Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

PAOLA MENGOZZIEGO

przedstawiona w dniu 18 października 2007 r.(1)

Sprawa C-103/06

Philippe Derouin

przeciwko

Union pour le recouvrement des cotisations de sécurité sociale et d’allocations familiales de Paris – Région parisienne (Urssaf)

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez tribunal des affaires de sécurité sociale de Paris (Francja)]

Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących – Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71 – Artykuł 8, 14a ust. 2 i art. 14d ust. 1 – Osoba prowadząca działalność na własny rachunek – Powszechna składka na ubezpieczenie społeczne – Składka na spłatę zadłużenia systemu zabezpieczeń społecznych – Uwzględnienie dochodów uzyskanych w innym państwie członkowskim i podlegających tam opodatkowaniu na podstawie umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania





I –    Wprowadzenie

1.        W niniejszej sprawie Trybunał jest pytany o wykładnię rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i zaktualizowanym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r.(2), zmienionym przez rozporządzenie Rady (WE) nr 1606/98 z dnia 29 czerwca 1998 r.(3) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”)(4) oraz relacji pomiędzy tym rozporządzeniem a postanowieniami międzynarodowej umowy podatkowej, zawartej w niniejszej sprawie między Republiką Francuską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej mającej na celu unikanie podwójnego opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, zamieszkującą we Francji i podlegającą w tym państwie systemowi zabezpieczenia społecznego oraz wykonującą jednocześnie w tych dwóch państwach członkowskich działalność zawodową na własny rachunek.

2.        Dokładniej rzecz ujmując, chodzi o wyjaśnienie, czy przepisy rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby państwo członkowskie, w tym wypadku Republika Francuska, odstąpiło, zgodnie z postanowieniami przedmiotowej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, od pobrania od części dochodów z tytułu działalności zawodowej tej osoby pracującej na własny rachunek składek, które zgodnie z orzecznictwem Trybunału są objęte zakresem zastosowania tego rozporządzenia.

II – Ramy prawne

A –    Uregulowanie wspólnotowe

3.        Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 rozporządzenie to „stosuje się do pracowników najemnych lub do osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich i są obywatelami jednego z państw członkowskich lub są bezpaństwowcami lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich, jak i do członków ich rodzin i do osób pozostałych przy życiu”.

4.        Artykuł 13 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje: „z zastrzeżeniem art. 14c i 14f osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Ustawodawstwo określa się zgodnie z przepisami niniejszego tytułu”.

5.        Zgodnie z art. 13 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1408/71 z zastrzeżeniem przepisów art. 14–17 tego rozporządzenia osoba prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego.

6.        Artykuł 14a tego samego rozporządzenia precyzuje, że „[a]rtykuł 13 ust. 2 lit. b) stosuje się z uwzględnieniem następujących wyjątków i sytuacji szczególnych:

[…]

2)      Osoba zwykle prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, jeżeli wykonuje jakąkolwiek część swojej działalności na terytorium tego państwa. […]”.

7.        Zgodnie z art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71: „[o]sobę określoną w […] art. 14a ust. 2, 3 i 4 […] traktuje się, do celów stosowania ustawodawstwa określonego zgodnie z tymi przepisami, jako osobę wykonującą całość czynności zawodowych lub działalności zawodowej na terytorium danego państwa członkowskiego”.

B –    Ustawodawstwo krajowe i umowa zawarta między Republiką Francuską i Zjednoczonym Królestwem o unikaniu podwójnego opodatkowania

8.        Powszechna składka na ubezpieczenie społeczne (zwana dalej „CSG”) została wprowadzona przez loi de finances n° 90-1168 (ustawę o finansach nr 90-1168) z dnia 29 grudnia 1990 r.(5), której istotne przepisy zostały skodyfikowane w art. L.136-1 i nast. code de la sécurité sociale (kodeksu zabezpieczeń społecznych).

9.        Zgodnie z art. L.136-1 code de la sécurité sociale CSG jest pobierana od dochodów z tytułu działalności i im podobnych osób fizycznych, które dla celów opodatkowania dochodów są uważane za zamieszkujące we Francji i jednocześnie z jakiegokolwiek tytułu podlegają francuskiemu obowiązkowemu systemowi ubezpieczenia zdrowotnego. Również dochody uzyskiwane z tytułu działalności zawodowej przez osoby prowadzące działalność na własny rachunek stanowią podstawę opłacania CSG. Zgodnie z art. L.136-5 code de la sécurité sociale CSG pobierane od dochodów z tytułu działalności są pobierane przez podmioty odpowiedzialne za pobieranie składek na powszechne ubezpieczenie społeczne, zgodnie z zasadami i gwarancjami oraz pod sankcjami mającymi zastosowanie do pobierania składek na powszechne ubezpieczenie społeczne od tej samej kategorii dochodów. Zgodnie z art. L.136-8 code de la sécurité sociale stawka CSG pobieranej od dochodów określonych w art. L.136-1 tego kodeksu wynosi 7,5% ich wartości brutto(6). Kwota CSG pobranych od dochodów z tytułu działalności i im podobnych jest przekazywana, zgodnie z zasadą podziału określoną w art. L.136-8 IV code de la sécurité sociale, Caisse nationale des allocations familiales (krajowej kasie dodatków rodzinnych), Fonds de solidarité vieillesse (funduszom solidarności na wypadek starości)(7), na rzecz obowiązkowych systemów ubezpieczenia zdrowotnego oraz, począwszy od dnia 1 lipca 2004 r. Caisse nationale de solidarité pour l’autonomie (krajowej kasie solidarności na rzecz samowystarczalności)(8).

10.      Składka na spłatę zadłużenia systemu zabezpieczeń społecznych (zwana dalej „CRDS”) została wprowadzona przez art. 14-1 ordonnance n° 96-50 (rozporządzenia nr 96-50) z dnia 24 stycznia 1996 r. relative au remboursement de la dette sociale (w sprawie spłaty zadłużenia systemu zabezpieczeń społecznych)(9) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 96-50”). CRDS jest pobierana od dochodów i w warunkach określonych w art. od L.136-2 do L.136-4 i w art. L.136-8 III code de la sécurité sociale. Jej stawka została określona na 0,5% dochodów podlegających opodatkowaniu i jest pobierana od dochodów uzyskanych w okresie od dnia 1 lutego 1996 r. do dnia 31 stycznia 2009 r. Zgodnie z art. 15 III pkt 1 rozporządzenia nr 96-50 CRDS jest pobierana również od dochodów z tytułu działalności i im podobnych uzyskanych za granicą, które podlegają we Francji opodatkowaniu podatkiem dochodowym, z poszanowaniem dla międzynarodowych umów podatkowych o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zgodnie z tym rozporządzeniem kwota CRDS jest przekazywana Caisse d’amortissement de la dette sociale (CADES) (kasie ds. redukcji zadłużenia systemu zabezpieczenia społecznego), podmiotowi publicznemu o charakterze administracyjnym.

11.      W dniu 22 maja 1968 r. Republika Francuska i Zjednoczone Królestwo podpisały umowę międzynarodową o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu unikaniu opodatkowania podatkiem dochodowym (zwaną dalej „umową o unikaniu podwójnego opodatkowania”), która weszła w życie w dniu 29 października 1969 r.(10).

12.      Zgodnie z art. 1 ust. 1 tej umowy umowa ta dotyczy w odniesieniu do Republiki Francuskiej podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od osób prawnych, jak również wszelkich podatków pobieranych u źródła, odliczeń i zaliczek na poczet tych podatków. Ustęp 2 tego samego artykułu przewiduje, że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania „znajduje również zastosowanie do wszystkich przyszłych podatków, mających charakter identyczny bądź podobny, które jedno z odnośnych państw członkowskich lub rząd jednego z terytoriów, na które zakres zastosowania tej umowy został rozszerzony, doda do obecnie obowiązujących podatków lub którymi je zastąpi […]. Właściwe organy umawiających się państw informują się o zmianach wprowadzonych do ich ustawodawstwa podatkowego”.

13.      Zgodnie z art. 14 ust. 1 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody uzyskiwane przez rezydenta umawiającego się państwa z tytułu prowadzenia działalności na własny rachunek podlegają opodatkowaniu wyłącznie w tym państwie, chyba że rezydent ten dysponuje zwykle stałą bazą dla prowadzenia swojej działalności w innym umawiającym się państwie. Jeżeli taką bazą dysponuje, to dochody podlegają opodatkowaniu w innym państwie, ale tylko w zakresie, w jakim mogą zostać przypisane tej stałej bazie działalności. Ustęp 2 tego samego postanowienia definiuje „działalność prowadzoną na własny rachunek”, która oznacza wszelką działalność inną aniżeli handlowa, przemysłowa czy rolnicza, wykonywaną przez osobę, która uzyskuje zyski lub ponosi straty wynikające z tej działalności.

14.      Z akt sprawy wynika, że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zostanie zastąpiona przez umowę podpisaną w dniu 28 stycznia 2004 r. między Republiką Francuską a Zjednoczonym Królestwem o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu unikaniu opodatkowania podatkiem dochodowym i podatkiem od zysków z kapitału, gdy zostanie ona ratyfikowana. Ta ostatnia umowa wyraźnie wymienia CSG i CRDS pośród podatków, do których znajduje ona zastosowanie.

III – Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne

15.      P. Derouin zamieszkuje we Francji, gdzie wykonuje również zawód niezależnego adwokata, jest przy tym wspólnikiem partnership (spółki partnerskiej) prawa angielskiego Linklaters (zwanej dalej „Linklaters”). Linklaters ma swoje główne przedsiębiorstwo w Zjednoczonym Królestwie, lecz posiada również biura w innych państwach członkowskich, w tym we Francji.

