Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

PEDRO CRUZ VILLALÓN

της 16ης Οκτωβρίου 2014 ( 1 )

Υπόθεση C-266/13

L. Kik[αίτηση του Hoge Raad der Nederlanden (Κάτω Χώρες)

για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Κοινωνική ασφάλιση των διακινούμενων εργαζομένων — Κανονισμός (ΕΟΚ) 1408/71 — Εργαζόμενος απασχολούμενος σε πλοίο τοποθετήσεως αγωγών σε διεθνή ύδατα και επί της παρακείμενης δύο κρατών μελών υφαλοκρηπίδας — Υποχρέωση ασφαλίσεως — Εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία»

1. 

Το Δικαστήριο καλείται εκ νέου να αποφανθεί επί των κανόνων προσδιορισμού της εφαρμοστέας νομοθεσίας που περιέχονται στον κανονισμό 1408/71 ( 2 ). Τη φορά αυτή, επιλαμβανόμενο υποθέσεως στην οποία τίθεται επίσης εκ νέου το ζήτημα της νομικής φύσεως της υφαλοκρηπίδας καθώς και της έννοιας και του εύρους της λειτουργικής επεκτάσεως της κυριαρχίας των κρατών μελών επί του χώρου αυτού. Σε κάθε περίπτωση, το πραγματικό ενδιαφέρον της υπό κρίση υποθέσεως έγκειται στην κατά τα φαινόμενα δυσκολία προσαρμογής στις διατάξεις του εν λόγω κανονισμού ενός πραγματικού που, κατά την άποψη των διαδίκων, θα μπορούσε να επιλυθεί μόνο κατ’ αναλογίαν. Εντούτοις, όπως θα επιχειρήσω να καταδείξω, ο ίδιος ο κανονισμός προσφέρει συγκεκριμένη απάντηση.

I – Νομικό πλαίσιο

A. Διεθνές δίκαιο

2.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, η οποία υπογράφηκε στο Montego Bay (Τζαμάικα) στις 10 Δεκεμβρίου 1982, τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994, επικυρώθηκε από το Βασίλειο των Κάτω Χωρών στις 28 Ιουνίου 1996 και εγκρίθηκε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με την απόφαση 98/392/ΕΚ του Συμβουλίου, της 23ης Μαρτίου 1998 ( 3 ).

3.

Το άρθρο 60 αυτής, τιτλοφορούμενο «Τεχνητές νήσοι, εγκαταστάσεις και [κατασκευές] εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης», ορίζει τα εξής:

«1.   Εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, το παράκτιο κράτος έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να κατασκευάζει, να επιτρέπει και να ρυθμίζει την κατασκευή, τη λειτουργία και τη χρησιμοποίηση:

α)

τεχνητών νήσων·

β)

εγκαταστάσεων και [κατασκευών] για τους σκοπούς που προβλέπονται στο άρθρο 56 ή για άλλους οικονομικούς σκοπούς·

γ)

εγκαταστάσεων και [κατασκευών] δυναμένων να παρεμποδίσουν την άσκηση των δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους στη ζώνη.

2.   Το παράκτιο κράτος έχει αποκλειστική δικαιοδοσία [επί των εν λόγω τεχνητών νήσων, εγκαταστάσεων και κατασκευών], περιλαμβανομένης και της δικαιοδοσίας που αναφέρεται στους τελωνειακούς, δημοσιονομικούς, υγειονομικούς, [σχετικούς με την ασφάλεια] και μεταναστευτικούς νόμους και κανονισμούς.

[…]»

4.

Υπό τον τίτλο «Δικαιώματα του παράκτιου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας», το άρθρο 77 της Συμβάσεως προβλέπει:

«1.   Το παράκτιο κράτος ασκεί στην υφαλοκρηπίδα κυριαρχικά δικαιώματα προς το σκοπό της εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων αυτής.

2.   Τα [κατά την παράγραφο 1 δικαιώματα] είναι αποκλειστικά υπό την έννοια ότι, αν το παράκτιο κράτος δεν εξερευνά την υφαλοκρηπίδα ή δεν εκμεταλλεύεται τους φυσικούς της πόρους, κανείς δεν μπορεί να αναλάβει τις δραστηριότητες αυτές χωρίς ρητή συναίνεση του παράκτιου κράτους.

3.   Τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας δεν εξαρτώνται από την πραγματική ή ιδεατή κατοχή ή από οποιαδήποτε ρητή διακήρυξη.

[…]»

5.

Το γράμμα του άρθρου 79 της Συμβάσεως, που επιγράφεται «Υποβρύχια καλώδια και αγωγοί στην υφαλοκρηπίδα», είναι το εξής:

«1.   Όλα τα κράτη έχουν το δικαίωμα να τοποθετούν υποβρύχια καλώδια και αγωγούς στην υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου.»

2.   Επιφυλασσομένου του δικαιώματος του να λαμβάνει πρόσφορα μέτρα για την εξερεύνηση της υφαλοκρηπίδας, την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της και την πρόληψη, μείωση και έλεγχο της μολύνσεως από αγωγούς, το παράκτιο κράτος δεν μπορεί να εμποδίζει την τοποθέτηση ή συντήρηση αυτών των καλωδίων ή αγωγών.

3.   Η χάραξη της πορείας για την τοποθέτηση αυτών των σωληναγωγών [επί της υφαλοκρηπίδας] υπόκειται στη συναίνεση του παράκτιου κράτους.

4.   Τίποτα σ’ αυτό το μέρος δεν θίγει το δικαίωμα του παράκτιου κράτους να θέτει όρους για την είσοδο στο έδαφός του ή στην χωρική του θάλασσα καλωδίων ή αγωγών ή τη δικαιοδοσία του επί των καλωδίων και αγωγών που κατασκευάζονται ή χρησιμοποιούνται για την εξερεύνηση της υφαλοκρηπίδας του ή την εκμετάλλευση των πόρων της ή σε σχέση με την λειτουργία τεχνητών νήσων, εγκαταστάσεων ή κατασκευών υπό τη δικαιοδοσία του.

[…]»

6.

Σύμφωνα με το άρθρο 80 («Τεχνητές νήσοι, εγκαταστάσεις και [κατασκευές] [επί της υφαλοκρηπίδας]»), «[τ]ο άρθρο 60 ισχύει mutatis mutandis και για τις τεχνητές νήσους, εγκαταστάσεις και [κατασκευές] [επί της υφαλοκρηπίδας].»

Β. Δίκαιο της Ένωσης

1. Κανονισμός 1408/71

7.

