Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 21 kwietnia 2015 r.(*)

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Podatek od wartości dodanej – Szósta dyrektywa 77/388/EWG – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 132 ust. 1 lit. a) i art. 135 ust. 1 lit. h) – Zwolnienia – Publiczne służby pocztowe – Znaczki pocztowe – Dyrektywa 97/67/WE

W sprawie C-114/14

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na podstawie art. 258 TFUE, wniesioną w dniu 10 marca 2014 r.,

Komisja Europejska, reprezentowana przez J. Enegrena oraz L. Lozano Palacios, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Królestwu Szwecji, reprezentowanemu przez U. Persson oraz A. Falk, działające w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, K. Lenaerts, wiceprezes, M. Ilešič, L. Bay Larsen, T. von Danwitz, J.C. Bonichot (sprawozdawca), S. Rodin i K. Jürimäe, prezesi izb, A. Rosas, E. Juhász, A. Borg Barthet, J. Malenovský, E. Levits, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Wathelet,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

podjąwszy, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Komisja Europejska w skardze do Trybunału wnosi o stwierdzenie, że Królestwo Szwecji – nie zwalniając z podatku od wartości dodanej (zwanego dalej „podatkiem VAT”) dokonywanych przez publiczne służby pocztowe świadczenia usług i dostawy towarów z tymi usługami związanej, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, ani dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym – uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy, odpowiednio, art. 132 ust. 1 lit. a) i art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. L 347, s. 1).

 Ramy prawne

 Dyrektywa 2006/112

2        Tytuł IX dyrektywy 2006/112, „Zwolnienia”, zawiera rozdział 2, zatytułowany „Zwolnienia dotyczące określonych czynności wykonywanych w interesie publicznym”. Zawarty w tym tytule art. 132 ust. 1 lit. a) stanowi:

„Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

a)      świadczenie usług przez pocztę państwową i dostawa towarów z tymi usługami związana [dokonywane przez publiczne służby pocztowe świadczenie usług i dostawa towarów z tymi usługami związana], z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych”.

3        Artykuł 135 dyrektywy 2006/112, zawarty w następnym rozdziale, zatytułowanym „Zwolnienia dotyczące innych czynności”, stanowi w ust. 1 lit. h):

„Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

[…]

h)      dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium danego państwa, znaczków skarbowych i innych podobnych znaczków”.

4        Przepisy wymienione w pkt 2 i 3 niniejszego wyroku są tożsame z mającymi uprzednio zastosowanie przepisami art. 13 część A ust. 1 lit. a) i art. 13 część B lit. e) szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. L 145, s. 1), uchylonej i zastąpionej dyrektywą 2006/112.

 Dyrektywa 97/67/WE

5        Dyrektywa 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług (Dz.U. 1998, L 15, s. 14), zmieniona dyrektywą 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. (Dz.U. L 176, s. 21) (zwana dalej „dyrektywą 97/67”), ustanawia, zgodnie ze swym art. 1, wspólne reguły dotyczące między innymi świadczenia pocztowych usług powszechnych w ramach Wspólnoty Europejskiej i kryteriów definiujących usługi, które mogą być zastrzeżone dla operatorów świadczących usługi powszechne.

6        Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 97/67 ma następujące brzmienie:

„Państwa członkowskie zapewnią, by użytkownicy korzystali z prawa do usług powszechnych obejmujących ciągłe świadczenie usług pocztowych o określonej jakości we wszystkich punktach na swoich obszarach, po przystępnych cenach dla wszystkich użytkowników”.

7        Artykuł 4 dyrektywy 97/67 przewiduje:

„Każde państwo członkowskie zapewni, by świadczenie usług powszechnych było zagwarantowane, i powiadomi Komisję o działaniach, jakie podjęło w celu wypełnienia tego obowiązku, a w szczególności o tożsamości operatora/operatorów świadczącego/świadczących usługi powszechne. Każde państwo członkowskie określi zgodnie z prawem Wspólnoty obowiązki i prawa przypisane operatorowi/operatorom świadczącemu/świadczącym usługi powszechne i poda je do wiadomości publicznej”.