16.      P. Derouin jest wpisany na listę adwokatów przy Cour d’appel de Paris (Francja) oraz jako registered foreign lawyer (zarejestrowany prawnik zagraniczny) przy Supreme Court of England and Wales (Zjednoczone Królestwo). Wykonywał usługi adwokackie w ramach działalności biura Linklaters w Paryżu i jest wynagradzany w formie udziału w zyskach osiągniętych przez Linklaters.

17.      Mając swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych we Francji, P. Derouin podlega opodatkowaniu w tym państwie członkowskim, jak również w każdym państwie, w którym swoją siedzibę ma Linklaters, z tytułu udziału w zyskach osiąganych przez każde z biur tej spółki.

18.      P. Derouin  podlega francuskiemu obowiązkowemu systemowi ubezpieczenia zdrowotnego i jest zarejestrowany przez Union pour le recouvrement des cotisations de sécurité sociale et d’allocations familiales de Paris – Région parisienne (związek na rzecz poboru składek na ubezpieczenie społeczne i dodatki rodzinne w Paryżu – Rejon Paryża, zwany dalej „Urssaf”) jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek.

19.      Począwszy od roku 2000 Urssaf wyliczał składki na dodatki rodzinne, CSG i CRDS, od dochodów uzyskiwanych przez P. Derouina z tytułu działalności zawodowej prowadzonej w ramach biura Linklaters we Francji i z tytułu udziału w zyskach osiąganych przez Linklaters w Zjednoczonym Królestwie, wzywając go do ich zapłaty.

20.      P. Derouin uiścił należne składki na dodatki rodzinne wyliczone na podstawie całości jego dochodów z tytułu działalności zawodowej (a zatem włącznie z dochodami uzyskanymi w Zjednoczonym Królestwie). Jednocześnie zakwestionował on wymagalność kwot z tytułu CSG i CRDS, wyliczonych na podstawie jego dochodów uzyskanych w Zjednoczonym Królestwie, twierdząc, że składki te nie stanowią składek na ubezpieczenie społeczne, lecz podatki. Zdaniem P. Derouina dochody uzyskane w Zjednoczonym Królestwie podlegają opodatkowaniu w tym państwie na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i jedynie dochody podlegające opodatkowaniu we Francji mogą zostać potraktowane jako podstawa dla wyliczenia CSG i CRDS.

21.      Urssaf twierdzi natomiast, że składki CSG i CRDS mają charakter składek na ubezpieczenie społeczne, które są objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 i które powinny zostać wyliczone na podstawie całości dochodów P. Derouina, niezależnie od tego, czy zostały one uzyskane w Zjednoczonym Królestwie, czy we Francji.

22.      W celu wyjaśnienia tej kwestii postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2005 r. tribunal des affaires de sécurité sociale de Paris przedłożył Cour de cassation pytanie prawne, czy CSG i CRDS należy traktować jako podatki w rozumieniu umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

23.      Zdaniem Cour de cassation, „Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich należy przedłożyć […] pytanie, czy rozporządzenie nr 1408/71 […] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ono temu, aby umowa międzynarodowa, taka jak umowa [o unikaniu podwójnego opodatkowania], przewidywała, że dochody uzyskane w Zjednoczonym Królestwie przez osoby, zamieszkujące we Francji i objęte ubezpieczeniem społecznym w tym państwie były wykluczone z podstawy wymiaru [CSG] i [CRDS] pobieranych we Francji”.

24.      Biorąc pod uwagę, że kwestia charakteru prawnego CSG i CRDS jest decydująca dla rozwiązania przedłożonego mu problemu i że rozstrzygnięcie sporu przed sądem krajowym zależy od tego, czy zastosowanie postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania do CSG i CRDS jest niezgodne z przepisami wspólnotowymi tribunal des affaires de sécurité sociale de Paris postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy rozporządzenie nr 1408/71 […] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ono postanowieniom umowy, zgodnie z którymi, tak jak w umowie [o unikaniu podwójnego opodatkowania], dochody uzyskane w Zjednoczonym Królestwie przez pracowników zamieszkałych we Francji i ubezpieczonych w tym kraju wykluczone są z podstawy wymiaru [CSG] i [CRDS], które pobierane są we Francji[?]”.

IV – Postępowanie przed Trybunałem

25.      P. Derouin, Urssaf, rządy francuski, Zjednoczonego Królestwa, jak również Komisja Wspólnot Europejskich przedstawiły uwagi pisemne, zgodnie z art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości. Uczestnicy ci zostali również wysłuchani na rozprawie, która odbyła się w dniu 7 marca 2007 r.

V –    Analiza

A –    Uwagi wstępne

26.      Rozporządzenie nr 1408/71 ustanawia system koordynacji krajowych systemów zabezpieczeń społecznych państw członkowskich i zawiera szereg przepisów, które determinują, dla każdego przypadku, właściwe krajowe ustawodawstwo w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Przepisy te mają na celu zapewnienie, aby osoba, która korzysta z przysługującego jej prawa do swobodnego przemieszczenia się, podlegała, co do zasady, ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego („zasada jedynego właściwego ustawodawstwa”)(11) i w konsekwencji opłacała składki na ubezpieczenie społeczne tylko w tym państwie członkowskim, którego ustawodawstwo jest właściwe. System rozwiązywania konfliktów pomiędzy ustawodawstwami w dziedzinie zabezpieczenia społecznego wprowadzony przez rozporządzenie nr 1408/71 ma dodatkowo na celu – w szczególności – zakazanie, aby osoba korzystająca z przysługującego jej prawa do swobodnego przemieszczenia się opłacała składki od tego samego dochodu dwa razy(12).

27.      Cele realizowane przez dwustronne umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu działalności zawodowej nie różnią się bardzo od celów realizowanych przez rozporządzenie nr 1408/71 w odniesieniu do składek na ubezpieczenie społeczne. Otóż, o ile umowy dwustronne mają na celu umożliwienie umawiającym się państwom członkowskim, w przypadku braku przepisów ujednolicających lub harmonizujących na poziomie wspólnotowym, podziału kompetencji podatkowych w celu unikania lub złagodzenia podwójnego opodatkowania tych samych dochodów uzyskiwanych w jednym lub drugim państwie członkowskim(13), to rozporządzenie zakazuje, co do zasady, w odniesieniu do osób objętych jego zakresem zastosowania dwukrotnego pobierania składek na ubezpieczenie społeczne od tego samego dochodu, w wyniku jednoczesnego zastosowania dwóch krajowych ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego(14).

28.      Z tego względu można by reprezentować stanowisko, iż zasady rozwiązywania konfliktów pomiędzy ustawodawstwami określone w ramach tych dwóch instrumentów, jednego międzynarodowego i drugiego wspólnotowego, znajdują zastosowanie każdy w dziedzinie, której dany instrument dotyczy, przy czym a priori nie istnieje między nimi żaden związek, a a fortiori – żaden związek o charakterze kolizyjno-prawnym.

29.      Sytuację komplikuje jednak coś, co niektórzy nazywają „progresywną fiskalizacją zabezpieczenia społecznego”(15). Jest to praktyka, względnie fenomen, który w istocie polega na finansowaniu krajowych systemów zabezpieczenia społecznego z płatności, które przynajmniej z perspektywy prawa krajowego wykazują charakter podatków, lecz które z punktu widzenia prawa wspólnotowego mogą zostać objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71. W takim przypadku, którego dotyczy właśnie wymagająca oceny sprawa zawisła przed sądem krajowym, i co wykażę w mojej opinii, powstaje pytanie dotyczące relacji pomiędzy rozporządzeniem nr 1408/71 a umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania.

30.      Nie jest to pierwszy raz, gdy Trybunałowi przedłożone zostało pytanie dotyczące kwestii, czy CSG lub CRDS stanowią podatki, czy też składki na ubezpieczenie społeczne.

31.      Jednakże, podobnie jak w sprawach Komisja przeciwko Francji, w których wydane zostały ww. wyroki, w których Trybunał uznał, że kwalifikacja płatności jako podatek przez prawo krajowe nie stoi na przeszkodzie temu, aby dwie przedmiotowe składki mogły zostać objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 w zakresie, w jakim służyły specjalnie i bezpośrednio finansowaniu zabezpieczenia społecznego we Francji i w związku z tym wykazywały bezpośredni i dostatecznie stały związek z ustawodawstwem regulującym działy zabezpieczenia społecznego wymienione w art. 4 tego rozporządzenia(16), nie sądzę – wbrew temu, co sugeruje uzasadnienie postanowienia odsyłającego – aby niniejsza sprawa miała stanowić dla Trybunału okazję do rozstrzygnięcia kwestii charakteru tych składek.

