιού, εφόσον αυτός μπορεί να διαθέσει το ποσό αυτό κατά το δοκούν.

( βλ. σκέψη 31, διατακτ. 2 )

Διάδικοι


Στην υπόθεση C-498/99,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του VAT and Duties Tribunal, Manchester (Ηνωμένο Βασίλειο), προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογήν του άρθρου 234 ΕΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

Town & County Factors Ltd

και

Commissioners of Customs & Excise,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία των άρθρων 2, σημείο 1, 6, παράγραφος 1, και 11, Α, παράγραφος 1, της έκτης οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μα_ου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση (ΕΕ ειδ. έκδ. 09/001, σ. 49),

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),

συγκείμενο από την N. Colneric, πρόεδρο του δευτέρου τμήματος, προεδρεύουσα του έκτου τμήματος, τους C. Gulmann, J.-P. Puissochet, R. Schintgen (εισηγητή) και Β. Σκουρή, δικαστές,

γενική εισαγγελέας: C. Stix-Hackl

γραμματέας: L. Hewlett, υπάλληλος διοικήσεως,

λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

- η Town & County Factors Ltd, εκπροσωπούμενη από τον R. Cordara, QC, και την P. Cargill-Thompson, barrister, εντολοδόχους της Ernst & Young, Tax advisers,

- η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενη από τον J. E. Collins, επικουρούμενο από τον K. P. E. Lasok, QC,

- η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από τον R. Lyal,

έχοντας υπόψη την έκθεση ακροατηρίου,

αφού άκουσε τις προφορικές παρατηρήσεις των Town & County Factors Ltd, εκπροσωπουμένων από τον R. Cordara και την P. Cargill-Thompson, της Κυβερνήσεως του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπουμένης από τον J. E. Collins, επικουρούμενο από τον K. P. E. Lasok, της Γερμανικής Κυβερνήσεως, εκπροσωπουμένης από την B. Muttelsee-Schön, και της Επιτροπής, εκπροσωπουμένης από τον R. Lyal, κατά τη συνεδρίαση της 27ης Ιουνίου 2001,

αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 27ης Σεπτεμβρίου 2001,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

Σκεπτικό της απόφασης


1 Με διάταξη της 16ης Δεκεμβρίου 1999, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 22 Δεκεμβρίου 1999, το VAT and Duties Tribunal, Manchester, υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 234 ΕΚ, δύο προδικαστικά ερωτήματα ως προς την ερμηνεία των άρθρων 2, σημείο 1, 6, παράγραφος 1, και 11, Α, παράγραφος 1, της έκτης οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μα_ου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση (ΕΕ ειδ. έκδ. 09/001, σ. 49, στο εξής: έκτη οδηγία).

2 Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Town & County Factors Ltd (στο εξής: Town & County) και των Commissioners of Customs & Excise (στο εξής: Commissioners), οι οποίοι στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι αρμόδιοι για την είσπραξη του φόρου προστιθέμενης αξίας (στο εξής: ΦΑ), εν προκειμένω για την καταβολή του ΦΑ όσον αφορά τη διοργάνωση τυχερού παιχνιδιού.

Η κοινοτική κανονιστική ρύθμιση

3 Το άρθρο 2 της έκτης οδηγίας, το οποίο αποτελεί τον τίτλο ΙΙ που επιγράφεται «εδίο εφαρμογής», έχει ως εξής:

«Στον φόρο προστιθέμενης αξίας υπόκεινται :

1. οι παραδόσεις αγαθών και οι παροχές υπηρεσιών, που πραγματοποιούνται εξ επαχθούς αιτίας στο εσωτερικό της χώρας υπό υποκειμένου στο φόρο, που ενεργεί υπό την ιδιότητά του αυτήν.

2. [...]»

4 Το άρθρο 6, παράγραφος 1, της έκτης οδηγίας προβλέπει τα εξής:

«Ως "παροχή υπηρεσιών" θεωρείται κάθε πράξη, η οποία δεν αποτελεί παράδοση αγαθών κατά την έννοια του άρθρου 5.