Οι κρίσιμες εν προκειμένω αιτιολογικές σκέψεις του κανονισμού [1408]/71 είναι οι ακόλουθες:

«[Εκτιμώντας] ότι οι κανόνες συντονισμού των εθνικών νομοθεσιών περί κοινωνικής ασφάλισης εντάσσονται στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και οφείλουν να συμβάλλουν στη βελτίωση του επιπέδου ζωής τους και των συνθηκών απασχόλησής τους·

[…]

ότι εξαιτίας των σημαντικών διαφορών που υφίστανται μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών ως προς το προσωπικό πεδίο εφαρμογής τους, είναι προτιμότερο να τεθεί η αρχή, βάσει της οποίας ο κανονισμός ισχύει για όλα τα πρόσωπα που είναι ασφαλισμένα στο πλαίσιο των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης που δημιουργήθηκαν υπέρ των μισθωτών και μη μισθωτών ή λόγω άσκησης έμμισθης ή μη δραστηριότητας·

ότι πρέπει να τηρούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εθνικών νομοθεσιών κοινωνικής ασφάλισης και να εκπονηθεί μόνον ένα σύστημα συντονισμού·

[…]

ότι πρέπει οι μισθωτοί και μη μισθωτοί εργαζόμενοι οι οποίοι διακινούνται στο εσωτερικό της Κοινότητας να υπάγονται στο καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης ενός μόνον κράτους μέλους, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι σωρεύσεις εφαρμοστέων εθνικών νομοθεσιών και οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από αυτές·

[…]

ότι για να διασφαλιστεί καλύτερα η ισότητα μεταχείρισης όλων των εργαζομένων που απασχολούνται στο έδαφος ενός κράτους μέλους, πρέπει να καθορίζεται ως εφαρμοστέα νομοθεσία, κατά γενικό κανόνα, η νομοθεσία του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου ο ενδιαφερόμενος ασκεί την έμμισθη ή μη δραστηριότητά του·

ότι πρέπει να γίνεται απόκλιση από το γενικό κανόνα σε ειδικές περιπτώσεις που αιτιολογούν άλλο κριτήριο σύνδεσης·

[…]».

8.

Το άρθρο 1 του κανονισμού 1408/71, που φέρει τον τίτλο «Ορισμοί», ορίζει τα εξής:

«Για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού:

α)

ως “μισθωτός” και “μη μισθωτός” νοείται, αντίστοιχα, κάθε πρόσωπο:

i)

το οποίο είναι ασφαλισμένο δυνάμει υποχρεωτικής ή προαιρετικής συνεχίσεως της ασφαλίσεως κατά ενός ή περισσοτέρων κινδύνων που καλύπτονται από τους κλάδους συστήματος κοινωνικής ασφαλίσεως που εφαρμόζεται στους μισθωτούς ή μη μισθωτούς ή από ειδικό σύστημα για τους δημοσίους υπαλλήλους·

[…]».

9.

Υπό τον τίτλο «Καλυπτόμενα πρόσωπα», το άρθρο 2 προβλέπει στην παράγραφο 1:

«Ο παρών κανονισμός ισχύει για μισθωτούς ή μη μισθωτούς και για σπουδαστές, που υπάγονται ή υπήχθησαν στη νομοθεσία ενός ή περισσότερων από τα κράτη μέλη και είναι υπήκοοι ενός από τα κράτη μέλη ή απάτριδες ή πρόσφυγες που κατοικούν στο έδαφος κράτους μέλους, καθώς και για τα μέλη της οικογένειάς τους και για τους επιζώντες τους.»

10.

Ο τίτλος ΙΙ του κανονισμού, ο οποίος επιγράφεται «Προσδιορισμός της εφαρμοστέας νομοθεσίας», άρχεται με το άρθρο 13 («Γενικοί κανόνες»), στο οποίο ορίζονται τα εξής:

«1.   Με την επιφύλαξη των άρθρων 14γ και 14στ, τα πρόσωπα για τα οποία ισχύει ο παρών κανονισμός υπόκεινται στη νομοθεσία ενός μόνου κράτους μέλους. Η νομοθεσία αυτή προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος τίτλου.

2.   Με την επιφύλαξη των άρθρων 14 έως 17:

α)

το πρόσωπο που ασκεί μισθωτή δραστηριότητα στο έδαφος κράτους μέλους υπόκειται στη νομοθεσία του κράτους αυτού, ακόμη και αν κατοικεί στο έδαφος άλλου κράτους μέλους ή αν η επιχείρηση ή ο εργοδότης που το απασχολεί έχει την έδρα της ή την κατοικία του στο έδαφος άλλου κράτους μέλους·

[…]

γ)

το πρόσωπο που ασκεί επαγγελματική δραστηριότητα σε πλοίο υπό σημαία ενός κράτους μέλους υπόκειται στη νομοθεσία του κράτους αυτού·

[…]

στ)

το άτομο στο οποίο η νομοθεσία κράτους μέλους παύει να έχει εφαρμογή, χωρίς η νομοθεσία άλλου κράτους μέλους να καταστεί εφαρμοστέα [σε] αυτό σύμφωνα με έναν από τους κανόνες που αναφέρονται στα προηγούμενα στοιχεία ή με μια από τις εξαιρέσεις ή ειδικούς κανόνες που αναφέρονται στα άρθρα 14 έως 17, υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου κατοικεί, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτής και μόνο της νομοθεσίας.»

11.

Το άρθρο 14 του κανονισμού 1408/71 (με τίτλο «Ειδικοί κανόνες που ισχύουν για τα πρόσωπα που ασκούν μισθωτή δραστηριότητα εκτός από τους ναυτικούς») ορίζει τα εξής:

«Ο κανόνας του άρθρου 13, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, ισχύει, με την επιφύλαξη των ακόλουθων εξαιρέσεων και ειδικών περιπτώσεων:

[…]

2)

Το πρόσωπο που ασκεί κανονικά μισθωτή δραστηριότητα στο έδαφος δύο ή περισσότερων κρατών μελών υπόκειται στη νομοθεσία η οποία προσδιορίζεται ως εξής:

α)

το πρόσωπο που είναι μέλος του προσωπικού που ταξιδεύει διά ξηράς, θαλάσσης ή αέρος, μιας επιχειρήσεως η οποία διενεργεί, για λογαριασμό δικό της ή τρίτων διεθνείς σιδηροδρομικές, οδικές, αεροπορικές ή πλωτές μεταφορές επιβατών ή εμπορευμάτων, έχει δε την έδρα [της] στο έδαφος κράτους μέλους, υπόκειται στη νομοθεσία του τελευταίου αυτού κράτους. Πάντως:

i)

το πρόσωπο που απασχολείται σε υποκαταστήματα ή μόνιμη αντιπροσωπεία που διατηρεί η επιχείρηση αυτή στο έδαφος κράτους μέλους άλλου από εκείνο στο οποίο έχει την έδρα της, υπόκειται στη νομοθεσία του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου ευρίσκεται το υποκατάστημα αυτό ή η μόνιμη αντιπροσωπεία·

ii)

το πρόσωπο, που απασχολείται κυρίως στο έδαφος του κράτους μέλους όπου κατοικεί, υπόκειται στη νομοθεσία του κράτους αυτού, ακόμη και αν η επιχείρηση η οποία τον απασχολεί δεν έχει ούτε έδρα, ούτε υποκατάστημα, ούτε μόνιμη αντιπροσωπεία στο έδαφος αυτό·

β)

το πρόσωπο, πλην του αναφερομένου στο στοιχείο αʹ, υπόκειται:

i)

στη νομοθεσία του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου κατοικεί, αν ασκεί μέρος της δραστηριότητάς του στο έδαφος αυτό ή αν απασχολείται για λογαριασμό περισσότερων επιχειρήσεων ή περισσότερων εργοδοτών που έχουν την έδρα ή κατοικία τους στο έδαφος διαφόρων κρατών μελών·

ii)

στη νομοθεσία του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου η επιχείρηση ή ο εργοδότης που τον απασχολεί έχει την έδρα της ή την κατοικία του, αν δεν κατοικεί στο έδαφος ενός από τα κράτη μέλη στα οποία ασκεί τη δραστηριότητά του.

[…]»

12.