32.      W niniejszej sprawie wystarczy w istocie podnieść, podobnie jak rząd francuski uczynił to zresztą na rozprawie, że w konsekwencji wyżej wymienionych wyroków w sprawach Komisja przeciwko Francji, oraz, w odniesieniu do CSG, nowszego i nie zawsze jednoznacznego wyroku w sprawie Perez Naranjo(17), żaden z uczestników postępowania, który przedstawił uwagi Trybunałowi w niniejszej sprawie, nie kwestionuje poważnie, że CSG i CRDS są objęte przedmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71. Jednakże, jeżeli, jak twierdził przed Trybunałem P. Derouin, począwszy od 2002 r. CRDS nie spełnia już kryteriów określonych w wyżej wymienionych wyrokach w sprawach Komisja przeciwko Francji, to do sądu krajowego należałoby dokonanie oceny, czy ewentualne modyfikacje wprowadzone przez ustawodawstwo francuskie w odniesieniu do tej składki mogą prowadzić do tego, że CRDS nie służy już specjalnie i bezpośrednio finansowaniu francuskiego systemu zabezpieczeń społecznych, lecz, wręcz przeciwnie, jest przeznaczona na pokrycie ogólnych wydatków publicznych, co powodowałoby wykluczenie jej z zakresu zastosowania rozporządzenia nr 1408/71. Jeżeli tak by było i dodatkowo gdyby CRDS była objęta zakresem zastosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, pytanie prejudycjalne zostałoby zatem w części pozbawione znaczenia. Niemniej jednak założeniem, na którym oparte jest pytanie prejudycjalne, jest to, że CRDS, tak jak i CSG, nadal są objęte przedmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71. Tak więc to w oparciu o to założenie właśnie należy przystąpić do poniższej analizy.

33.      Ponadto należy sprecyzować, że Trybunał nie został zapytany – i słusznie – o wykładnię umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a dokładniej o to, czy CSG i CRDS są objęte zakresem jej zastosowania. Otóż Trybunał jest kompetentny wyłącznie w zakresie wykładni prawa wspólnotowego, nawet jeżeli dla dokonania wykładni tego prawa, która byłaby użyteczna dla sądu krajowego, może on wziąć pod uwagę, w danym przypadku, postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, gdy sąd krajowy przedstawia ją jako stanowiącą część ram prawnych znajdujących zastosowanie w sprawie przed nim zawisłej(18). W niniejszej sprawie w celu nadania pytaniu przedłożonemu przez sąd krajowy skuteczności należy wyjść z założenia, że zgodnie z jej art. 1 ust. 2 CSG i CRDS są objęte zakresem zastosowania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

34.      Ponadto, inaczej aniżeli w przypadkach, w których wydane zostały wyżej wymienione wyroki w sprawach Komisja przeciwko Francji, niniejsza sprawa nie dotyczy problematyki zakazanego przez art. 13 i nast. rozporządzenia nr 1408/71 kumulatywnego stosowania ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego miejsca zamieszkania pracowników i państwa członkowskiego miejsca ich zatrudnienia, ponieważ w niniejszym przypadku zostało ustalone – co podkreślił sąd krajowy – iż P. Derouin, jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek, zamieszkująca we Francji i ubezpieczona w ramach systemu zabezpieczeń społecznych tego państwa, podlega francuskiemu ustawodawstwu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego i że – co potwierdził również rząd Zjednoczonego Królestwa na rozprawie – Zjednoczone Królestwo nie pobiera żadnych składek na ubezpieczenie społeczne od dochodów uzyskiwanych przez P. Derouina z tytułu działalności wykonywanej przez niego w Zjednoczonym Królestwie.

35.      Jak słusznie zauważyły rządy francuski i Zjednoczonego Królestwa, sąd krajowy nie wskazał wyraźnie na podstawie którego przepisu rozporządzenia nr 1408/71 P. Derouin jest objęty podmiotowym zakresem zastosowania tego rozporządzenia. W tej kwestii sąd krajowy podniósł, po pierwsze, że art. 13 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia, który w ramach zasady jedynego właściwego ustawodawstwa przewiduje, że osoba, która prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium jednego państwa członkowskiego, podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego i, po drugie, że art. 14a ust. 2 tego samego rozporządzenia, który ustanawia wyjątek od tego art. 13 ust. 2 lit. b) precyzuje, że osoba, która zwykle prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich, podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, jeżeli wykonuje jakąkolwiek część swojej działalności na terytorium tego państwa.

36.      Wahanie sądu krajowego może, jak się wydaje, zostać wytłumaczone przez fakt, że P. Derouin uzyskuje dochód w Zjednoczonym Królestwie z tytułu swojego udziału w zyskach jako wspólnik Linklaters, przy czym konkretnie wykonuje on działalność zawodową jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek we Francji, gdzie również zamieszkuje. Wahanie to wydaje się również wywoływać argumentacja przedstawiona przez P. Derouina, który twierdzi, że wykonuje swoją działalność zawodową wyłącznie we Francji, czym wydaje się również negować zastosowanie przepisów rozporządzenia nr 1408/71, ponieważ nie może powołać się na prawo do swobodnego przemieszczania się, w danym przypadku – na swobodę przedsiębiorczości. Podczas rozprawy rząd francuski pragnął również dowiedzieć się, czy rozporządzenie nr 1408/71 znajduje zastosowanie, w przypadku gdyby sąd krajowy musiał uznać, że P. Derouin wykonuje swoją działalność zawodową tylko we Francji, po prostu uzyskując dochody w Zjednoczonym Królestwie, czyli w sytuacji, która pozbawia go statusu migrującej osoby prowadzącej działalność na własny rachunek. Zdaniem tego rządu, gdyby taka sytuacja miała miejsce, nie powstawałby już problem zgodności umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z rozporządzeniem nr 1408/71.

37.      W ramach postępowania na podstawie art. 234 WE do Trybunału nie należy ani określenie okoliczności stanu faktycznego, ani stosowanie przepisów prawa wspólnotowego do danego przypadku, ani też ocena zgodności prawa krajowego, czy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, z prawem wspólnotowym. Jednakże gdyby sąd krajowy miał potwierdzić hipotezę dotyczącą okoliczności stanu faktycznego, reprezentowaną przez P. Derouina i rząd francuski, to miałoby to z pewnością konsekwencję w postaci pozbawienia skuteczności wykładni prawa wspólnotowego dokonanej przez Trybunał w odpowiedzi na przedłożone pytanie prejudycjalne.

38.      Ryzyko to wydaje mi się jednak nieznaczne z dwóch względów. Po pierwsze, sąd krajowy uznał już w swoim postanowieniu odsyłającym, że P. Derouin jest jak najbardziej objęty podmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71, przy czym na Trybunale nie spoczywa obowiązek podania tej oceny w wątpliwość. Po drugie, z akt sprawy wynika, że P. Derouin pragnie skorzystać z art. 14 ust. 1 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, który przewiduje co do istoty zastosowanie przepisów podatkowych Zjednoczonego Królestwa, gdy rezydent francuski dysponuje zwykle w Zjednoczonym Królestwie stałą bazą dla prowadzenia swojej działalności na własny rachunek. W związku z tym trudno jest wyobrazić sobie, że P. Derouin nie prowadzi działalności na własny rachunek również w Zjednoczonym Królestwie, w państwie członkowskim, w którym – niech przypomnę – jest wpisany na listę registered foreign lawyer przy Supreme Court of England and Wales. Wydaje mi się zatem, że zastosowanie art. 14a ust. 2 rozporządzenia nr 1408/71 do sytuacji takiej jak sytuacja P. Derouina jest dalekie od wykluczonego i w związku z tym zastosowanie tego przepisu należy przyjąć za punkt wyjścia w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie prejudycjalne przedłożone przez sąd krajowy.

39.      Przedmiot sporu uczestników niniejszego postępowania jest w końcu zupełnie inny. Co do istoty chodzi o to, czy przepisy rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby państwo członkowskie, właściwe zgodnie z tym rozporządzeniem w przedmiocie pobrania składek takich jak CSG i CRDS od dochodów uzyskanych przez osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, ubezpieczoną w ramach systemu zabezpieczeń społecznych tego państwa członkowskiego, włącznie z częścią dochodów uzyskanych przez tę osobę w innym państwie członkowskim i podlegających opodatkowaniu w tym państwie członkowskim(19), odstąpiło od pobrania tych kwot od ostatniej z wymienionych kategorii dochodów, jako że składki te są objęte zakresem zastosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartej między tymi dwoma państwami członkowskimi.

40.      Używając innego sformułowania, pytanie dotyczy tego, czy rozporządzenie nr 1408/71 zobowiązuje właściwe państwo członkowskie do objęcia podstawą wymiaru składek takich jak CSG i CRDS dochodów z tytułu działalności wykonywanej w innym państwie członkowskim, uzyskanych przez osobę prowadzącą działalność na własny rachunek i ubezpieczoną w ramach systemu zabezpieczenia społecznego w pierwszym państwie członkowskim.

B –    W przedmiocie obowiązku objęcia podstawą wymiaru składek takich jak CSG i CRDS całości dochodów uzyskanych przez osobę prowadzącą działalność na własny rachunek z tytułu tej działalności (art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71)

41.      W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie sformułowane w punkcie powyżej należy przede wszystkim przypomnieć, że system wdrożony rozporządzeniem nr 1408/71 jest jedynie systemem koordynacyjnym i dotyczy między innymi określenia – co czyni w tytule drugim (do którego należą art. 13 i 14) – ustawodawstwa lub ustawodawstw właściwych w przypadku pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy w różnych okolicznościach korzystają z przysługującego im prawa do swobodnego przemieszczania się(20). Trybunał sprecyzował, że wobec braku harmonizacji na poziomie wspólnotowym określenia przesłanek uprawnienia lub obowiązku przynależności do systemu zabezpieczenia społecznego, jak również wysokości należnych od ubezpieczonych składek oraz przychodów, jakie należy brać pod uwagę przy obliczaniu składek dokonuje ustawodawstwo każdego państwa członkowskiego(21).