Η πράξη αυτή αυτή δύναται να συνίσταται, μεταξύ άλλων, σε :

- εκχώρηση άυλου αγαθού, το οποίο αντιπροσωπεύεται ή όχι από τίτλο,

- υποχρέωση προς παράλειψη ή ανοχή πράξεως ή καταστάσεως,

- εκτέλεση υπηρεσίας κατ' επιταγήν της δημοσίας αρχής η επ' ονόματί της ή εις εκτέλεση νόμου.»

5 Στον τίτλο VIII που επιγράφεται «Βάση επιβολής του φόρου», το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας έχει ως εξής:

«Α. Στο εσωτερικό της χώρας

1. Βάση επιβολής του φόρου είναι:

α) για τις παραδόσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών, εκτός των αναφερομένων κατωτέρω στις περιπτώσεις β), γ) και δ) ο,τιδήποτε αποτελεί την αντιπαροχή, την οποία έλαβε ή πρόκειται να λάβει για τις πράξεις αυτές ο προμηθευτής ή ο παρέχων τις υπηρεσίες από τον αγοραστή, τον λήπτη ή τρίτο πρόσωπο, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων που συνδέονται αμέσως με την τιμή των πράξεων αυτών».

Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

6 Η Town & County είναι καταχωρισμένη, όσον αφορά την καταβολή του ΦΑ, ως το αντιπροσωπευτικό μέλος ενός ομίλου εταιριών, μία από τις οποίες διοργάνωσε, μεταξύ άλλων στο διάστημα από τον Ιούνιο του 1994 μέχρι τον Νοέμβριο του 1995, εβδομαδιαίο τυχερό παιχνίδι (διαγωνισμό) με το όνομα «spot-the-ball» («βρες τη μπάλα»).

7 Τα δελτία συμμετοχής στο παιχνίδι αυτό περιέχουν μια φωτογραφία από φάση ποδοσφαιρικού αγώνα, από την οποία είχε απαλειφθεί η μπάλα. Αντικείμενο του παιχνιδιού είναι να υποδειχθεί με ένα σταυρό το σημείο όπου βρίσκεται, κατά τη γνώμη του παίκτη, το κέντρο της μη εμφαινομένης μπάλας. Οι παίκτες μπορούν να θέσουν επί της φωτογραφίας μέχρι 900 σταυρούς και το ύψος του ποσού που καταβάλλουν ποικίλλει ανάλογα με τον αριθμό των σταυρών. Ο παίκτης που σημειώνει τον σταυρό που βρίσκεται πλησιέστερα προς το σημείο που, κατά την άποψη μιας ομάδας κριτών, βρίσκεται το κέντρο της μπάλας κερδίζει το πρώτο βραβείο. Το δεύτερο βραβείο δίδεται στον παίκτη που έχει σημειώσει, εκτός από τον παίκτη που έχει κερδίσει το πρώτο βραβείο, τον πλησιέστερο προς το σημείο αυτό σταυρό, κ.ο.κ.

8 Οι όροι συμμετοχής στο παιχνίδι, οι οποίοι αναγράφονται στα δελτία συμμετοχής, προβλέπουν, μεταξύ άλλων, ότι οι παίκτες δέχονται ότι το παιχνίδι συνεπάγεται ηθική μόνο δέσμευση για τον διοργανωτή («binding in honour only»).

9 Δεν αμφισβητείται ότι, κατά την κρίσιμη στην κύρια δίκη περίοδο, ήτοι από τον Ιούνιο του 1994 μέχρι τον Νοέμβριο του 1995, ο διοργανωτής ουδέποτε αρνήθηκε να καταβάλει ή να παραδώσει στους νικητές τα αναφερόμενα στα δελτία συμμετοχής κέρδη. Τα εν λόγω κέρδη, τα οποία συνίσταντο σε χρηματικό ποσό, σε αγαθά ή υπηρεσίες, δίδονταν πάντοτε στους νικητές και το κόστος τους καλυπτόταν από τα ποσά που είχαν καταβάλει οι παίκτες. Ομοίως, δεν αμφισβητείται ότι ούτε οι όροι συμμετοχής στο παιχνίδι ούτε η εθνική νομοθεσία υποχρέωναν τον διοργανωτή του εν λόγω παιχνιδιού να καταβάλει τα κέρδη σε μετρητά ή να αγοράσει τα φυσικά αντικείμενα με τα ποσά που είχαν καταβάλει οι παίκτες για τη συμμετοχή τους.