 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi i przebieg postępowania przed Trybunałem

8        W dniu 10 kwietnia 2006 r. Komisja skierowała do Królestwa Szwecji wezwanie do usunięcia uchybienia, w którym zarzuciła temu państwu członkowskiemu uchybienie zobowiązaniom, jakie na nim ciążą na mocy art. 13 część A ust. 1 lit. a) i art. 13 część B lit. e) szóstej dyrektywy 77/388 wskutek braku zwolnienia z podatku VAT dokonywanych przez publiczne służby pocztowe świadczenia usług i dostawy towarów z tymi usługami związanej, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, oraz dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym.

9        Pismem z dnia 7 czerwca 2006 r. władze szwedzkie udzieliły odpowiedzi na to wezwanie, kwestionując uchybienie swoim zobowiązaniom na mocy szóstej dyrektywy 77/388.

10      Komisja, nieusatysfakcjonowana taką odpowiedzią, skierowała do Królestwa Szwecji w dniu 18 lipca 2007 r. uzasadnioną opinię, wzywając to państwo do zastosowania się do ciążących na nim zobowiązań w terminie dwóch miesięcy od otrzymania tej opinii.

11      Pismem z dnia 17 września 2007 r. Królestwo Szwecji udzieliło odpowiedzi na uzasadnioną opinię, podnosząc, że przewidziane przez dyrektywę 2006/112, w tym samym brzmieniu co przez szóstą dyrektywę 77/388, zwolnienie świadczeń wykonywanych przez publiczne służby pocztowe nie znajduje zastosowania do rynku szwedzkiego, jako że służby takie na nim nie istniały.

12      Uznawszy stanowisko tego państwa członkowskiego za niezadowalające, Komisja postanowiła wnieść do Trybunału skargę w niniejszej sprawie.

13      Zgodnie z art. 16 akapit trzeci statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Królestwo Szwecji wniosło o rozpoznanie sprawy przez Trybunał w składzie wielkiej izby.

 W przedmiocie skargi

 W przedmiocie zarzutu pierwszego, opartego na nieprawidłowej transpozycji art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112

 Argumentacja stron

14      Komisja podnosi, że Królestwo Szwecji powinno zwolnić z podatku VAT usługi i dostawy towarów z tymi usługami związane, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, jakie Posten AB ma świadczyć zgodnie z dyrektywą 97/67.

15      Komisja wskazuje, że usługi operatorów świadczących usługi powszechne zgodnie ze zobowiązaniami ciążącymi na nich na mocy art. 3–6 dyrektywy 97/67 mieszczą się w zakresie pojęcia „świadczenia usług przez pocztę państwową [przez publiczne służby pocztowe]” w rozumieniu art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112.

16      Komisja zwraca w tym względzie uwagę, że Posten AB, spółka prawa prywatnego, została wyznaczona jako operator pocztowej usługi powszechnej w Szwecji. Na poparcie tego twierdzenia Komisja przywołuje spór sądowy między Posten AB a szwedzkim organem regulacji poczty i telekomunikacji w przedmiocie decyzji tego organu o poddaniu udzielonej na rzecz Posten AB koncesji na wykonywanie działalności pocztowej warunkom dotyczącym wyznaczenia tej spółki jako operatora usługi powszechnej. Zdaniem Komisji z wyroku wydanego przez Kammarrätten i Stockholm (apelacyjny sąd administracyjny w Sztokholmie) wynika jasno, że operacje wykonywane przez Posten AB można odróżnić na tej podstawie od operacji wykonywanych przez innych operatorów na rynku szwedzkim.

17      Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Królestwo Szwecji ma obowiązek wdrożyć zwolnienie przewidziane w art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, mimo że owo państwo członkowskie jest zdania, iż jest w stanie lepiej zapewnić neutralność podatkową metodami innymi niż zwolnienie. Komisja powołuje się w tym względzie na wyrok Komisja/Hiszpania (C-204/03, EU:C:2005:588, pkt 28).