42.      Stosując to orzecznictwo, Trybunał odrzucił w ww. wyroku w sprawie Nikula zasadę, zgodnie z którą państwo członkowskie nie mogło pobierać składki na ubezpieczenia społeczne od emerytur wypłacanych przez inne państwo członkowskie(22). Otóż w przypadku, w którym instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania wypłaca emeryturę, a instytucja tego samego państwa zapewnia pokrycie wydatków z ubezpieczenia zdrowotnego, Trybunał wskazał, że żaden przepis rozporządzenia nr 1408/71 nie zakazuje temu państwu obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne osoby zamieszkującej na jego terytorium od całości jej dochodów, pochodzących z emerytur wypłacanych w państwie członkowskim miejsca zamieszkania lub emerytur wypłacanych w innych państwach członkowskich(23). Trybunał przypomniał jednak, ogólnie rzecz ujmując, że istotne jest, by przy wykonywaniu swej kompetencji dane państwo członkowskie przestrzegało prawa wspólnotowego(24), co w tej sprawie oznaczało, że system wprowadzony w życie przez państwo miejsca zamieszkania uwzględnia składki na ubezpieczenie zdrowotne już opłacone przez emerytów podczas ich aktywności zawodowej w państwie członkowskim innym niż państwo ich miejsca zamieszkania(25).

43.      Powstaje pytanie, czy o ile przepisy rozporządzenia nr 1408/71 nie zakazują tego w sytuacji opisanej powyżej, to zobowiązują one do tego państwo członkowskie przy okazji obliczania składek takich jak CSG i CRDS od całości dochodów osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, takiej jak P. Derouin?

44.      P. Derouin i rząd francuski proponują udzielić na to pytanie odpowiedzi przeczącej. Twierdzą oni co do istoty, że zwolnienie z płatności CSG i CRDS, z którego P. Derouin korzystałby na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie podważa zasad rozporządzenia nr 1408/71, do których należy zasada jedynego właściwego ustawodawstwa, ponieważ P. Derouin pozostaje objęty francuskim ustawodawstwem w dziedzinie zabezpieczenia społecznego i w dalszym ciągu korzysta z całości świadczeń oferowanych przez ten system.

45.      Tymczasem Urssaf i Komisja, powołując się w szczególności na wyrok w sprawie Allard(26), uważają, że rozporządzenie nr 1408/71 sprzeciwia się temu, by państwo członkowskie odstępowało od pobierania składek objętych zakresem jego zastosowania. Podczas gdy w uwagach pisemnych rząd Zjednoczonego Królestwa bronił stanowiska identycznego z zajmowanym przez P. Derouina i rząd francuski, na rozprawie przychylił się on do argumentacji przedstawionej przez Komisję, która twierdziła w szczególności, że wykonując swoje kompetencje podatkowe, państwa członkowskie muszą przestrzegać prawa wspólnotowego.

46.      Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 „[o]sobę określoną w […] art. 14a ust. 2 […] traktuje się, do celów stosowania ustawodawstwa określonego zgodnie z tymi przepisami, jako osobę wykonującą całość czynności zawodowych lub działalności zawodowej na terytorium danego państwa członkowskiego”(27).

47.      Jak słusznie podnosili rzecznicy generalni F.G. Jacobs i Ruiz-Jarabo Colomer, art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 określa skład podstawy wymiaru składek na krajowe systemy ubezpieczeń społecznych, pobieranych od osoby objętej przez takie systemy, stanowiąc, że składki opłacane w państwie członkowskim, którego ustawodawstwo ma zastosowanie, są obliczane na podstawie całości dochodu danej osoby, uzyskanego we wszystkich państwach członkowskich(28).

48.      Trybunał potwierdził tę ocenę w ww. wyroku w sprawie Allard. Sytuacja, która doprowadziła do wydania tego wyroku, polegała na tym, że J. Allard, zamieszkujący w Belgii i uzyskujący dochody z tytułu działalności zawodowej prowadzonej na własny rachunek w tym państwie członkowskim oraz we Francji, kwestionował możliwość określenia przez Królestwo Belgii jako podstawy wymiaru składki określanej jako „składka ograniczająca”, przeznaczonej na rzecz systemu emerytur i rent rodzinnych dla osób prowadzących działalność na własny rachunek, całości jego dochodów, przy czym uiszczenie tej składki nie uprawniało w zamian do żadnych świadczeń(29).

49.      Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym przedłożył Trybunałowi sąd belgijski. Trybunał został przede wszystkim zapytany, czy art. 13 i nast. rozporządzenia nr 1408/71 sprzeciwiają się pobieraniu w danym państwie członkowskim takiej składki jak składka ograniczająca od całości dochodów osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, gdy działalność ta jest wykonywana jednocześnie na terytorium państwa miejsca zamieszkania oraz innego państwa członkowskiego.

50.      Przypominając, że sytuacja, której dotyczy postępowanie przed sądem krajowym, jest objęta zarówno przedmiotowym, jak i podmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71, a w szczególności, że J. Allard podlega, zgodnie z art. 14a ust. 2 tego rozporządzenia, systemowi zabezpieczenia społecznego ustanowionemu na mocy przepisów belgijskich(30), Trybunał orzekł w odniesieniu do art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia, że „osoba znajdująca się w takiej sytuacji jak ta przedstawiona w postanowieniu odsyłającym, która prowadzi działalność na własny rachunek jednocześnie w Belgii i we Francji, z tytułu tej drugiej działalności podlega obowiązkowo właściwym przepisom belgijskim na takich samych zasadach, jak gdyby prowadziła tę działalność na własny rachunek w Belgii”(31). Zdaniem Trybunału wynika z tego, że składka na ubezpieczenie społeczne tego rodzaju jak składka ograniczająca, należna od J. Allarda w Belgii, „powinna być naliczana przy uwzględnieniu dochodów uzyskanych we Francji”(32). Trybunał doszedł zatem do wniosku, że „art. 13 i nast. rozporządzenia nr 1408/71 wymagają, aby składka tego rodzaju jak składka ograniczająca była naliczana od dochodów z działalności zawodowej, wliczając w to dochody uzyskane na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo, którego socjalne przepisy prawne są właściwe”, nawet w sytuacji, gdy z tytułu zapłaty składki nie przysługuje w zamian żadne świadczenie(33).

51.      Odrobinę dziwne jest to, że w uzasadnieniu tego wyroku Trybunał nie odniósł się do części zdania art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, która wydaje mi się decydująca, zgodnie z którą to „do celów stosowania ustawodawstwa określonego zgodnie z tymi przepisami” działalność na własny rachunek, wykonywaną na terytorium innego państwa członkowskiego traktuje się jak działalność wykonywaną na terytorium państwa członkowskiego właściwego na podstawie niniejszego rozporządzenia w zakresie pobierania składek na ubezpieczenie społeczne(34). Takie odwołanie mogłoby zapewnić lepszy przekaz treści punktów 21–23 uzasadnienia tego wyroku, poprzez wyraźne stwierdzenie, że art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 gwarantuje osobie prowadzącej działalność na własny rachunek w szczególności to, że obliczenie składek na ubezpieczenie społeczne jest realizowane zgodnie z ustawodawstwem określonym przez art. 14a ust. 2 tego samego rozporządzenia.

52.      Niemniej jednak, jak wskazała Komisja, z wykładni art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 dokonanej w ww. wyroku w sprawie Allard wynika w szczególności, że państwo członkowskie, którego ustawodawstwo w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zostało określone jako właściwe przez art. 14a ust. 2 tego rozporządzenia, powinno pobierać składki objęte zakresem zastosowania tego rozporządzenia od całości dochodów osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, uzyskiwanych przez nią z tytułu wykonywanej przez nią działalności zarówno w państwie członkowskim, którego ustawodawstwo jest właściwe, jak i w innym państwie członkowskim(35).

53.      Ponadto należy dodać, że w niniejszej sprawie ani P. Derouin, ani rząd francuski nie kwestionują, że – w odróżnieniu od CSG i CRDS – składki na dodatki rodzinne, które zostały pobrane od P. Derouina, zostały słusznie naliczone od całości dochodów uzyskiwanych przez P. Derouina z tytułu działalności wykonywanej przez niego na własny rachunek we Francji i w Zjednoczonym Królestwie. Z punktu widzenia prawa wspólnotowego – a zatem niezależnie od kwalifikacji dokonywanej we francuskim prawie krajowym – w zakresie, w jakim CSG i CRDS są objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71, zgodnie z art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia podstawę ich wymiaru powinna stanowić całość dochodów uzyskiwanych przez P. Derouina.

54.      Obowiązek, który wynika z art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, wydaje się znajdować wyjaśnienie w chęci zagwarantowania w najwyższym możliwym stopniu równości traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego pomiędzy, z jednej strony, pracownikami migrującymi, a z drugiej strony całością pracowników zatrudnionych na terytorium danego państwa członkowskiego.

55.      Po pierwsze, jeżeli chodzi o równość traktowania pracowników migrujących, Trybunał sprecyzował w ww. wyroku w sprawie Hervein i in., że art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, który stosuje się również do pracowników wykonujących jednocześnie pracę najemną i działalność na własny rachunek na terytorium różnych państw członkowskich, zgodnie z art. 14c lit. a) tego samego rozporządzenia, ma na celu uniknięcie sytuacji, w której pracownik ten „w odniesieniu do części swojej działalności nie podlegałby żadnemu ustawodawstwu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego”(36).