10 Κατόπιν της εκδόσεως της αποφάσεως της 5ης Μα_ου 1994, C-38/93, Glawe (Συλλογή 1994, σ. Ι-1679), η Town & County, η οποία μέχρι τότε υπολόγιζε τον οφειλόμενο από την ίδια ΦΑ επί του συνολικού ύψους των ποσών που εισέπραττε από τους παίκτες, θεώρησε ότι όφειλε να καταβάλει ΦΑ μόνον επί του ποσού αυτού, μειωμένου κατά την αξία των κερδών που έδιδε στους νικητές.

11 Στις 28 Μαρτίου 1995, οι Commissioners αποφάσισαν ότι η Town & County όφειλε να καταβάλει ΦΑ επί του συνόλου των ποσών που εισέπραττε από τους παίκτες.

12 Η Town & County άσκησε προσφυγή κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου.

13 Το εν λόγω δικαστήριο έκρινε ότι η επίλυση της εκκρεμούς ενώπιόν του διαφοράς εξαρτάται από την ερμηνεία του κοινοτικού δικαίου και, μεταξύ άλλων, από την απάντηση στο ερώτημα αν το γεγονός ότι ο διοργανωτής του παιχνιδιού είχε αναλάβει ηθική μόνο δέσμευση, περίσταση ικανή να θέσει υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη έννομης σχέσεως μεταξύ του διοργανωτή και των παικτών, συνεπάγεται ότι η διοργάνωση του παιχνιδιού δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παροχή υπηρεσιών υπό την έννοια του άρθρου 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας. Ως εκ τούτου, το αιτούν δικαστήριο αποφάσισε, στις 3 Ιουνίου 1997, να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο σχετικό προδικαστικό ερώτημα.

14 Το High Court of Justice (England & Wales) (Ηνωμένο Βασίλειο) έκρινε κατ' έφεση ότι το αιτούν δικαστήριο έπρεπε επίσης να υποβάλει στο Δικαστήριο το ερώτημα αν η βάση επιβολής του φόρου υπό την έννοια του άρθρου 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας ήταν το σύνολο των καταβαλλομένων από τους παίκτες ποσών και όχι το καθαρό ποσό που απομένει αν αφαιρεθούν τα ποσά που αντιστοιχούν στα χορηγούμενα κέρδη.

15 Υπό τις συνθήκες αυτές, το VAT and Duties Tribunal, Manchester, υπέβαλε στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1) Βάσει της ορθής ερμηνείας των οδηγιών του Συμβουλίου 67/227/ΕΟΚ, της 11ης Απριλίου 1967, και 77/388/ΕΟΚ, της 17ης Μα_ου 1977, ειδικότερα των άρθρων 2, σημείο 1, και 6, παράγραφος 2, της τελευταίας, και ενόψει της νομολογίας του Δικαστηρίου, ιδίως της αποφάσεως της 3ης Μαρτίου 1994, C-16/93, Tolsma (Συλλογή 1994, σ. Ι-743), μπορεί να θεωρείται ως φορολογητέα πράξη, όσον αφορά την επιβολή του φόρου προστιθέμενης αξίας, η πράξη που, βάσει συμφωνίας των μερών, συνεπάγεται "ηθική μόνο δέσμευση" (οπότε, κατά το εθνικό δίκαιο, δεν είναι δυνατό να ζητηθεί δικαστικώς η εκτέλεσή της);

2) Αν η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι καταφατική, τότε, κατά την ορθή ερμηνεία των ως άνω οδηγιών, ιδίως του άρθρου 11, Α, παράγραφος 1, της τελευταίας, και ενόψει της νομολογίας του Δικαστηρίου, ιδίως της αποφάσεως της 5ης Μα_ου 1994, C-38/93, Glawe [...], το φορολογητέο ποσό, όσον αφορά την επιβολή του φόρου προστιθέμενης αξίας, στο πλαίσιο των υπηρεσιών διοργανώσεως τυχερού παιχνιδιού τις οποίες παρέχει ο διοργανωτής στους παίκτες έναντι καταβολής εκ μέρους τους κάποιου χρηματικού ποσού, είναι:

α) το σύνολο των καταβαλλομένων αυτών ποσών ή

β) το σύνολο των καταβαλλομένων αυτών ποσών αφαιρουμένου του ποσού ή της αξίας των κερδών που διανέμονται στους νικητές ή

γ) κάποιο άλλο ποσό και, αν ναι, ποιο;

Επικουρικώς, αν πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι εν λόγω υπηρεσίες παρέχονται από τον διοργανωτή σε κάθε παίκτη ατομικά έναντι του ποσού που καταβάλλει για τη συμμετοχή του στο παιχνίδι, το φορολογητέο ποσό όσον αφορά κάθε σχετική παροχή είναι:

α) το καταβαλλόμενο αυτό ποσό ή

β) το καταβαλλόμενο αυτό ποσό αφαιρουμένου του αντίστοιχου ποσοστού του ποσού ή της αξίας της αξίας των κερδών που διανέμονται στους νικητές ή

γ) κάποιο άλλο ποσό και, αν ναι, ποιο;»

Επί του πρώτου ερωτήματος

16 Με το πρώτο του ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ' ουσίαν, αν το άρθρο 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι μια παροχή υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, από την οποία όμως δεν απορρέουν υποχρεώσεις των οποίων η εκτέλεση να μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς, για τον λόγο ότι έχει συμφωνηθεί ότι ο παρέχων υπηρεσίες αναλαμβάνει μόνον ηθική δέσμευση για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών, μπορεί να θεωρείται ως πράξη υποκείμενη στον ΦΑ.

17 ροκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, πρέπει εκ προοιμίου να υπομνησθεί ότι, κατά το άρθρο 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας, υπόκεινται στον ΦΑ οι παραδόσεις αγαθών και οι παροχές υπηρεσιών που πραγματοποιούνται εξ επαχθούς αιτίας στο εσωτερικό της χώρας υπό υποκειμένου στον φόρο που ενεργεί υπό την ιδιότητά του αυτήν.

18 ρέπει, επίσης, να υπομνησθεί ότι, με τη σκέψη 14 της αποφάσεως Tolsma, το Δικαστήριο έκρινε ότι παροχή υπηρεσιών πραγματοποιείται «εξ επαχθούς αιτίας» κατά την έννοια του άρθρου 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας και, επομένως, είναι φορολογητέα μόνον αν υφίσταται μεταξύ του παρέχοντος την υπηρεσία και του λήπτη αυτής έννομη σχέση στο πλαίσιο της οποίας ανταλλάσσονται αμοιβαίως παροχές, η δε αμοιβή που λαμβάνει ο παρέχων την υπηρεσία συνιστά την πραγματική αντιπαροχή της υπηρεσίας που παρέχεται στον λήπτη.

19 Σύμφωνα με την Town & County, κατά τη διοργάνωση παιχνιδιού όπως το επίδικο στην κύρια δίκη, δεν υφίσταται τέτοια έννομη σχέση μεταξύ του δικαιούχου και του παρέχοντος την υπηρεσία, εφόσον, λόγω της υπάρξεως ρήτρας που προβλέπει ότι ο διοργανωτής δεσμεύεται μόνον ηθικά, δεν μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς η εκτέλεση της υποχρεώσεως που αυτός υπέχει.

20 Συναφώς, πρέπει κατ' αρχάς να σημειωθεί ότι δεν αμφισβητείται ότι, κατά τη διοργάνωση παιχνιδιού όπως το επίδικο στην κύρια δίκη, ανταλλάσσονται αμοιβαίως παροχές, υπό την έννοια της προπαρατεθείσας αποφάσεως Tolsma, μεταξύ του διοργανωτή του παιχνιδιού και των παικτών, ενώ η αμοιβή που εισπράττει ο διοργανωτής για τη συμμετοχή των παικτών συνιστά την πραγματική αντιπαροχή της υπηρεσίας που τους παρέχει.