18      Ponadto z wyroku TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248) Komisja wywodzi, że sporne zwolnienie z podatku VAT nie podważa zasady neutralności podatkowej.

19      Komisja wyjaśnia wreszcie, że żadne zniekształcenie konkurencji, jeżeli w ogóle można założyć jego istnienie, nie może zwolnić Królestwa Szwecji z obowiązku zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, który różni się od innych przepisów tej dyrektywy swoim bezwarunkowym charakterem. Komisja twierdzi, że odwrotnie – właśnie sytuacja, w której wszystkie państwa członkowskie z wyjątkiem jednego stosują to zwolnienie, może potencjalnie generować zniekształcenie konkurencji na rynku wewnętrznym.

20      Królestwo Szwecji utrzymuje natomiast, że zwolnienie Posten AB z podatku VAT na mocy odstępstwa przewidzianego dla publicznych służb pocztowych byłoby sprzeczne z dyrektywą 2006/112, postanowieniami traktatu FUE w dziedzinie konkurencji oraz z celami dyrektywy 97/67.

21      Pozwane państwo członkowskie podnosi w tym względzie, że w Szwecji, na dawno – bo jeszcze przed przystąpieniem Królestwa Szwecji do Unii Europejskiej – zliberalizowanym rynku pocztowym, na którym nie istnieją już „publiczne służby pocztowe”, działa na identycznych warunkach finansowych około trzydziestu przedsiębiorstw. W szczególności Posten AB nie otrzymuje żadnego finansowania od państwa z tytułu swoich obowiązków świadczenia usługi powszechnej, na co jednakże zezwala art. 7 ust. 1 zdanie drugie dyrektywy 97/67.

22      Pozwane państwo członkowskie zwraca ponadto uwagę, że szwedzki rynek usług pocztowych różni się od analizowanego w wyroku TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248) rynku brytyjskiego tym, że w chwili wydania wspomnianego wyroku świadczenie szeregu publicznych usług pocztowych w Unii było powierzone przedsiębiorstwom publicznym o statusie monopolu, podczas gdy sytuacja taka nie jest już możliwa od momentu, gdy art. 7 ust. 1 dyrektywy 97/67 położył kres możliwości przyznawania praw wyłącznych lub szczególnych w omawianym sektorze.

23      Wobec powyższego Królestwo Szwecji ocenia, że zwolnienie Posten AB z podatku VAT oznaczałoby przyznanie tej spółce sztucznej przewagi konkurencyjno-cenowej względem jej konkurentów, mogącej sięgać aż do wysokości mającego zastosowanie podatku VAT, a mianowicie 20%, co zmniejszyłoby nacisk konkurencyjny na rynku pocztowym ze szkodą dla konsumenta końcowego. Co więcej, zwolnienie takie skutkowałoby podniesieniem ceny usług wykonywanych w ramach outsourcingu, z których korzysta Posten AB, ponieważ spółka ta nie mogłaby dłużej odliczać podatku VAT naliczonego od jej zakupów, co mogłoby z kolei skłonić ją do reorganizacji jej działalności w ten sposób, by sama świadczyła więcej usług w ramach wewnętrznych struktur.

24      Królestwo Szwecji podnosi ponadto, że podatek VAT był pobierany od wszystkich usług pocztowych w Szwecji od 1993 r., przy czym system ten nie był kwestionowany – z wyjątkiem sektora bankowego/ubezpieczeń, a to konkretnie ze względu na zwolnienie z podatku VAT, z którego on korzysta i które nie pozwala mu dokonać odliczenia podatku VAT naliczonego od usług pocztowych, z których korzysta.

25      Wreszcie państwo to wskazuje, że niniejsza sprawa dotyczy, tytułem głównym, funkcjonowania rynku pocztowego i że przepisy dotyczące zwolnienia z podatku VAT nie są konieczne dla możliwie jak najlepszego funkcjonowania tego rynku.