56.      Kontekst, w który wpisuje się ten przepis, jest naturalnie inny aniżeli kontekst, którego dotyczy niniejsza sprawa. Otóż w ww. wyroku w sprawie Hervein i in. Trybunał został zapytany o ważność wyjątku, ustanowionego przez art. 14c lit. b) rozporządzenia nr 1408/71 i załącznik VII do niego, od zasady jedynego właściwego ustawodawstwa, wyjątku, który umożliwia państwom członkowskim wymienionym w tym załączniku jednoczesne stosowanie ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczeń społecznych dwóch państw członkowskich, na których terytorium pracownik wykonuje zarówno pracę najemną, jak i działalność na własny rachunek. Po tym jak Trybunał potwierdził ważność ww. przepisów, podkreślił on, że dążeniem prawodawcy wspólnotowego, skonkretyzowanym w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, jest zapewnienie równości traktowania osób określonych w art. 14c lit. a) i b) tego rozporządzenia, w celu uniknięcia, aby – inaczej aniżeli w przypadku jednoczesnego zastosowania dwóch ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zgodnie z lit. b) tego artykułu do każdej z tych działalności(37) – osoby, które podlegają jednemu tylko ustawodawstwu na podstawie lit. a) tego samego artykułu, nie podlegały żadnemu ustawodawstwu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego w odniesieniu do części ich działalności.

57.      Nie sądzę jednakże, aby wykładnia art. 14d ust. 1 rozporządzenia w związku z art. 14a ust. 2 tego rozporządzenia mogła znacznie odbiegać od wykładni dokonanej w ww. wyroku w sprawie Hervein i in. Dokładniej rzecz ujmując, sformułowanie art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia jest dostatecznie jasne, aby uzasadnić twierdzenie, iż prawodawca wspólnotowy nie chciał pozostawić państwom członkowskim możliwości uzgodnienia w drodze umowy dwustronnej, że osoba prowadząca działalność zawodową na własny rachunek na terytoriach ich państw nie podlega – w odniesieniu do części tej działalności – żadnemu z ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.

58.      Niemniej jednak trzeba przyznać, że nie jest tak w sprawie zawisłej przed sądem krajowym. Odstąpienie przez Republikę Francuską od pobrania CSG i CRDS od dochodów z tytułu działalności wykonywanej przez P. Derouin na własny rachunek uzyskiwanych w Zjednoczonym Królestwie nie prowadzi bowiem do całkowitego odstąpienia od poboru składek na ubezpieczenie społeczne we Francji od dochodów z tytułu tej działalności i w związku z tym do niezastosowania żadnego ustawodawstwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego do tej działalności, ponieważ P. Derouin, co zostało przypomniane w pkt 53 niniejszej opinii, kontynuuje między innymi opłacanie składek na dodatki rodzinne, zgodnie z francuskim ustawodawstwem w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, od całości dochodów z tytułu działalności zawodowej prowadzonej przez niego na własny rachunek w dwóch państwach członkowskich.

59.      Ponadto poprzez poddanie całości dochodów osób prowadzących działalność na własny rachunek w kilku państwach członkowskich jednemu ustawodawstwu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 w związku z art. 14a ust. 2 tego samego rozporządzenia zmierza również do zapewnienia równego traktowania wszystkich osób wykonujących pracę na terytorium danego państwa członkowskiego, jak również unika stawiania w niekorzystnej sytuacji pracowników korzystających ze swobody przepływu(38).

60.      Należy przypomnieć również, że obowiązek wyliczenia składek objętych zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 na podstawie całego dochodu z tytułu działalności wykonywanej na własny rachunek uzyskanego przez osobę, o której mowa w art. 14a ust. 2 tego rozporządzenia, został uznany za zgodny z art. 43 WE(39).

61.      Jednakże P. Derouin i rząd francuski twierdzą co do istoty, że rozporządzenie nr 1408/71 nie sprzeciwia się temu, aby państwo członkowskie, którego ustawodawstwo jest właściwe zgodnie z tym rozporządzeniem, traktowało – na podstawie postanowień umowy międzynarodowej w dziedzinie podatków, stanowiącej część krajowego porządku prawnego – korzystniej pracownika, który powołuje się na swoje prawo do swobody przepływu w porównaniu z pracownikiem, który wykonuje całokształt swojej działalności prowadzonej na własny rachunek w tym państwie członkowskim.

62.      Na pierwszy rzut oka, nie próbując podważać twierdzenia, jakoby P. Derouin korzystał na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z lepszego traktowania aniżeli osoba prowadząca analogiczną działalność na własny rachunek tylko i wyłącznie we Francji (przynajmniej z punktu widzenia możliwości dysponowania dochodem netto z tytułu wykonywania przez niego działalności na własny rachunek), analiza ta wydaje się przekonująca. Natrafia ona jednak na rozliczne przeszkody, które zostaną wyjaśnione w punktach poniżej.

C –    W przedmiocie przeszkód w zastosowaniu umownego odstępstwa od obowiązku ustanowionego w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71

63.      Jak słusznie twierdziły rząd Zjednoczonego Królestwa i Komisja, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że wykonując swoje kompetencje, szczególnie w dziedzinie podatków bezpośrednich, państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania prawa wspólnotowego(40). Jak zostało podniesione w pkt 27 niniejszej opinii, jeżeli chodzi o unikanie lub łagodzenie podwójnego opodatkowania, w przypadku braku przepisów ujednolicających lub harmonizujących na poziomie wspólnotowym państwa członkowskie pozostają kompetentne w zakresie określenia kryteriów dla opodatkowywania dochodów w celu wyeliminowania, w danym wypadku w drodze umowy międzynarodowej, podwójnego opodatkowania. Jak miałem już okazję zauważyć(41), aktualne orzecznictwo Trybunału dokonuje rozróżnienia pomiędzy, z jednej strony, podziałem kompetencji w dziedzinie podatków pomiędzy państwami członkowskimi, a, z drugiej strony, wykonywaniem przez państwa członkowskie kompetencji w dziedzinie podatków, włączając w to kompetencję wynikającą z wcześniejszego jej podziału w umowie dwu- albo jednostronnej, przy której wykonywaniu państwa członkowskie zobowiązane są działać w zgodzie z prawem wspólnotowym(42).

64.      W związku z tym bezsporne jest, że wykonując swoją kompetencję w dziedzinie podatków lub, w niniejszej sprawie, dokonując wyboru polegającego na odstąpieniu od pobrania CSG i CRDS od dochodów z tytułu działalności wykonywanej przez P. Derouina w Zjednoczonym Królestwie na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, Republika Francuska musi przestrzegać prawa wspólnotowego.

65.      W tej kwestii P. Derouin i rząd francuski uważają, że pojęcie „określone ustawodawstwo”, występujące w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, odsyła do całego ustawodawstwa właściwego państwa członkowskiego, włącznie z, w danym przypadku i w niniejszej sprawie, umową międzynarodową o unikaniu podwójnego opodatkowania, stanowiącą część francuskiego krajowego porządku prawnego. W konsekwencji Republika Francuska jedynie stosuje swoje ustawodawstwo, zgodnie z mechanizmem rozwiązywania konfliktu ustawodawstw w dziedzinie zabezpieczeń społecznych, przewidzianym przez stosowne przepisy rozporządzenia nr 1408/71.

66.      Opinia ta nie jest przekonująca, ponieważ nie bierze ona pod uwagę, iż rozporządzenie nr 1408/71 ogranicza się do wskazania ustawodawstwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego mającego zastosowanie do pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek we Wspólnocie Europejskiej, którzy znajdują się w sytuacji transgranicznej i w związku z tym nie odnosi się do całego ustawodawstwa krajowego, którego część stanowi krajowe prawo pracy czy uregulowania podatkowe. Jak twierdzi Urssaf, zgodnie z art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 określone ustawodawstwo w dziedzinie zabezpieczenia społecznego wykonujące ten przepis musi określać podstawę wymiaru składek objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia jako całość dochodów uzyskanych przez osobę prowadzącą działalność zawodową na własny rachunek z tytułu tej działalności, znajdującą się w sytuacji określonej przez art. 14a ust. 2 tego samego rozporządzenia.

67.      Nawet jeśliby zaakceptować tezę, której nota bene słusznie broni Komisja, zgodnie z którą odnośne postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania są objęte przedmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 to nie wynika z tego jeszcze, że postanowienia te są objęte pojęciem „określone ustawodawstwo” w rozumieniu art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia.

68.      Zgodnie z art. 1 lit. j) rozporządzenia nr 1408/71, który definiuje pojęcie „ustawodawstwo” do celów tego rozporządzenia, pojęcie to oznacza „w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego ustawy, rozporządzenia i inne przepisy oraz wszelkie obowiązujące lub przyszłe środki wykonawcze, odnoszące się do działów i systemów zabezpieczenia społecznego określonych w art. 4 ust. 1 i 2 lub do specjalnych świadczeń o charakterze nieskładkowym, określonych w art. 4 ust. 2a”. Definicja ta nie wymienia zatem konwencji o zabezpieczeniu społecznym(43), ani tym bardziej postanowień innych umów międzynarodowych, które, w danym wypadku, mogą być objęte przedmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71.

69.      Tymczasem, jak słusznie zauważyli Urssaf i Komisja, konwencje o zabezpieczeniu społecznym wiążące dwa lub więcej państw członkowskich i postanowienia wszystkich umów międzynarodowych, które, choć nie regulują oficjalnie dziedziny zabezpieczeń społecznych, są objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71, stanowią przedmiot przepisów szczególnych tego rozporządzenia, mianowicie jego art. 6–8.