Κατά το άρθρο 14β («Ειδικοί κανόνες για τους ναυτικούς»):

«Ο κανόνας του άρθρου 13, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ, ισχύει με την επιφύλαξη των ακόλουθων εξαιρέσεων και ειδικών περιπτώσεων:

[…]

4)

το πρόσωπο που ασκεί μισθωτή δραστηριότητα σε πλοίο υπό σημαία κράτους μέλους και αμείβεται για τη δραστηριότητα αυτή από επιχείρηση ή πρόσωπο που εδρεύει ή κατοικεί στο έδαφος άλλου κράτους μέλους υπόκειται στη νομοθεσία του τελευταίου αυτού κράτους αν κατοικεί στο έδαφος του· η επιχείρηση ή το πρόσωπο που καταβάλλει την αμοιβή θεωρείται ως εργοδότης για την εφαρμογή της νομοθεσίας αυτής.»

13.

Το γράμμα του άρθρου 15 του κανονισμού («Κανόνες που αφορούν την προαιρετική ασφάλιση ή την προαιρετική συνέχιση της ασφαλίσεως») έχει την ακόλουθη διατύπωση:

«1.   Τα άρθρα 13 έως 14δ δεν ισχύουν για την προαιρετική ασφάλιση ή την προαιρετική συνέχιση της ασφαλίσεως, εκτός αν, για έναν από τους κλάδους που αναφέρονται στο άρθρο 4, υπάρχει σε ένα κράτος μέλος μόνο προαιρετικό σύστημα ασφαλίσεως.

2.   Σε περίπτωση κατά την οποία η εφαρμογή των νομοθεσιών δύο ή περισσοτέρων κρατών μελών συνεπάγεται τη σώρευση υπαγωγής:

—

σε σύστημα υποχρεωτικής ασφαλίσεως και σε ένα ή περισσότερα συστήματα προαιρετικής ασφαλίσεως ή προαιρετικής συνεχίσεως της ασφαλίσεως, ο ενδιαφερόμενος υπάγεται αποκλειστικά στο σύστημα υποχρεωτικής ασφαλίσεως,

[…]».

Γ. Συμφωνία με την Ελβετική Συνομοσπονδία ( 4 )

14.

Δυνάμει του άρθρου 8 της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας:

«Τα συμβαλλόμενα μέρη ρυθμίζουν, σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ, τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης με στόχο να εξασφαλίσουν ιδίως:

α)

την ισότητα μεταχείρισης,

β)

τον καθορισμό της εφαρμοστέας νομοθεσίας,

γ)

τον συνυπολογισμό όλων των περιόδων που λαμβάνονται υπόψη από τις διάφορες εθνικές νομοθεσίες, για την κτήση και τη διατήρηση του δικαιώματος προς λήψη παροχής, όπως και για τον υπολογισμό του ύψους αυτών,

δ)

την καταβολή των παροχών στα πρόσωπα που διαμένουν στην επικράτεια των συμβαλλομένων μερών,

ε)

τη διοικητική αλληλοβοήθεια και συνεργασία μεταξύ των αρχών και των θεσμικών οργάνων.»

15.

Παράρτημα ΙΙ της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας, άρθρο 1:

«1.   Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν να εφαρμόζουν μεταξύ τους, στον τομέα του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, τις κοινοτικές πράξεις στις οποίες γίνεται αναφορά [όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο υπογραφής της Συμφωνίας] και όπως αυτές τροποποιήθηκαν από το τμήμα Α του παρόντος παραρτήματος ή από αντίστοιχους κανόνες.

2.   Ο όρος “Κράτος(η) μέλος(η)” που εμφαίνεται στις πράξεις στις οποίες γίνεται αναφορά στο τμήμα Α του παρόντος παραρτήματος θεωρείται ότι υποδηλώνει, εκτός από τα κράτη που καλύπτονται από τις εν λόγω κοινοτικές πράξεις, και την Ελβετία.»

16.

Το τμήμα A του εν λόγω παραρτήματος ΙΙ παραπέμπει στον κανονισμό 1408/71, ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον κανονισμό (ΕΚ) 883/2004 ( 5 ), με ισχύ από 1ης Μαΐου 2010. Αυτό καθεαυτό το παράρτημα ΙΙ της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας επικαιροποιήθηκε με την απόφαση 1/2012 της Μεικτής Επιτροπής που συστάθηκε βάσει της προαναφερθείσας συμφωνίας ( 6 ), με ισχύ από 1ης Απριλίου 2012. Η νέα μορφή του παραρτήματος ΙΙ παραπέμπει στον κανονισμό 883/2004. Μολαταύτα, τα προηγούμενα της 1ης Απριλίου πραγματικά περιστατικά διέπονται, δυνάμει του άρθρου 90, παράγραφος 1, του κανονισμού 883/2004 και του παραρτήματος ΙΙ, τμήμα Α, σημείο 3, της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας, όπως έχει τροποποιηθεί από τον κανονισμό 1408/71.

Δ. Ολλανδικό δίκαιο

17.

Όπως προκύπτει από τη διάταξη περί παραπομπής, ο γενικός κανόνας, σύμφωνα με την ολλανδική νομοθεσία περί κοινωνικής ασφαλίσεως, είναι ότι οι κάτοικοι των Κάτω Χωρών υπόκεινται υποχρεωτικά σε ασφάλιση και οφείλουν να καταβάλλουν εισφορές για τις προβλεπόμενες στον νόμο μορφές ασφαλίσεως. Κατ’ εξαίρεσιν, δυνάμει του άρθρου 12, παράγραφος 1, του διατάγματος του 1999 για τη διεύρυνση και την οριοθέτηση του κύκλου των ασφαλισμένων στο σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως (Besluit uitbreiding en beperking kring verzekerden volksverzekeringen), πρόσωπο που κατοικεί στις Κάτω Χώρες δεν υπάγεται στην κοινωνική ασφάλιση εφόσον, για τρεις τουλάχιστον συνεχείς μήνες, έχει εργασθεί αποκλειστικά εκτός Κάτω Χωρών, πλην εάν η εργασία παρασχέθηκε αποκλειστικά στο πλαίσιο εργασιακής σχέσεως με εργοδότη εγκατεστημένο στις Κάτω Χώρες.

18.

Σύμφωνα με το διάταγμα περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως των ναυτικών (Besluit verzekeringsplicht zeevarenden), σε περίπτωση που ναυτικός, κάτοικος κράτους μέλους, ασκεί τη δραστηριότητα του σε πλοίο υπό σημαία τρίτου κράτους μη μέρους της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο για λογαριασμό εργοδότη εγκατεστημένου στις Κάτω Χώρες, εφαρμογή έχει η ολλανδική νομοθεσία σχετικά με την κοινωνική ασφάλιση των μισθωτών.

II – Πραγματικά περιστατικά

19.

Το προδικαστικό ερώτημα ανάγεται σε διαφορά μεταξύ της ολλανδικής αρχής κοινωνικής ασφαλίσεως και του L. Kik, Ολλανδού υπηκόου και κατοίκου Κάτω Χωρών, απασχολούμενου από ελβετική εταιρία σε πλοίο τοποθετήσεως αγωγών υπό παναμαϊκή σημαία, ο οποίος εργάστηκε έως τις 31 Μαΐου 2004 σε ολλανδικό έδαφος (ασφαλισμένος υποχρεωτικά στο ολλανδικό σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως), και από 1ης Ιουνίου έως 24 Αυγούστου 2004 διαδοχικώς στην υφαλοκρηπίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, σε διεθνή ύδατα και στο ολλανδικό, στο βρετανικό και εκ νέου στο ολλανδικό τμήμα της υφαλοκρηπίδας.

20.

Το επίδικο στην κύρια δίκη ζήτημα έγκειται στο εάν ο L. Kik υποχρεούτo να καταβάλλει εισφορές στο ολλανδικό σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου από 1ης Ιουνίου έως 24 Αυγούστου 2004.

21.