21 Ακολούθως, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η προσέγγιση σύμφωνα με την οποία το γεγονός ότι δεν μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς η εκτέλεση των υποχρεώσεων που υπέχει ο παρέχων τις υπηρεσίες εξαρτάται από την ύπαρξη έννομης σχέσεως, υπό την έννοια της προπαρατεθείσας αποφάσεως Tolsma, θίγει την πρακτική αποτελεσματικότητα της έκτης οδηγίας, καθόσον συνεπάγεται ότι οι πράξεις που εμπίπτουν στην οδηγία αυτή μπορούν να ποικίλλουν μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών, λόγω των αποκλίσεων που ενδέχεται να υπάρχουν στις διάφορες έννομες τάξεις ως προς το σημείο αυτό.

22 Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή παρέχει στον υποκείμενο στον φόρο τη δυνατότητα να αποφύγει την καταβολή του ΦΑ, αν στις συμβάσεις πωλήσεως ή παροχής υπηρεσίων που συνάπτει προβλέψει ρήτρα όπως η επίδικη στην υπόθεση της κύριας δίκης.

23 Τέλος, δεν μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι δεν υφίσταται καμία έννομη σχέση, υπό την έννοια της προπαρατεθείσας αποφάσεως Tolsma, για τον λόγο ότι δεν μπορεί να επιβληθεί δικαστικώς στον παρέχοντα τις υπηρεσίες η εκτέλεση της υποχρεώσεως που υπέχει, δεδομένου ότι η αδυναμία να ζητηθεί δικαστικώς η εκτέλεση της υποχρεώσεως αυτής απορρέει από συμφωνία μεταξύ του παρέχοντος την υπηρεσία και του δικαιούχου, συμφωνία που μαρτυρεί μάλιστα την ύπαρξη έννομης σχέσεως υπό την προαναφερθείσα έννοια.

24 Υπό τις συνθήκες αυτές, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι μια παροχή υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, από την οποία όμως δεν απορρέουν υποχρεώσεις των οποίων η εκτέλεση μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς, για τον λόγο ότι έχει συμφωνηθεί ότι ο παρέχων υπηρεσίες αναλαμβάνει μόνον ηθική δέσμευση για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών, συνιστά πράξη υποκείμενη στον ΦΑ.

Επί του δευτέρου ερωτήματος

25 Με το δεύτερο ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ' ουσίαν, αν το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι, για τη διοργάνωση παιχνιδιού όπως το επίδικο στην κύρια δίκη, η βάση επιβολής του φόρου είναι το σύνολο των ποσών που εισέπραξε ο διοργανωτής του εν λόγω παιχνιδιού ή το συνολικό αυτό ποσό μειωμένο κατά το ποσό ή την αξία των κερδών που διανέμονται στους νικητές ή κάποιο άλλο ποσό.

26 ροκειμένου να δοθεί απάντηση στο ούτως αναδιατυπωθέν ερώτημα, πρέπει να υπομνησθεί, κατ' αρχάς, ότι το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας προβλέπει ότι «[β]άση επιβολής του φόρου είναι [...] για τις παραδόσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών, εκτός των αναφερομένων [...] στις περιπτώσεις β_, γ_ και δ_, ο,τιδήποτε αποτελεί την αντιπαροχή, την οποία έλαβε ή πρόκειται να λάβει για τις πράξεις αυτές ο προμηθευτής ή ο παρέχων τις υπηρεσίες από τον αγοραστή, τον λήπτη ή τρίτο πρόσωπο».

27 Ακολούθως, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά πάγια νομολογία, ο κανόνας αυτός πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η βάση επιβολής του φόρου επί παροχής υπηρεσιών συνίσταται στην πράγματι λαμβανόμενη προς τούτο αντιπαροχή (βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 27ης Μαρτίου 1990, C-126/88, Boots Company, Συλλογή 1990, σ. Ι-1235, σκέψη 19, και της 16ης Οκτωβρίου 1997, C-258/95, Fillibeck, Συλλογή 1997, σ. Ι-5577, σκέψη 13).