70.      Wiadome jest, że art. 6 rozporządzenia nr 1408/71 ustanawia zasadę, zgodnie z którą rozporządzenie to zastępuje w szczególności wszystkie konwencje o zabezpieczeniu społecznym wiążące wyłącznie dwa państwa członkowskie. Moim zdaniem zasada ta powinna obowiązywać również względem postanowień innych dwustronnych umów międzynarodowych objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia. Inna wykładnia umożliwiałaby państwom członkowskim obchodzenie zasady ustanowionej przez art. 6 rozporządzenia nr 1408/71, umożliwiając im, poprzez zwyczajne odwołanie się do procedury taksonomicznej, wyłączenie z zakresu zastosowania rozporządzenia należących do niego postanowień umów międzynarodowych.

71.      Od zastąpienia co do zasady dwustronnych umów międzynarodowych zawartych przez państwa członkowskie przez rozporządzenie nr 1408/71 istnieją jednak liczne wyjątki, spośród których wymienię jedynie te, które wydają się mieć istotny związek z niniejszą sprawą.

72.      Po pierwsze, należy przypomnieć, że na podstawie przepisów traktatu WE Trybunał ograniczył stosowanie zasady ustanowionej przez art. 6 rozporządzenia nr 1408/71 do sytuacji, w których zainteresowani pracownicy nie mogą skorzystać z nabytych praw do powoływania się na bardziej korzystne przepisy zawarte w umowie międzynarodowej wiążącej dwa państwa członkowskie, zawartej przed wejściem w życie tego rozporządzenia lub przed przystąpieniem jednego z odnośnych państw członkowskich do Wspólnot lub gdy pracownicy ci korzystali z przysługującego im prawa do swobodnego przepływu w jednej z tych dat(44).

73.      Zasada przewidziana w art. 6 rozporządzenia nr 1408/71 pozostaje jednakże niezmieniona i jest nadal zgodna z przepisami traktatu, gdy pracownicy korzystali z przysługującego im prawa do swobodnego przepływu po dacie wejścia w życie tego rozporządzenia, czyli w momencie, w którym dwustronna konwencja o zabezpieczeniu społecznym została już zastąpiona przez to rozporządzenie, włącznie z sytuacją, gdy zastosowanie tej konwencji byłoby bardziej korzystne dla ubezpieczonych(45).

74.      Stosując tę dychotomię, która moim zdaniem nie może być kwestionowana, P. Derouin nie mógłby powołać się na postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71, ponieważ ustalone zostało, że korzystał on z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się po wejściu w życie tego rozporządzenia, co potwierdza okoliczność, iż – co zostało sprecyzowane na rozprawie – składki, których opłacenia domaga się od niego Urssaf w sprawie przed sądem krajowym, dotyczą różnych okresów pomiędzy rokiem 2000 a 2005.

75.      Ponadto, co Komisja podniosła na rozprawie, niniejsza sprawa może podać w wątpliwość zastosowanie art. 8 rozporządzenia nr 1408/71, o którym wiadomo, że w drodze wyjątku od art. 6 tego samego rozporządzenia jego ustęp 1 dopuszcza możliwość zawarcia przez dwa lub więcej państw członkowskich „konwencj[i] opart[ych] na zasadach i w duchu niniejszego rozporządzenia”(46).

76.      Wydaje mi się mianowicie, że nawet jeśli art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 dotyczy wyłącznie konwencji „nowych”, to znaczy zawartych po wejściu w życie tego rozporządzenia(47), nie jest pozbawione sensu rozszerzenie tej możliwości przyznanej państwom członkowskim na umowy międzynarodowe, które, mimo iż zawarte w dziedzinie innej aniżeli zabezpieczenie społeczne i przed wejściem w życie tego rozporządzenia, zawierają postanowienia, których nowość lub zmiany, które zostały do nich wprowadzone w ramach stosunków umownych między państwami członkowskimi, prowadzą do tego, że postanowienia te są objęte zakresem zastosowania tego samego rozporządzenia. Niemniej jednak postanowienia te muszą zawsze, co podniosła Komisja na rozprawie, być oparte na zasadach i w duchu rozporządzenia nr 1408/71. Postanowienia te muszą również respektować wymogi formalne przewidziane w art. 8 ust. 2 tego rozporządzenia, który nakłada na umawiające się państwa członkowskie obowiązek notyfikacji odnośnych konwencji, zgodnie z przepisami art. 97 ust. 1 tego samego rozporządzenia(48).

77.      Nie należy jednak powątpiewać, że postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 nie stanowią przedmiotu takiej notyfikacji, również po ogłoszeniu ww. wyroków w sprawach Komisja przeciwko Francji, w których, przypominam, Trybunał uznał, że CSG i CRDS są objęte zakresem zastosowania tego rozporządzenia, mimo charakteru podatków, jaki nadaje im francuskie prawo krajowe.

78.      Rozporządzenie nr 1408/71 wydaje się zatem sprzeciwiać odstąpieniu przez Republikę Francji, na podstawie postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia, od objęcia podstawą wymiaru CSG i CRDS, w drodze wyjątku od przepisów art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia, części dochodów uzyskiwanych przez P. Derouina z tytułu prowadzenia przez niego działalności zawodowej na własny rachunek w Zjednoczonym Królestwie.

79.      Moim zdaniem tego rodzaju rozwiązanie nie naraża państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało określone zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1408/71, na ryzyko naruszenia postanowień traktatu, ze względu na to, że środki krajowe służące wykonaniu obowiązku określonego w art. 14d ust. 1 tego rozporządzenia naruszają wykonywanie jednej ze swobód przewidzianych przez ten traktat.

80.      Jak stwierdził Trybunał, traktat nie gwarantuje pracownikowi, że rozszerzenie przez niego działalności na więcej niż jedno państwo członkowskie lub przeniesienie działalności do innego państwa członkowskiego będzie obojętne z punktu widzenia zabezpieczenia społecznego. Z uwagi na rozbieżności między ustawodawstwami państw członkowskich w zakresie zabezpieczenia społecznego takie rozszerzenie może w konkretnych przypadkach okazać się dla pracownika bardziej lub mniej korzystne pod względem ochrony socjalnej. Wynika stąd, że nawet w przypadkach, gdy stosowanie takiego ustawodawstwa okazuje się mniej korzystne, pozostaje ono zgodne z postanowieniami art. 39 WE i 43 WE, jeżeli a) nie stawia ono zainteresowanego pracownika w gorszej sytuacji w porównaniu z tymi, którzy pracują lub prowadzą działalność w całości w tym państwie członkowskim, na którego terytorium obowiązuje to ustawodawstwo lub w porównaniu z tymi, którzy podlegali mu wcześniej, i jeżeli b) zwyczajnie nie oznacza sytuacji, w której opłacane są składki na ubezpieczenie społeczne nieuprawniające ubezpieczonego do świadczenia(49).

81.      W niniejszym przypadku, wykonując obowiązek przewidziany w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 w odniesieniu do całości dochodów uzyskanych przez P. Derouina właściwe organy francuskie nie traktowałyby go gorzej w porównaniu z osobami prowadzącymi działalność zawodową na własny rachunek wyłącznie na terytorium francuskim, które podlegają obowiązkowi opłacania składek objętych zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71 od całości dochodów z działalności zawodowej, uzyskanych z tytułu działalności prowadzonej na własny rachunek. Ponadto pobranie od P. Derouina CSG i CRDS od części jego dochodów uzyskanych w Zjednoczonym Królestwie również nie prowadzi do sytuacji, w której opłacałby składki na ubezpieczenie społeczne nieuprawniające go do świadczenia. Nawet jeśli opłacenie tych dwóch składek nie uprawnia w zamian do bezpośrednich świadczeń, które można by uznać za świadczenia socjalne(50), CSG i CRDS pokrywają obydwie, zgodnie z zasadą solidarności społecznej, na której obydwie te składki są oparte, odpowiednio potrzebę finansowania i zadłużenia francuskiego systemu zabezpieczenia społecznego, które w przeciwnym wypadku prawdopodobnie musiałyby zostać pokryte czy to w drodze podwyższenia wysokości składek, czy też redukcji lub ograniczenia wypłacania świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego(51).

82.      Przyjęcie innego rozwiązania, aniżeli to przedstawione w pkt 78 niniejszej opinii, zawiera w sobie, moim zdaniem, w sytuacji takiej jak sytuacja w postępowaniu przed sądem krajowym, realne ryzyko dokonania wyłomu w równości traktowania przewidzianej w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 „do celów stosowania ustawodawstwa [w dziedzinie zabezpieczenia społecznego] określonego […]” dla wszystkich osób prowadzących działalność na własny rachunek na terytorium danego państwa członkowskiego. Pomijając wyjątki wyraźnie przewidziane przez rozporządzenie nr 1408/71, tego rodzaju odstępstwo nie wydaje się zamierzone przez prawodawcę wspólnotowego. Jak wskazałem w pkt 79–81 niniejszej opinii, nie wydaje się ono również konieczne z punktu widzenia art. 43 WE.

83.      Ponadto tolerowanie tego rodzaju odstępstwa uzależniłoby wykładnię art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 od cech szczególnych danego przypadku przedłożonego Trybunałowi, zobowiązując go do określenia warunków, w których odstępstwo to byłoby dopuszczalne, i w danym przypadku do sprecyzowania warunków i zweryfikowania ich w odniesieniu do zawisłej przed nim sprawy.

84.      Pomijając kwestię przeszkód natury prawnej, które zostały już omówione, podążanie w tym kierunku nie wydaje mi się słuszne.