Τα εθνικά δικαστήρια (πρωτοδικείο και εφετείο) έκριναν ότι έπρεπε να δοθεί καταφατική απάντηση, δεδομένου ότι, κατά το ολλανδικό δίκαιο, οι κάτοικοι των Κάτω Χωρών υπόκεινται υποχρεωτικά σε ασφάλιση και οφείλουν να καταβάλλουν τις σχετικές εισφορές.

22.

Ο L. Kik άσκησε αναίρεση ενώπιον του Hoge Raad der Nederlanden, το οποίο υποβάλλει την υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως.

III – Προδικαστικά ερωτήματα

23.

Τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβλήθηκαν στις 15 Μαΐου 2013 είναι τα ακόλουθα:

«1)

α)

Έχουν οι κανόνες για το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71 και οι κανόνες που καθορίζουν το εδαφικό πεδίο εφαρμογής των κανόνων προσδιορισμού της εφαρμοστέας νομοθεσίας που περιλαμβάνονται στον τίτλο ΙΙ αυτού του κανονισμού την έννοια ότι οι εν λόγω κανόνες προσδιορισμού της εφαρμοστέας νομοθεσίας τυγχάνουν εφαρμογής σε μια υπόθεση όπως η υπό κρίση, η οποία αφορά (α) εργαζόμενο με τόπο κατοικίας τις Κάτω Χώρες ο οποίος (β) έχει την ολλανδική ιθαγένεια (γ) εν πάση περιπτώσει υπαγόταν προγενέστερα στο ολλανδικό σύστημα υποχρεωτικής ασφαλίσεως (δ) απασχολείται ως ναυτικός στην υπηρεσία εταιρίας εγκατεστημένης στην Ελβετία (ε) παρέχει την εργασία του σε πλοίο τοποθετήσεως υποθαλάσσιων αγωγών που φέρει παναμαϊκή σημαία και (στ) εκτελεί τις οικείες εργασίες αρχικά εκτός του εδάφους της Ένωσης (για περίπου τρεις εβδομάδες επί της υφαλοκρηπίδας των Ηνωμένων Πολιτειών και για περίπου δύο εβδομάδες σε διεθνή ύδατα) και εν συνεχεία επί της υφαλοκρηπίδας των Κάτω Χωρών (για περιόδους ενός μήνα και περίπου μιας εβδομάδας) και του Ηνωμένου Βασιλείου (για περίοδο περίπου μιας εβδομάδας) ενώ (ζ) τα εισοδήματα που αποκτά από τις δραστηριότητες αυτές υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος στις Κάτω Χώρες;

1)

β)

Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ανωτέρω ερώτημα, έχει εφαρμογή ο κανονισμός 1408/71 μόνο κατά τις ημέρες κατά τις οποίες ο ενδιαφερόμενος εργάζεται επί της υφαλοκρηπίδας κράτους μέλους της Ένωσης, ή επίσης και κατά τη διάρκεια της προηγουμένης περιόδου κατά την οποία αυτός εργάστηκε σε άλλη τοποθεσία εκτός του εδάφους της Ένωσης;

2)

Σε περίπτωση που ο κανονισμός 1408/71 έχει εφαρμογή σε εργαζόμενο ο οποίος βρίσκεται σε κατάσταση όπως η περιγραφόμενη στο ερώτημα 1α, ποια ή ποιες νομοθεσίες προσδιορίζει ο κανονισμός ως εφαρμοστέες;» (Διατακτικό της διατάξεως περί παραπομπής).

IV – Η διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου

24.

Στη διαδικασία παρέστησαν, καταθέτοντας γραπτές παρατηρήσεις, ο L. Kik, η Ολλανδική Κυβέρνηση και η Επιτροπή. Όλοι οι ανωτέρω παρέστησαν στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 3ης Ιουλίου 2014, κατά την οποία κλήθηκαν από το Δικαστήριο να εστιάσουν τις αναπτύξεις τους στο δεύτερο από τα ερωτήματα που υπέβαλε το Hoge Raad.

V – Επιχειρηματολογία

Α. Πρώτο ερώτημα

25.

Όλοι οι διάδικοι συμφωνούν ότι ο κανονισμός 1408/71 έχει εν προκειμένω εφαρμογή. Ειδικότερα, η Ολλανδική Κυβέρνηση φρονεί ότι ο επίμαχος κανονισμός έχει εφαρμογή για το σύνολο της επίμαχης χρονικής περιόδου.

Β. Δεύτερο ερώτημα

26.

Ο L. Kik και η Επιτροπή φρονούν ότι, υπό τις περιστάσεις της κρινόμενης υποθέσεως, και σύμφωνα με τη νομολογία Aldewereld ( 7 ), αρμόδιο είναι το κράτος εγκαταστάσεως του εργοδότη, ήτοι η Ελβετική Συνομοσπονδία.

27.

Η Ολλανδική Κυβέρνηση φρονεί ότι, δυνάμει του άρθρου 13, στοιχείο στʹ και του άρθρου 14, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, περίπτωση i, του κανονισμού 1408/71, αρμόδιο είναι το κράτος της κατοικίας του εργαζομένου.

VI – Εκτίμηση

28.

Το Hoge Raad ερωτά το Δικαστήριο εάν, υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης, έχει εφαρμογή ο κανονισμός 1408/71 και, σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, σε ποια εθνική νομοθεσία παραπέμπουν οι κανόνες συγκρούσεως του εν λόγω κανονισμού, δεδομένου ότι, τόσο κατά την κρίση του όσο και κατά την άποψη των διαδίκων, στους κανόνες αυτούς δεν διαλαμβάνεται ειδικώς περίπτωση όπως η επίδικη.

29.

Για την ορθή θέση του ζητήματος είναι αναγκαίος ο ακριβής προσδιορισμός των περιστάσεων της υποθέσεως της κύριας δίκης.

Α. Οι συνθήκες υπό τις οποίες εργαζόταν ο L. Kik κατά τη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται το προδικαστικό ερώτημα

30.

Ο L. Kik είναι Ολλανδός και κάτοικος Κάτω Χωρών. Έως τις 31 Μαΐου 2004 εργαζόταν για εγκατεστημένη στις Κάτω Χώρες εταιρία και υπαγόταν στο ολλανδικό σύστημα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφαλίσεως.

31.

Από την 1η Ιουνίου 2004 απασχολείται ως ναυτικός από ελβετική εταιρία και εργάζεται σε πλοίο υπό παναμαϊκή σημαία. Μολονότι δεν προκύπτει ότι ήταν έκτοτε ασφαλισμένος στην Ελβετία, είναι βέβαιο ότι από τις 25 Αυγούστου 2004 έπαυσε να υπόκειται σε υποχρεωτική ασφάλιση στις Κάτω Χώρες, καθόσον, σύμφωνα με την ολλανδική νομοθεσία, η υποχρέωση ασφαλίσεως στην ημεδαπή παύει σε περίπτωση που κάποιος έχει εργαστεί για τρεις τουλάχιστον συνεχείς μήνες εκτός Κάτω Χωρών και για εργοδότη μη εγκατεστημένο στις Κάτω Χώρες. Κατά τα λοιπά, ο L. Kik φορολογούνταν πάντοτε στις Κάτω Χώρες.

32.

Η επίμαχη χρονική περίοδος εκτείνεται από την 1η Ιουνίου έως τις 24 Αυγούστου 2004. Κατά τη διάρκεια αυτής, ο L. Kik εργάστηκε: α) τρεις εβδομάδες στην υφαλοκρηπίδα των Ηνωμένων Πολιτειών· β) δύο εβδομάδες σε διεθνή ύδατα· γ) ένα μήνα και μια εβδομάδα στην υφαλοκρηπίδα των Κάτω Χωρών· δ) μια εβδομάδα στην υφαλοκρηπίδα του Ηνωμένου Βασιλείου.