 Ocena Trybunału

26      Tytułem wstępu należy zauważyć, że Królestwo Szwecji opiera się na dyrektywie 97/67, zmienionej dyrektywą 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. (Dz.U. L 52, s. 3). Niemniej ta ostatnia dyrektywa nie obowiązywała jeszcze w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. Tym samym skargę w niniejszej sprawie należy rozpoznać w oparciu o dyrektywę 97/67, zmienioną dyrektywą 2002/39.

27      Jest bezsporne, że zgodnie ze stanowiskiem Królestwa Szwecji, od kiedy państwo to zniosło monopol historycznego operatora w 1993 r., nie istnieją już na jego terytorium „publiczne służy pocztowe” w rozumieniu dyrektywy 2006/112, a w konsekwencji nie istnieje obowiązek zwolnienia z podatku VAT jakiegokolwiek operatora usługi pocztowej. Pozwane państwo członkowskie objęło również podatkiem VAT świadczenie usług i dostawy towarów z tymi usługami związane wykonywane przez wszystkich operatorów usług pocztowych.

28      W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż pojęcie „publicznych służb pocztowych”, zawarte w art. 13 część A ust. 1 lit. a) szóstej dyrektywy 77/388, które zostało dosłownie powtórzone w art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono operatorów publicznych lub prywatnych, którzy zobowiążą się do zapewnienia w danym państwie członkowskim całości lub części „powszechnych usług pocztowych” w rozumieniu dyrektywy 97/67 (zob. podobnie wyrok TNT Post UK, C-357/07, EU:C:2009:248, pkt 40).

29      Jest tymczasem bezsporne, że w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii na dzień 18 lipca 2007 r. spółka Posten AB została wyznaczona jako „operator pocztowej usługi powszechnej” w Szwecji w rozumieniu dyrektywy 97/67.

30      Poza tym z pism Królestwa Szwecji wynika, że zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 97/67 krajowe przepisy nakładają na spółkę Posten AB szczególne obowiązki mające na celu zagwarantowanie, że zapewnia ona powszechną usługę pocztową w rozumieniu tej dyrektywy na całym terytorium tego państwa członkowskiego.

31      Z powyższego wynika, że skoro spółka Posten AB zapewnia w Szwecji całość lub część „powszechnych usług pocztowych” w rozumieniu dyrektywy 97/67, to należy uznać ją za „publiczną służbę pocztową” w rozumieniu art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, i że w konsekwencji dokonywane przez tę spółkę jako operatora usługi powszechnej świadczenie usług i dostawę towarów z tymi usługami związaną, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, należy zwolnić z podatku VAT.

32      Wniosku tego nie może podważyć argument Królestwa Szwecji, zgodnie z którym zasada neutralności podatkowej stoi na przeszkodzie proponowanej przez Komisję wykładni dyrektywy 2006/112 z tego powodu, że sytuacja rynku pocztowego w owym państwie członkowskim istotnie różni się od sytuacji analizowanej przez Trybunał w wyroku TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248) tym, że usługi świadczone przez Posten AB nie różnią się od usług świadczonych przez innych operatorów na rynku szwedzkim.

33      Z pkt 37–39 wyroku TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248) wynika bowiem, że różnica między „publicznymi służbami pocztowymi” a innymi operatorami polega nie na charakterze świadczonych usług, lecz na okoliczności, że operatorzy, którzy zapewniają całość lub część pocztowej usługi powszechnej, są poddani szczególnemu reżimowi prawnemu obejmującemu specyficzne obowiązki. Tymczasem z pkt 30 niniejszego wyroku wynika, że na Posten AB rzeczywiście spoczywają takie obowiązki.

34      Wniosku sformułowanego w pkt 31 niniejszego wyroku nie podważa również okoliczność, że wyrok TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248) został ogłoszony po dniu upływu terminu na zapewnienie zgodności prawa szwedzkiego, wyznaczonego w uzasadnionej opinii na dzień 18 lipca 2007 r.