85.      Jeśliby jednak Trybunał zdecydował się odrzucić analizę zawartą w mojej opinii, to moim zdaniem należałoby ograniczyć zakres zastosowania związanego z umową międzynarodową wyjątku od obowiązku przewidzianego w art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 do sytuacji, w których zasady i duch tego rozporządzenia pozostają nienaruszone. Takie odstępstwo musiałoby zostać dopuszczone w szczególności wtedy, gdy po pierwsze zasada jedynego właściwego ustawodawstwa jest zachowana, po drugie odstępstwo to nie mogłoby prowadzić do wyłączenia zastosowania określonego ustawodawstwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego do osób, względem których ono obowiązuje(52), i po trzecie odstępstwo to nie mogłoby pozbawiać pracownika prawa do ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego(53) lub zmniejszać ochronę, jaka normalnie by mu przysługiwała na podstawie określonego ustawodawstwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Istotne moim zdaniem byłoby również, ze względu na pewność prawa i transparentność, aby tego rodzaju odstępstwo wynikające z umowy międzynarodowej spełniało formalne przesłanki notyfikacji, określone w art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 1408/71.

86.      W związku z tym jestem zdania, że art. 14d ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że wymaga on, aby podstawa wymiaru składek takich jak CSG i CRDS opłacanych od dochodu z tytułu działalności i jemu podobnych, objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia, była określana z uwzględnieniem dochodów z tytułu działalności zawodowej prowadzonej na własny rachunek uzyskanych na terytorium państwa członkowskiego innego aniżeli to, którego ustawodawstwo w dziedzinie zabezpieczenia społecznego jest właściwe, i to również wtedy, gdy odnośne państwa członkowskie, w niniejszej sprawie Republika Francji i Zjednoczone Królestwo, są związane postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkiem dochodowym, nawet jeżeli warunki określone w art. 8 rozporządzenia nr 1408/71 nie są spełnione.

VI – Wnioski

87.      W świetle powyższych rozważań sugeruję, aby Trybunał odpowiedział na pytanie przedłożone przez tribunal des affaires sociales de Paris w następujący sposób:

Artykuł 14d ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i zaktualizowanym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionym przez rozporządzenie Rady (WE) nr 1606/98 z dnia 29 czerwca 1998 r. należy interpretować w ten sposób, że wymaga on, aby podstawa wymiaru składek takich jak powszechna składka na ubezpieczenie społeczne i składka na spłatę zadłużenia systemu zabezpieczeń społecznych, opłacanych od dochodu z tytułu działalności i jemu podobnych, objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia, była określana z uwzględnieniem dochodów z tytułu działalności zawodowej prowadzonej na własny rachunek, uzyskanych na terytorium państwa członkowskiego innego aniżeli to, którego ustawodawstwo w dziedzinie zabezpieczenia społecznego jest właściwe, i to również wtedy, gdy odnośne państwa członkowskie, w niniejszej sprawie Republika Francji i Zjednoczone Królestwo, są związane postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkiem dochodowym, takiej jak umowa zawarta w dniu 22 maja 1968 r. między Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Republiką Francji o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu unikaniu opodatkowania podatkiem dochodowym, nawet jeżeli warunki określone w art. 8 rozporządzenia nr 1408/71 nie są spełnione.

1 – Język oryginału: francuski.

2 – Dz.U. 1997, L 28, str. 1.

3 – Dz.U. L 209, str. 1.

4 – Należy zauważyć, że rozporządzenie nr 1408/71 zostało (formalnie) zastąpione przez rozporządzenie (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 166, str. 1, sprostowanie w Dz.U. L 200, str. 1), które weszło w życie w dniu 20 maja 2004 r. Zgodnie z art. 91 tego rozporządzenia rozporządzenie to ma jednak zastosowanie dopiero po wejściu w życie rozporządzenia wykonawczego, którego przyjęcie, w chwili przedstawienia niniejszej opinii, stanowi nadal przedmiot międzyinstytucjonalnej procedury legislacyjnej toczącej się na podstawie projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, przyjętego przez Komisję w dniu 31 stycznia 2006 r. [(COM) 2006, 16. wersja ostateczna]. W związku z tym do sytuacji, której dotyczy niniejsza sprawa, jako jedyne ma zastosowanie rozporządzenie nr 1408/71.

5 – JORF z dnia 30 grudnia 1990 r., str. 16367.

6 – Stawka zasiłku dla bezrobotnych wynosi aktualnie 6,2%, a stawka emerytury i renty inwalidzkiej – 6,6%.

7 – Zgodnie z art. L.135-1 code de la sécurité sociale fundusz ten, utworzony w formie podmiotu publicznego o charakterze administracyjnym, ma na celu przejęcie kosztów świadczeń z tytułu ubezpieczenia emerytalnego o charakterze nieskładkowym, wynikających z zasady solidarności społecznej.

8 – Zgodnie z przepisami loi nº 2004-626 du 30 juin 2004 (ustawy nr 2004-626 z dnia 30 czerwca 2004 r.) relative à la solidarité pour l’autonomie des personnes âgées et des personnes handicapées (dotyczącej solidarności na rzecz samowystarczalności osób starszych i niepełnosprawnych, JORF z dnia 1 lipca 2004 r., str. 11944). Caisse nationale de solidarité pour l’autonomie (krajowa kasa solidarności na rzecz Samowystarczalności), podmiot publiczny o charakterze administracyjnym, ma na celu przyczynienie się do finansowania przejęcia kosztów utraty samowystarczalności przez osoby starsze i niepełnosprawne.

9 – JORF z dnia 25 stycznia 1996 r., str. 1226.

10 – JORF z dnia 25 listopada 1969 r. Tekst tej umowy jest dostępny na stronie internetowej: http://www2.impots.gouv.fr/conventions_fiscales/ru68.htm.

11 – Zobacz w szczególności wyrok z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie C-493/04 Piatkowski, Zb.Orz. str. I-2369, pkt 21.

12 – Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 5 maja 1977 r. w sprawie 102/76 Perenboom, Rec. str. 815, pkt 13; z dnia 29 czerwca 1994 r. w sprawie C-60/93 Aldewereld, Rec. str. I-2991, pkt 26, z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie C-68/99 Komisja przeciwko Niemcom, Rec. str. I-1865, pkt 25.

13 – Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem poza pewnymi aktami prawa wspólnotowego pozbawionymi znaczenia dla niniejszej sprawy [dyrektywą Rady 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich (Dz.U. L 225, str. 6), konwencją 90/436/EWG z dnia 23 lipca 1990 r. w sprawie zniesienia podwójnego opodatkowania w przypadku rozliczania zysku przedsiębiorstw stowarzyszonych (Dz.U. L 225, str. 10) i dyrektywą Rady 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek (Dz.U. L 157, str. 38)] państwa członkowskie zachowują uprawnienia w dziedzinie podatków bezpośrednich, w szczególności do zawierania umów w celu unikania podwójnego opodatkowania (zob. w szczególności wyroki: z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie C-336/96 Gilly, Rec. str. I-2793, pkt 24 i 30, oraz z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie C-374/04 Test Claimants in Class IV of the ACT Group Litigation, Zb.Orz. str. I-11673, pkt 52).

14 – Zobacz podobnie ww. wyrok w sprawie Piatkowski, pkt 24, 27 i 28.

15 – Zgodnie ze sformułowaniem użytym przez rząd francuski i przytoczonym w uzasadnieniu wyroków z dnia 15 lutego 2000 r.: w sprawie C-34/98 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-995, pkt 25 (CRDS) i w sprawie C-169/98 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-1049, pkt 23 (CSG).

16 – Wyżej wymienione wyroki: w sprawie C-34/98 Komisja przeciwko Francji, pkt 34–36 i w sprawie C-169/98 Komisja przeciwko Francji, pkt 32–34.

17 – Wyrok z dnia 16 stycznia 2007 r. w sprawie C-265/05, Zb.Orz. str. I-347. W wyroku tym Trybunał badał kwestię, czy zasiłek uzupełniający, uzupełniający główne świadczenie z tytułu starości, wypłacany jedynie osobom zamieszkującym we Francji, które osiągnęły pewien wiek minimalny i wymieniony w załączniku IIa do rozporządzenia nr 1408/71 należy kwalifikować jako „specjalne świadczenie nieskładkowe” w rozumieniu art. 4 ust. 2a tego rozporządzenia, które jako takie nie jest wypłacane wnioskodawcy niebędącemu rezydentem, czy też, wręcz przeciwnie, świadczenie to nie odpowiada takiej kwalifikacji i w takim wypadku powinno zostać przyznane osobom spełniającym warunek wieku na podstawie art. 19 ust. 1 tego rozporządzenia, bez względu na to, w jakim państwie zamieszkują (zgodnie z tzw. zasadą przenoszenia świadczeń). W celu zweryfikowania charakteru składkowego lub też nie tego świadczenia Trybunał dokonał – w oparciu o swoje orzecznictwo – oceny sposobu rzeczywistego finansowania tego świadczenia, a mianowicie kwestii, czy jej finansowanie było zapewnione, bezpośrednio lub pośrednio, przez składki na ubezpieczenie społeczne, czy też przez środki publiczne. Jako że przedmiotowe świadczenie było finansowane przez Fonds de solidarité vieillesse, który, jak to już widzieliśmy, otrzymuje kwoty odpowiadające CSG od dochodów z tytułu działalności i im podobnych, to, jak orzekł Trybunał w pkt 40 tego wyroku, chodzi o „określenie”, czy CSG powinna być uznana za składkę na ubezpieczenie społeczne, czy za środki publiczne nieposiadające charakteru takiej składki. Po przypomnieniu głównej linii uzasadnienia ww. wyroków w sprawach Komisja przeciwko Francji Trybunał orzekł w pkt 52 tego samego wyroku, w świetle argumentów dotyczących w szczególności okoliczności, że finansowanie zasiłku z tytułu starości następuje nie tylko z CSG, lecz również z płatności, których charakter jako podatków nie jest kwestionowany, że „nawet zakładając, że część [CSG] od dochodów z działalności zarobkowej i dochodów zastępczych powinna być uznana raczej za składkę niż finansowanie pochodzące ze środków publicznych, to nie wydaje się, by związek pomiędzy tą składką a zasiłkiem uzupełniającym dawał się wystarczająco zidentyfikować, tak aby zasiłek uzupełniający mógł być zakwalifikowany jako świadczenie składkowe” (wyróżnienie moje). W świetle tego ostatniego argumentu trudno jest dokonać definitywnej kwalifikacji CSG jako składki na ubezpieczenie społeczne. Tymczasem wyrok ten potwierdza, że CSG jest jak najbardziej objęta przedmiotowym zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1408/71.