33.

Τούτων δοθέντων, εκ του συνόλου των τριών επίδικων μηνών, ο L. Kik εργάστηκε επί ένα μήνα και μια εβδομάδα στην ολλανδική υφαλοκρηπίδα και μια εβδομάδα στη βρετανική υφαλοκρηπίδα, με αποτέλεσμα, από το σύνολο των τριών μηνών που εν προκειμένω ενδιαφέρουν, να έχει εργαστεί πέντε εβδομάδες σε έδαφος απολύτως ξένο προς την Ένωση (στα διεθνή ύδατα και στην υφαλοκρηπίδα τρίτου κράτους). Δηλαδή εργάστηκε πλέον του ημίσεος της επίδικης χρονικής περιόδου, στην υφαλοκρηπίδα κράτους μέλους ( 8 ).

Β. Πρώτο ερώτημα

34.

Το αιτούν δικαστήριο ερωτά καταρχάς εάν έχει εν προκειμένω εφαρμογή ο κανονισμός 1408/17, σε περίπτωση δε καταφατικής απαντήσεως, εάν πρέπει να έχει εφαρμογή μόνο κατά τις ημέρες κατά τις οποίες ο L. Kik εργάστηκε στην υφαλοκρηπίδα κράτους μέλους ή και κατά το διάστημα που εργάστηκε εκτός του εδάφους της Ένωσης.

35.

Κατά την εκτίμησή μου, η οποία συμπίπτει με την άποψη όλων των διαδίκων, δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς το ότι ο κανονισμός 1408/71 έχει εφαρμογή, καθόσον το άρθρο 2, παράγραφος 1 αυτού ορίζει ότι «ισχύει για μισθωτούς […] που υπάγονται ή υπήχθησαν στη νομοθεσία ενός ή περισσότερων από τα κράτη μέλη και είναι υπήκοοι ενός από τα κράτη μέλη». Στην υπόθεση της κύριας δίκης, ο L. Kik υπαγόταν έως τις 25 Αυγούστου 2004 στο γενικό καθεστώς κοινωνικής ασφαλίσεως των Κάτω Χωρών, αμφιβολίες όμως ανακύπτουν ως προς το εάν έπρεπε στην πραγματικότητα να υπάγεται, από 1ης Ιουνίου του ιδίου έτους, στη νομοθεσία άλλου κράτους μέλους ή εξομοιούμενου προς αυτό, γεγονός που καθιστά αναγκαία την προσφυγή στους κανόνες συγκρούσεως του άρθρου 13 του κανονισμού 1408/71 για τον προσδιορισμό της εφαρμοστέας εθνικής νομοθεσίας.

36.

Κατά την άποψή μου, το ζήτημα περί του εάν η εκτελεσθείσα από τον L. Kik εργασία επί της παρακείμενης των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου υφαλοκρηπίδας πρέπει να θεωρηθεί ως εκτελεσθείσα επί εδάφους της Ένωσης δεν παρουσιάζει δυσκολίες. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, όπως έχει διαμορφωθεί με την απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2012, Salemink ( 9 ), η εκτελεσθείσα επί της παρακείμενης κράτους μέλους υφαλοκρηπίδας εργασία θεωρείται εκτελεσθείσα σε τμήμα που ανήκει λειτουργικά στο κυρίαρχο έδαφός του και, συνεπώς, δεν μπορεί να εκφύγει της εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης. Πάντως, το Δικαστήριο έκρινε με την ως άνω απόφαση ότι τούτο ίσχυε σε σχέση με εργασία που εκτελείται «επί της εν λόγω υφαλοκρηπίδας στο πλαίσιο δραστηριοτήτων εξερευνήσεως και/ή εκμεταλλεύσεως των φυσικών [της] πόρων» ( 10 ). Στην υπό κρίση υπόθεση, ο L. Kik εργάστηκε σε πλοίο τοποθετήσεως αγωγών το οποίο εκτελούσε εργασίες επί της παρακείμενης του εδάφους της Ένωσης υφαλοκρηπίδας, ήτοι εκτελώντας δραστηριότητα που, κατ’ αρχήν, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «δραστηριότητα εξερευνήσεως και/ή εκμεταλλεύσεως των φυσικών πόρων της υφαλοκρηπίδας».

37.

Βεβαίως, η υφαλοκρηπίδα δεν παύει να υπόκειται κατά κάποιον τρόπο στην κυριαρχία του παρακείμενου αυτής κράτους εφόσον τοποθετούνται επ’ αυτής καλώδια και υποθαλάσσιοι αγωγοί, καθώς, σύμφωνα με το άρθρο 79, παράγραφος 3, της Συμβάσεως για το δίκαιο της θάλασσας, «[η] χάραξη της πορείας για την τοποθέτηση αυτών των σωληναγωγών επί της υφαλοκρηπίδας υπόκειται στη συναίνεση του παράκτιου κράτους», επιφυλασσομένων στην παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου τόσο του «δικαιώματος του παράκτιου κράτους να θέτει όρους για την είσοδο στο έδαφός του καλωδίων ή αγωγών» όσο και «της δικαιοδοσίας του επί των καλωδίων και αγωγών που κατασκευάζονται ή χρησιμοποιούνται για την εξερεύνηση της υφαλοκρηπίδας του ή την εκμετάλλευση των πόρων της ή σε σχέση με την λειτουργία τεχνητών νήσων, εγκαταστάσεων ή κατασκευών υπό τη δικαιοδοσία του».

38.

Αυτό το, ούτως ειπείν, ελάχιστο κατάλοιπο κυριαρχικής εξουσίας που διασφαλίζεται από τη Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας θα αρκούσε, εκ πρώτης όψεως, προκειμένου να θεωρηθεί ότι η υφαλοκρηπίδα αποτελεί, και στην περίπτωση αυτή, λειτουργικά και σε περιορισμένο βαθμό, έδαφος της Ένωσης. Ωστόσο, με την απόφαση Salemink καθιερώθηκε μια νομοτελειακή σχέση μεταξύ του οφέλους εκ «των οικονομικών πλεονεκτημάτων εξερευνήσεως και/ή εκμεταλλεύσεως των πόρων επί του τμήματος της παρακείμενης [κράτους μέλους] υφαλοκρηπίδας» και της αδυναμίας «παρεκκλίσεως από την εφαρμογή των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης, σκοπός των οποίων είναι η διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων οι οποίοι ασκούν την επαγγελματική δραστηριότητά τους επί τέτοιων εγκαταστάσεων» ( 11 ). Καθίσταται, ως εκ τούτου σαφές ότι η «λειτουργικότητα» της κυριαρχίας του παράκτιου κράτους μέλους επί της υφαλοκρηπίδας ισχύει μόνο όταν η τελευταία αποτελεί αντικείμενο εξερευνήσεως και/ή εκμεταλλεύσεως για την οποία απαιτείται η χρήση εργαζομένων και, όχι, αντιθέτως, όταν η εν λόγω υφαλοκρηπίδα αποτελεί απλώς την περιοχή επί της οποίας ασκείται δραστηριότητα μη συναφής προς την εξερεύνηση και/ή εκμετάλλευσή της και ως προς την οποία το παράκτιο κράτος έχει απλώς την εξουσία να παράσχει τη συναίνεσή του, ενώ δεν απαιτείται για την άσκησή της η χρήση εργαζομένων.

39.