28 Όσον αφορά όμως τη διοργάνωση παιχνιδιού όπως το επίδικο στην κύρια δίκη, η αντιπαροχή που πράγματι έλαβε ο διοργανωτής για την υπηρεσία που παρέχει στους παίκτες ισοδυναμεί με τα ποσά που αυτοί κατέβαλαν για τη συμμετοχή τους. Τα ποσά αυτά τα καρπώνεται εξ ολοκλήρου και του παρέχουν τη δυνατότητα να καλύψει τα έξοδα που σχετίζονται με τη δραστηριότητά του. Συνεπώς, βάση επιβολής του φόρου για την οικεία πράξη, υπό την έννοια του άρθρου 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας, είναι το σύνολο των ποσών που καταβάλλουν οι παίκτες για τη συμμετοχή τους.

29 Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η εν λόγω ερμηνεία του άρθρου 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας δεν αναιρεί την ορθότητα της ερμηνείας του Δικαστηρίου στην προπαρατεθείσα υπόθεση Glawe, στον βαθμό που η εκμετάλλευση των αναφερομένων στην εν λόγω απόφαση μηχανημάτων τυχερών παιχνιδιών και η διοργάνωση του επίδικου στην κύρια δίκη παιχνιδιού διαφέρουν σε ουσιώδη σημεία.

30 Συγκεκριμένα, ναι μεν χαρακτηριστικό των εν λόγω μηχανημάτων τυχερών παιχνιδιών είναι το ότι, σύμφωνα με ρητά προβλεπόμενες στη νομοθεσία επιταγές, τα μηχανήματα αυτά είναι σχεδιασμένα κατά τρόπο ώστε ορισμένο τουλάχιστον ποσοστό, συγκεκριμένα το 60 %, των ποσών που διακυβεύουν οι παίκτες να τους αναδιανέμεται ως κέρδος και ώστε τα εν λόγω ποσά να μπορούν να διαχωριστούν, από τεχνικής και πρακτικής απόψεως, από τα ποσά που ο έχων την εκμετάλλευση των μηχανημάτων μπορεί πράγματι να καρπώνεται, το επίδικο στην κύρια δίκη παιχνίδι όμως δεν παρουσιάζει κανένα από τα χαρακτηριστικά αυτά, οπότε ο διοργανωτής του μπορεί να διαθέτει κατά το δοκούν το σύνολο των ποσών που έχει εισπράξει από τους παίκτες για τη συμμετοχή τους.

31 Υπό τις συνθήκες αυτές, στο δεύτερο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι βάση επιβολής του φόρου για τα τυχερά παιχνίδια είναι το συνολικό ποσό που εισέπραξε ο διοργανωτής του παιχνιδιού, εφόσον αυτός μπορεί να διαθέσει το ποσό αυτό κατά το δοκούν.

Απόφαση για τα δικαστικά έξοδα


Επί των δικαστικών εξόδων

32 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου και η Επιτροπή, που κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Διατακτικό


Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε με διάταξη της 16ης Δεκεμβρίου 1999 το VAT and Duties Tribunal, Manchester, αποφαίνεται:

1) Το άρθρο 2, σημείο 1, της έκτης οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μα_ου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών - Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι μια παροχή υπηρεσιών εξ επαχθούς αιτίας, από την οποία όμως δεν απορρέουν υποχρεώσεις των οποίων η εκτέλεση μπορεί να ζητηθεί δικαστικώς, για τον λόγο ότι έχει συμφωνηθεί ότι ο παρέχων υπηρεσίες αναλαμβάνει μόνον ηθική δέσμευση για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών, συνιστά πράξη υποκείμενη στον φόρο προστιθέμενης αξίας.

2) Το άρθρο 11, Α, παράγραφος 1, στοιχείο α_, της έκτης οδηγίας 77/388 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι βάση επιβολής του φόρου για τα τυχερά παιχνίδια είναι το συνολικό ποσό που εισέπραξε ο διοργανωτής του παιχνιδιού, εφόσον αυτός μπορεί να διαθέσει το ποσό αυτό κατά το δοκούν.