18 – Zobacz podobnie wyroki: z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie C-265/04 Bouanich, Zb.Orz. str. I-923, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo oraz z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie C-170/05 Denkavit Internationaal i Denkavit France, Zb.Orz. str. I-11949, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo. Zobacz również pkt 46 i 47 opinii, którą przedstawiłem w dniu 29 marca 2007 r. w sprawie C-298/05 Columbus Container Services, toczącej się przed Trybunałem.

19 – Otóż rząd francuski nie neguje, iż byłby właściwy w przedmiocie pobrania tych składek, jak również wszelkich składek na ubezpieczenie społeczne od dochodów uzyskiwanych przez P. Derouin w Zjednoczonym Królestwie na podstawie obiektywnych kryteriów. W świetle okoliczności stanu faktycznego w postępowaniu przed sądem krajowym stanowisko to wydaje się prawidłowe. Zobacz również, odnośnie do państwa członkowskiego, które pobiera składki na ubezpieczenie społeczne od całości dochodów rezydenta, ubezpieczonego w ramach systemu zabezpieczenia społecznego tego państwa członkowskiego, który uzyskuje emeryturę zarówno w tym państwie członkowskim, jak i w innym państwie członkowskim, wyrok z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie C-50/05 Nikula, Zb.Orz. str. I-7029, pkt 31.

20 – Zobacz w szczególności podobnie wyrok z dnia 19 marca 2002 r. w sprawach połączonych C-393/99 i C-394/99 Hervein i in., Rec. str. I-2829, pkt 52 i ww. wyrok w sprawie Piatkowski, pkt 20.

21 – Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Piatkowski, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo.

22 – Punkt 26.

23 – Ibidem, pkt 31.

24 – Ibidem, pkt 24. Zobacz również ww. wyrok w sprawie Piatkowski, pkt 33.

25 – Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Nikula, pkt 33. Zobacz również podobnie wyrok z dnia 15 czerwca 2000 r. w sprawie C-302/98 Sehrer, Rec. str. I-4585, pkt 36.

26 – Wyrok z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C-249/04, Zb.Orz. str. I-4535.

27 – Wyróżnienie moje.

28 – Zobacz pkt 68 opinii rzecznika generalnego Ruiza-Jaraba Colomera przedstawionej w dniu 30 kwietnia 1998 r. w sprawie C-18/95 Terhoeve (wyrok z dnia 26 stycznia 1999 r., Rec. str. I-345); pkt 41 jego opinii przedstawionej w dniu 8 lutego 2000 r. w sprawie Sehrer, której dotyczy ww. wyrok; pkt 24 jego opinii przedstawionej w dniu 24 października 2000 r. w sprawie Komisja przeciwko Niemcom, której dotyczy ww. wyrok, oraz pkt 55 opinii rzecznika generalnego F.G. Jacobsa przedstawionej w dniu 5 kwietnia 2001 r. w sprawie Hervein i in., w której wydany został ww. wyrok. Zobacz również pkt 20 opinii rzeczmika generalnego C.Ch. Gulmanna przedstawionej w dniu 2 lutego 1994 r. w sprawie C-71/93 Van Poucke (wyrok z dnia 24 marca 1994 r., Rec. str. I-1101).

29 – Jak wynika również z pkt 15 tego wyroku, charakter tej składki, podobnie jak w przypadku CSG i CRDS w niniejszym postępowaniu, wydaje się sporny, ponieważ sąd krajowy był zdania, że składka ta jest zbliżona raczej do „formy podatku nadzwyczajnego” niż do składki na ubezpieczenie społeczne wchodzącej w przedmiotowy zakres zastosowania rozporządzenia nr 1408/71.

30 – Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Allard, pkt 18 i 20.

31 – Ibidem, pkt 21 i 22.

32 – Ibidem, pkt 23. Wyróżnienia moje.

33 – Ibidem, pkt 24. Wyróżnienia moje.

34 – Należy jednakże zauważyć, że pkt 24 ww. wyroku w sprawie Van Poucke, do którego odsyła pkt 21 ww. wyroku w sprawie Allard, odnosi się do tej części zdania, której opuszczenie jest tu krytykowane.

35 – Na wszelki wypadek pragnę podnieść, że wykładnia ta została przejęta w art. 13 ust. 5 rozporządzenia nr 883/2204, zgodnie z którym osoby wykonujące pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich traktowane są tak, jak gdyby wykonywały każda swoją pracę najemną lub pracę na własny rachunek i jakby uzyskiwały cały swój dochód w państwie członkowskim, którego ustawodawstwo jest właściwe zgodnie z ust. 1–4 tego samego art. 13.

36 – Punkt 60. Wyróżnienie moje.

37 – To ostatnie doprecyzowanie wynika z ww. wyroku w sprawie Piatkowski, pkt 27–29. Jako że rozporządzenie nr 1408/71 zakazuje w przypadkach określonych w jego w załączniku VII dwukrotnego pobierania składki od tego samego dochodu, osoba ubezpieczona podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną – jeżeli chodzi o tę pracę, i ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje działalność na własny rachunek – jeżeli chodzi o tę działalność na własny rachunek.

38 – Zobacz podobnie ww. wyrok w sprawie Allard, pkt 31.

39 – Ibidem, pkt 28–32 i pkt 2 sentencji.

40 – Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie C-279/93 Schumacker, Rec. str. I-225, pkt 21; z dnia 16 lipca 1998 r. w sprawie C-264/96 ICI, Rec. str. I-4695, pkt 19; z dnia 6 czerwca 2000 r. w sprawie C-35/98 Verkooijen, Rec. str. I-4071, pkt 32, oraz z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie C-55/00 Gottardo, Rec. str. I-413, pkt 32.

41 – Punkt 84 mojej opinii w ww. sprawie Columbus Container Services.

42 – Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie C-385/00 De Groot, Rec. str. I-11819, pkt 93 i 94 oraz z dnia 3 października 2006 r. w sprawie C-290/04 FKP Scorpio Konzertproduktionen, Zb.Orz. str. I-9461, pkt 55.

43 – Wyrok z dnia 2 sierpnia 1993 r. w sprawie C-23/92 Grana-Novoa, Rec. str. I-4505, pkt 15.

44 – Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 7 lutego 1991 r. w sprawie C-227/89 Rönfeldt, Rec. str. I-323, pkt 27–29, z dnia 5 lutego 2002 r. w sprawie C-277/99 Kaske, Rec. str. I-1261, pkt 27 i 28, z dnia 24 września 2002 r. w sprawie C-471/99 Martínez Domínguez i in., Rec. str. I-7835, pkt 28–30.

45 – Wyrok z dnia 9 listopada 1995 r. w sprawie C-475/93 Thévenon, Rec. str. I-3813, pkt 26 i 28. W tej sprawie przedmiotowa dwustronna umowa międzynarodowa została zawarta w 1950 r. Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 9 października 1997 r. w sprawach połączonych od C-31/96 do C-33/96 Naranjo Arjona i in., Rec. str. I-5501, pkt 26, z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C-153/97 Grajera Rodríguez, Rec. str. I-8645, pkt 28. Należy sprecyzować, że całe to orzecznictwo zostało co do istoty przejęte w art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004.

46 – Rozporządzenie nr 883/2004 przejmuje tej wyjątek w swoim art. 8 ust. 2.

47 – Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Grana-Novoa, pkt 22 i wyrok z dnia 28 kwietnia 1994 r. w sprawie C-305/92 Hoorn, Rec. str. I-1525, pkt 19.

48 – Taki obowiązek notyfikacji przewiduje również art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004.

49 – Zobacz podobnie ww. wyroki w sprawach: Hervein i in., pkt 51, Piatkowski, pkt 34.

50 – Wyżej wymienione wyroki w sprawach: C-34/98 Komisja przeciwko Francji, pkt 39, C-169/98 Komisja przeciwko Francji, pkt 37.

51 – Zobacz pkt 9 i 26 opinii rzecznika generalnego A.M. La Pergoli w sprawach C-169/98 Komisja przeciwko Francji i C-169/98 Komisja przeciwko Francji, pkt 36, w których wydane zostały ww. wyroki.

52 – Zobacz wyrok z dnia 3 maja 1990 r. w sprawie C-2/89 Kits van Heijningen, Rec. str. I-1755, pkt 20.

53 – Zobacz ww. wyrok w sprawie Kits van Heijningen, pkt 12; wyroki: z dnia 11 czerwca 1998 r. w sprawie C-275/96 Kuusijärvi, Rec. str. I-3419, pkt 28, z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie C-27/03 Van Pommeren-Bourgondiën, Zb.Orz. str. I-6101, pkt 34.