Ωστόσο, το ανωτέρω είναι άνευ σημασίας για την υπόθεση που μας απασχολεί, καθώς φρονώ ότι ο κανονισμός 1408/71 έχει εφαρμογή ακόμη και στην περίπτωση που ήθελε κριθεί ότι ο L. Kik εργαζόταν αδιαλείπτως, κατά τη διάρκεια της επίδικης χρονικής περιόδου, εκτός του εδάφους της Ένωσης.

40.

Πράγματι, κατά πάγια νομολογία, η περίσταση αυτή ουδόλως ασκεί επιρροή στην περίπτωση που η σχέση εργασίας χαρακτηρίζεται από σύνδεσμο αρκούντως στενό με το έδαφος κράτους μέλους ( 12 ). Το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι, στην περίπτωση εργαζομένου που ασκεί τη δραστηριότητά του σε πλοίο, αποτελεί τέτοιας φύσεως σύνδεσμο ο τόπος στον οποίο προσελήφθη ο εργαζόμενος, το εφαρμοστέο στη σύμβαση εργασίας δίκαιο, η υπαγωγή σε σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως και ο τόπος φορολογήσεως των εισοδημάτων του από μισθωτή εργασία ( 13 ). Στην περίπτωση της κύριας δίκης υφίσταται, κατά την άποψή μου, σύνδεση αρκούντως στενή με το έδαφος της Ένωσης αφ’ ης στιγμής ο L. Kik φορολογείται στις Κάτω Χώρες, σύμφωνα δε με τις παρατηρήσεις της Ολλανδικής Κυβερνήσεως ( 14 ), λαμβάνει τον μισθό του είτε στις Κάτω Χώρες είτε στην Ελβετία, και μπορεί συνεπώς να συναχθεί –δεδομένου ότι ο L. Kik δεν προσκόμισε στοιχεία δυνάμενα να οδηγήσουν σε διαφορετικό συμπέρασμα– ότι η εφαρμοστέα στη σύμβαση εργασίας νομοθεσία είναι η νομοθεσία κάποιου από τα εν λόγω κράτη.

41.

Συνεπώς, και ως πρώτο ενδιάμεσο συμπέρασμα, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο πρώτο από τα ερωτήματα που υπέβαλε το Hoge Raad ότι ο κανονισμός 1408/71 έχει, υπό τις περιστάσεις της κρινόμενης υποθέσεως, εφαρμογή για το σύνολο της επίδικης χρονικής περιόδου, ήτοι από 1ης Ιουνίου έως 24 Αυγούστου 2004.

Γ. Δεύτερο ερώτημα

42.

Τούτου δοθέντος, πρέπει πλέον να προσδιοριστεί η νομοθεσία που, κατ’ εφαρμογή του κανονισμού 1408/71, έχει εφαρμογή σε εργαζόμενο που τελεί υπό τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελούσε ο L. Kik κατά τη διάρκεια της επίδικης στην κύρια δίκη χρονικής περιόδου.

43.

Η δυσκολία του εν λόγω ερωτήματος έγκειται στο γεγονός ότι ο κανονισμός 1408/71, εξ όσων φαίνεται, δεν περιλαμβάνει μεταξύ των κανόνων συγκρούσεώς του κάποιον που να έχει ειδικώς εφαρμογή σε περίπτωση όπως η επίδικη. Πρέπει, ως εκ τούτου, να επαληθευτεί η ορθότητα της πρώτης αυτής εντυπώσεως.

44.

Από τις πολυάριθμες περιπτώσεις που περιλαμβάνονται στον τίτλο ΙΙ («Προσδιορισμός της εφαρμοστέας νομοθεσίας», άρθρα 13 έως 17α) του κανονισμού 1408/71 μας ενδιαφέρουν αποκλειστικά αυτές που διαλαμβάνονται στο άρθρο 13 («Γενικοί κανόνες») και στο άρθρο 14β («Ειδικοί κανόνες για τους ναυτικούς») ( 15 ). Από όλες αυτές, οι ακόλουθες δεν αντιστοιχούν, κατά την άποψή μου, στις περιστάσεις υπό τις οποίες τελεί ο L. Kik:

α)

πρόσωπο που ασκεί μισθωτή δραστηριότητα στο έδαφος κράτους μέλους (άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ), περίπτωση κατά την οποία εφαρμόζεται η νομοθεσία του εν λόγω κράτους· κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην περίπτωση του L. Kik, ο οποίος, ως εξετέθη, δεν εργάζεται στο έδαφος κανενός κράτους μέλους, ή εφόσον ήθελε θεωρηθεί για τους σκοπούς της υπό κρίση υποθέσεως ως έδαφος της Ένωσης η παρακείμενη κράτους μέλους υφαλοκρηπίδα, δεν εργάστηκε στο έδαφος ενός μόνο κράτους μέλους, αλλά στο έδαφος δύο κρατών μελών (Κάτω Χώρες και Ηνωμένο Βασίλειο)·

β)

πρόσωπο που ασκεί μη μισθωτή δραστηριότητα στο έδαφος κράτους μέλους (άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ), στο οποίο εφαρμόζεται η νομοθεσία του κράτους αυτού, περίπτωση στην οποία με βεβαιότητα δεν εμπίπτει ο L. Kik, ο οποίος ασκεί μισθωτή δραστηριότητα·

γ)

πρόσωπο που ασκεί επαγγελματική δραστηριότητα σε πλοίο υπό σημαία ενός κράτους μέλους (άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο γʹ), περίπτωση κατά την οποία έχει εφαρμογή η νομοθεσία του εν λόγω κράτους μέλους· ούτε όμως η περίπτωση αυτή ανταποκρίνεται στην επίδικη, καθόσον ο L. Kik εργάζεται σε παναμαϊκό πλοίο·

δ)

δημόσιοι υπάλληλοι και προς αυτούς εξομοιούμενοι (άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο δʹ)·

ε)

πρόσωπο που καλείται για την εκτέλεση στρατιωτικής θητείας ή πολιτικής υπηρεσίας (άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο εʹ)·

στ)

πρόσωπο που ασκεί μισθωτή δραστηριότητα σε επιχείρηση από την οποία κανονικά εξαρτάται, είτε στο έδαφος κράτους μέλους είτε σε πλοίο υπό σημαία κράτους μέλους, και η οποία τον αποσπά σε πλοίο υπό σημαία άλλου κράτους μέλους (άρθρο 14β, σημείο 1), περίπτωση κατά την οποία εφαρμόζεται η νομοθεσία του πρώτου κράτους μέλους. Ούτε αυτή βεβαίως είναι η περίπτωση του L. Kik, καθόσον δεν προκύπτει ότι «εξαρτάται κανονικά» από Ελβετό εργοδότη, ούτε ότι έχει εργαστεί, εξ όσων έχουν έως τώρα εκτεθεί, στο έδαφος της Ένωσης, ή σε πλοίο υπό σημαία κράτους μέλους·

ζ)

πρόσωπο που ασκεί κανονικά μη μισθωτή δραστηριότητα είτε στο έδαφος κράτους μέλους είτε σε πλοίο υπό σημαία κράτους μέλους (άρθρο 14β, σημείο 2), περιστάσεις οι οποίες δεν συντρέχουν εν προκειμένω·

η)

πρόσωπο το οποίο εκτελεί εργασία στα χωρικά ύδατα ή σε λιμάνι κράτους μέλους (άρθρο 14β, σημείο 3), περίπτωση που δεν συντρέχει εν προκειμένω, καθόσον ο L. Kik ουδέποτε εργάστηκε σε κάποιον από τους δύο αυτούς χώρους·

θ)

πρόσωπο που ασκεί μισθωτή δραστηριότητα σε πλοίο υπό σημαία κράτους μέλους, και αμείβεται για τη δραστηριότητα αυτή από επιχείρηση ή πρόσωπο που εδρεύει ή κατοικεί στο έδαφος άλλου κράτους μέλους (άρθρο 14β, σημείο 4): εφαρμόζεται η νομοθεσία του τελευταίου αυτού κράτους εάν ο εργαζόμενος κατοικεί στο εν λόγω κράτος μέλος. (Δεν ισχύει στην περίπτωση του L. Kik λόγω μη πληρώσεως της πρώτης προϋποθέσεως, δεδομένου ότι αυτός εργαζόταν σε παναμαϊκό πλοίο).