35      W razie bowiem gdy obowiązek wynika z udzielonej przez Trybunał wykładni prawa Unii, Trybunał sprecyzował i wyjaśnił znaczenie oraz zakres przepisu, tak jak powinien był on być rozumiany i stosowany od chwili jego wejścia w życie, a państwa członkowskie powinny od tego momentu interpretować i stosować prawo Unii w brzmieniu wynikającym z wyroku – nawet późniejszego – Trybunału. Odmienna sytuacja zachodzi tylko wówczas, gdy Trybunał, ze względów pewności prawa, wyjątkowo ograniczył w odniesieniu do przeszłości możliwość powołania się na tak zinterpretowane prawo w celu podważenia stosunków prawnych (zob. wyrok Denkavit italiana, 61/79, EU:C:1980:100, pkt 16, 17), co nie miało miejsca w wyroku TNT Post UK (C-357/07, EU:C:2009:248).

36      Wobec powyższego należy uwzględnić podniesiony przez Komisję na poparcie skargi zarzut pierwszy.

 W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na nieprawidłowej transpozycji art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy 2006/112

 Argumentacja stron

37      Komisja podnosi, że Królestwo Szwecji powinno zwolnić z podatku VAT dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym.

38      Twierdzi ona, że znaczki pocztowe stanowią środek płatności za usługi pocztowe i że zakres dotyczącego ich zwolnienia powinien w każdym razie odpowiadać zakresowi zwolnienia udzielonego publicznym usługom pocztowym.

39      Królestwo Szwecji przyjmuje ten argument Komisji, lecz wyciąga z niego wniosek przeciwny do wniosku tej instytucji, a mianowicie, że skoro publiczne usługi pocztowe nie powinny zostać zwolnione z podatku VAT, to podobnie powinno być ze znaczkami pocztowymi.

 Ocena Trybunału

40      Z samego brzmienia art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy 2006/112 wynika, że państwa członkowskie muszą zwolnić z podatku VAT dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym.

41      Po pierwsze, z przedłożonych Trybunałowi akt sprawy wynika, że w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii na dzień 18 lipca 2007 r. ustawodawstwo szwedzkie nie przewidywało zwolnienia znaczków pocztowych przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy 2006/112.

42      Po drugie, na poparcie swych żądań dotyczących oddalenia zarzutu Królestwo Szwecji ogranicza się do twierdzenia co do istoty, że dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym nie są zwolnione z podatku VAT w konsekwencji poddania podatkowi VAT dostaw towarów związanych z usługami świadczonymi przez publiczne służby pocztowe, z wyjątkiem usług telekomunikacyjnych i przewozu osób. Tymczasem w pkt 26–32 niniejszego wyroku zostało stwierdzone, że takie poddanie jest sprzeczne z przepisami art. 132 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112.

43      W tych okolicznościach należy uwzględnić również zarzut drugi.

44      Co za tym idzie, wniesiona przez Komisję skarga jest zasadna w całości.

45      Z całości powyższych rozważań wynika, że Królestwo Szwecji – nie zwalniając z podatku VAT dokonywanych przez publiczne służby pocztowe świadczenia usług i dostawy towarów z tymi usługami związanej, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, ani dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym – uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy, odpowiednio, art. 132 ust. 1 lit. a) i art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy 2006/112.

 W przedmiocie kosztów

46      Zgodnie z art. 138 regulaminu postępowania przed Trybunałem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie kosztami postępowania Królestwa Szwecji, a państwo to przegrało sprawę, należy obciążyć je kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

1)      Królestwo Szwecji – nie zwalniając z podatku od wartości dodanej dokonywanych przez publiczne służby pocztowe świadczenia usług i dostawy towarów z tymi usługami związanej, z wyjątkiem przewozu osób i usług telekomunikacyjnych, ani dostawy, za cenę równą wartości nominalnej, znaczków pocztowych ważnych w obrocie pocztowym na terytorium krajowym – uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy, odpowiednio, art. 132 ust. 1 lit. a) i art. 135 ust. 1 lit. h) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

2)      Królestwo Szwecji zostaje obciążone kosztami postępowania.

Podpisy

* Język postępowania: szwedzki.