45.

Εν όψει της αδυναμίας να γίνει χρήση των λύσεων που προβλέπονται για τις ανωτέρω περιπτώσεις, θα μπορούσε να εξεταστεί η δυνατότητα προσφυγής, κατ’ αναλογία, στις διατάξεις του άρθρου 14 του ιδίου κανονισμού. Πράγματι, η Ολλανδική Κυβέρνηση προτείνει την κατ’ αναλογίαν εφαρμογή του άρθρου 14, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, που αφορά την περίπτωση προσώπου που ασκεί κανονικά μισθωτή δραστηριότητα στο έδαφος δύο ή περισσότερων κρατών μελών και δεν είναι μέλος του προσωπικού που ταξιδεύει διά ξηράς, θαλάσσης ή αέρος, μιας επιχειρήσεως η οποία διενεργεί διεθνείς μεταφορές.

46.

Η κατ’ αναλογία εφαρμογή θα αποτελούσε, ασφαλώς, θεμιτή λύση στην περίπτωση κατά την οποία οι διατάξεις που έχουν άμεση εφαρμογή στους ναυτικούς, όπως είναι ο L. Kik, δεν θα καθιστούσαν δυνατό τον προσδιορισμό της νομοθεσίας που έχει εν προκειμένω εφαρμογή.

47.

Τυγχάνει, παρόλα αυτά, μια διάταξη του κανονισμού, στην οποία ανεφέρθη σε δεδομένη στιγμή η Ολλανδική Κυβέρνηση, να καθιστά περιττή την προσπάθεια για αναζήτηση κατ’ αναλογία λύσεως. Πρόκειται ειδικότερα για το άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 1408/71, δυνάμει του οποίου «το άτομο στο οποίο η νομοθεσία κράτους μέλους παύει να έχει εφαρμογή, χωρίς η νομοθεσία άλλου κράτους μέλους να καταστεί εφαρμοστέα κι αυτό σύμφωνα με έναν από τους κανόνες που αναφέρονται στα προηγούμενα στοιχεία […], υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου κατοικεί, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτής και μόνο της νομοθεσίας». Η εφαρμογή του άρθρου αυτού στην υπό κρίση υπόθεση προεβλήθη κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, στοιχεί δε, κατά την κρίση μου, ακριβώς με την περίπτωση του L. Kik.

48.

Πράγματι, όπως έχει αποδειχθεί και ουδόλως αμφισβητήθηκε, ο L. Kik υπαγόταν έως τις 31 Μαΐου 2004 στην ολλανδική νομοθεσία. Έκτοτε έπαψε, κατ’ αρχήν, να έχει εφαρμογή η νομοθεσία αυτή, δεδομένου ότι κανένας από τους προβλεπόμενους στον κανονισμό 1408/71 και εξετασθέντες ανωτέρω κανόνες δεν οδηγεί στην εφαρμογή του ολλανδικού δικαίου. Μολαταύτα, οι κανόνες αυτοί ωσαύτως δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκην την εφαρμογή του δικαίου άλλου κράτους μέλους, καθώς οι συνθήκες εργασίας του L. Kik δεν αντιστοιχούν σε καμία από τις περιπτώσεις αυτές.

49.

Ενώπιον μιας περιπτώσεως με τα εν λόγω χαρακτηριστικά, ήτοι, μη εφαρμογή του έως τότε εφαρμοστέου δικαίου και μη δυνατότητα εφαρμογής άλλου δικαίου –το πραγματικό ακριβώς του άρθρου 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ–, ο κανονισμός 1408/71 χρησιμοποιεί, κατά τρόπο γενικό, το κριτήριο της κατοικίας του εργαζομένου για τον προσδιορισμό της εφαρμοστέας νομοθεσίας. Σύμφωνα με το εν λόγω κριτήριο, ο L. Kik, κάτοικος Κάτω Χωρών, πρέπει να υπαχθεί στη νομοθεσία αυτού του κράτους μέλους.

50.

Πράγματι, η αρχή του άρθρου («το άτομο στο οποίο η νομοθεσία κράτους μέλους παύει να έχει εφαρμογή […]») δημιουργεί τη διαίσθηση ότι το αποτέλεσμά του δεν θα μπορούσε να είναι η εφαρμογή της νομοθεσίας που ακριβώς έπαυσε να έχει εφαρμογή. Με άλλα λόγια, εφόσον η ολλανδική νομοθεσία έπαυσε να έχει εφαρμογή στην περίπτωση του L. Kik μετά τις 31 Μαΐου 2004, θα προκαλούσε έκπληξη να καταλήγει ο κανονισμός 1408/71 σε εφαρμογή της ίδιας νομοθεσίας, η οποία έπαυσε να έχει εφαρμογή δυνάμει, ακριβώς, του ίδιου του κανονισμού.

51.

Ωστόσο, μολονότι πρόκειται πράγματι για την ίδια νομοθεσία –την ολλανδική– που έπαυσε να εφαρμόζεται από τις 31 Μαΐου 2004 και που, συνεπεία τούτου, εφαρμόζεται εκ νέου δυνάμει του κανονισμού 1408/71, είναι σε κάθε περίπτωση διαφορετική η νομική βάση δυνάμει της οποίας η εν λόγω νομοθεσία καθίσταται, διαδοχικώς, ανεφάρμοστη και υποχρεωτικής εφαρμογής.

52.

Πράγματι, το ολλανδικό δίκαιο είχε εφαρμογή έως τις 31 Μαΐου 2004, διότι έως την ημερομηνία αυτή ο L. Kik εργαζόταν για εταιρία με έδρα στις Κάτω Χώρες όπου αυτός επίσης κατοικούσε, εργαζόταν και φορολογούταν. Σύμφωνα με το ολλανδικό δίκαιο, τούτο έπαυσε να έχει εφαρμογή αφ’ ης στιγμής ο L. Kik εργάστηκε για τρεις συνεχείς μήνες εκτός Κάτω Χωρών και για λογαριασμό εργοδότη εγκατεστημένου στην Ελβετία. Υπό τις περιστάσεις αυτές, εφόσον πληρούται η προϋπόθεση κατά την οποία «η νομοθεσία κράτους μέλους παύει να έχει εφαρμογή», κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 1408/71 (και «χωρίς η νομοθεσία άλλου κράτους μέλους να καταστεί εφαρμοστέα»), το κρίσιμο, κατά το ίδιο άρθρο, κριτήριο για τον προσδιορισμό της νομοθεσίας που πρέπει να εφαρμοστεί είναι αυτό της κατοικίας του εργαζομένου. Συμπτωματικά, υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως, το εν λόγω κριτήριο οδηγεί εκ νέου στο ολλανδικό δίκαιο, ήτοι, στο ίδιο δίκαιο η μη δυνατότητα εφαρμογής του οποίου κατέστησε αναγκαία την αναζήτηση άλλης εφαρμοστέας νομοθεσίας. Ωστόσο, μολονότι πρόκειται, πράγματι, για το ίδιο δίκαιο από ουσιαστικής απόψεως, είναι εντούτοις γεγονός ότι η δυνατότητα εφαρμογής του οφείλεται σε κάθε περίπτωση σε διαφορετική νομική αιτία: έπαυσε να έχει εφαρμογή όταν μεταβλήθηκαν οι συνθήκες εργασίας του L. Kik (στις 31 Μαΐου 2004) και κατέστη εκ νέου εφαρμοστέο όταν τούτο επεβλήθη δυνάμει του προβλεπόμενου στον κανονισμό 1408/71 κριτηρίου προσδιορισμού της εφαρμοστέας νομοθεσίας για την περίπτωση στην οποία βρισκόταν ο L. Kik μετά τις 31 Μαΐου 2004. Το ολλανδικό δίκαιο είχε εφαρμογή στην πρώτη περίπτωση επειδή ο L. Kik κατοικούσε και εργαζόταν στις Κάτω Χώρες για εταιρία εγκατεστημένη στο εν λόγω κράτος μέλος και στη δεύτερη επειδή, ενώ έπαυσε να έχει εφαρμογή λόγω της μεταβολής των συνθηκών αυτών, ήταν το δίκαιο του τόπου κατοικίας του.

53.

Εν τέλει, χωρίς να υφίσταται ανάγκη προσφυγής σε κατ’ αναλογίαν εφαρμογή των διατάξεων εκείνων του κανονισμού 1408/71 οι οποίες δεν έχουν θεσπιστεί για περιπτώσεις όπως η παρούσα, φρονώ ότι το ως άνω άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ, δίδει, κυρίως και άμεσα, την απάντηση στο ερώτημα περί της εφαρμοστέας στην υπό κρίση υπόθεση νομοθεσίας.

54.

Ως εκ τούτου, και ως δεύτερο ενδιάμεσο συμπέρασμα, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο δεύτερο από τα ερωτήματα ότι, σύμφωνα με το άρθρο 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 1408/71, η εφαρμοστέα στον L. Kik νομοθεσία είναι αυτή των Κάτων Χωρών, ως το έδαφος στο οποίο έχει την κατοικία του.

VII – Πρόταση

55.

Βάσει των προεκτεθεισών εκτιμήσεων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο υποβληθέν ερώτημα ως εξής:

«1)

Υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης, ο κανονισμός (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε και ενημερώθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 118/97 του Συμβουλίου, της 2ας Δεκεμβρίου 1996, έχει εφαρμογή για το σύνολο της επίδικης χρονικής περιόδου.

2)

Βάσει του άρθρου 13, παράγραφος 2, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 1408/71, η νομοθεσία που έχει εφαρμογή σε εργαζόμενο ο οποίος τελεί υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης είναι αυτή του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου κατοικεί ο εν λόγω εργαζόμενος.»

( 1 )   Γλώσσα του πρωτοτύπου: η ισπανική.

( 2 )   Κανονισμός (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε και ενημερώθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 118/97 του Συμβουλίου, της 2ας Δεκεμβρίου 1996 (ΕΕ L 28, σ. 1), όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (EΚ) 1606/98 του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 1998 (ΕΕ L 209, σ. 1) και με τον κανονισμό (ΕΚ) 307/1999 του Συμβουλίου, της 8ης Φεβρουαρίου 1999 (ΕΕ L 38, σ. 1) (στο εξής: κανονισμός 1408/71).

( 3 )   ΕΕ L 179, σ. 1.

( 4 )   Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, υπογραφείσα στο Λουξεμβούργο στις 21 Ιουνίου 1999, εγκριθείσα εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με την απόφαση 2002/309/EΚ, Ευρατόμ του Συμβουλίου και της Επιτροπής, της 4ης Απριλίου 2002, σχετικά με τη συμφωνία επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας (ΕΕ L 114, σ. 1, στο εξής: Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας).

( 5 )   Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως (ΕΕ L 166, σ. 1).

( 6 )   Απόφαση 1/2012, της Μεικτής Επιτροπής που συστάθηκε βάσει της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, της 31ης Μαρτίου 2012, που αντικαθιστά το παράρτημα II της εν λόγω συμφωνίας για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΕ L 103, σ. 51).

( 7 )   Απόφαση της 29ης Ιουνίου 1994 (C-60/93, EU:C:1994:271).

( 8 )   Μετά τις 25 Αυγούστου 2004 και έως τις 31 Δεκεμβρίου 2004, ο L. Kik δεν εργαζόταν στις Κάτω Χώρες, ενώ εργάστηκε μόνο δεκαοκτώ ημέρες στο έδαφος κράτους μέλους. Κατά την εν λόγω χρονική περίοδο εργάστηκε (στο πλαίσιο της συμβάσεως με τον ίδιο Ελβετό εργοδότη) στις ακόλουθες περιοχές: α) από τις 25 Αυγούστου έως τις 14 Δεκεμβρίου: τρεις ημέρες σε διεθνή ύδατα και δεκαοκτώ ημέρες στην ισπανική υφαλοκρηπίδα· β) από τις 21 Οκτωβρίου έως τις 17 Νοεμβρίου: επτά ημέρες σε διεθνή ύδατα και είκοσι μία ημέρες σε αυστραλιανά χωρικά ύδατα· γ) από τις 15 έως τις 31 Δεκεμβρίου: δεκαεπτά ημέρες σε αυστραλιανά χωρικά ύδατα.

( 9 )   Υπόθεση C-347/10 (EU:C:2012:17, σκέψεις 35 έως 37).

( 10 )   Απόφαση Salemink (σκέψη 35).

( 11 )   Απόφαση Salemink (σκέψη 36).

( 12 )   Υπ’ αυτή την έννοια, αντί πολλών, απόφαση της 12ης Ιουλίου 1984, Prodest (237/83, EU:C:1984:277, σκέψη 6).

( 13 )   Απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1989, Lopes da Veiga (9/88, EU:C:1989:346, σκέψη 17).

( 14 )   Σημείο 27 των γραπτών παρατηρήσεών της.

( 15 )   Λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων υπό τις οποίες τελεί ο L. Kik, είναι πρόδηλο ότι δεν έχουν εφαρμογή τα άρθρα 14 και 14α («Ειδικοί κανόνες που ισχύουν για πρόσωπα […] εκτός από τους ναυτικούς»), το άρθρο 14γ («Ειδικοί κανόνες που εφαρμόζονται στα πρόσωπα που ασκούν ταυτόχρονα μισθωτή και μη μισθωτή δραστηριότητα […]»), το άρθρο 14δ («Διάφορες διατάξεις», σχετικές με περιπτώσεις που περιλαμβάνονται στα άρθρα 14, 14α, 14γ και την περίπτωση δικαιούχου σύνταξης ή άλλης προσόδου), τα άρθρα 14ε και 14στ («Ειδικοί κανόνες που εφαρμόζονται σε δημοσίους υπαλλήλους […]»), το άρθρο 15 («Κανόνες που αφορούν την προαιρετική ασφάλιση ή την προαιρετική συνέχιση της ασφαλίσεως»), το άρθρο 16 («Ειδικοί κανόνες για το προσωπικό που υπηρετεί στις διπλωματικές αποστολές […]»), το άρθρο 17 («Εξαιρέσεις […]» που προβλέπονται με κοινή συμφωνία μεταξύ κρατών μελών) και το άρθρο 17α («Ειδικοί κανόνες σχετικά με τους δικαιούχους συντάξεων […]»).