Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tieni Awla)

22 ta’ Ottubru 2015 (*)

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari — Servizz ta’ ħlas postali — Direttiva 97/67/KE — Kamp ta’ applikazzjoni — Leġiżlazzjoni nazzjonali li tagħti dritt eskluż għall-għoti tas-servizz ta’ ħlas postali — Għajnuna mill-Istat — Attività ekonomika — Servizzi ta’ importanza ekonomika ġenerali”

Fil-Kawża C-185/14,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Varhoven administrativen sad (qorti amministrattiva suprema, il-Bulgarija), permezz ta’ deċiżjoni tad-9 ta’ April 2014, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fl-14 ta’ April 2014, fil-proċedura

“EasyPay” AD,

“Finance Engineering” AD

vs

Ministerski savet na Republika Bulgaria,

Natsionalen osiguritelen institut,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tieni Awla),

komposta minn R. Silva de Lapuerta, President tal-Ewwel Awla, li qed jaġixxi bħala President tat-Tieni Awla, J. L. da Cruz Vilaça (Relatur), A. Arabadjiev, C. Lycourgos u J.-C. Bonichot, Imħallfin

Avukat Ġenerali: M. Wathelet,

Reġistratur: M. Aleksejev, Amministratur,

wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-4 ta’ Ġunju 2015,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

–        għal “EasyPay” AD, minn B. Grigorov, direttur,

–        għan-Natsionalen osiguritelen institut, minn B. Petkov, direttur,

–        għall-Gvern Bulgaru, minn E. Petranova u D. Drambozova, bħala aġenti,

–        għall-Kummissjoni Ewropea, minn G. Koleva, R. Sauer u C. Vollrath, bħala aġenti,

wara li rat id-deċiżjoni, meħuda wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1        It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Direttiva 97/67/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-15 ta’ Diċembru 1997, dwar regoli komuni għall-iżvilupp tas-suq intern tas-servizzi postali tal-Komunità u t-titjib fil-kwalità tas-servizz (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 3, p. 71), kif emendata bid-Direttiva 2008/6/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-20 ta’ Frar 2008 (ĠU L 52, p. 3, iktar ’il quddiem id-“Direttiva 97/67”), kif ukoll tal-Artikoli 106 TFUE u 107 TFUE.

2        Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn, minn naħa, “EasyPay” AD u “Finance Engineering” AD u, min-naħa l-oħra, Ministerski savet na Republika Bulgaria (Kunsill tal-Ministri tar-Repubblika tal-Bulgarija, iktar ’il quddiem il-“Kunsill tal-Ministri”) u n-Natsionalen osiguritelen institut (Istitut nazzjonali tas-sigurtà soċjali, iktar ’il quddiem l-“Istitut”) intiża għall-annullament jew għad-dikjarazzjoni ta’ nullità ta’ ċerti artikoli tad-Digriet dwar il-pensjonijiet u l-perijodu ta’ kontribuzzjoni (Naredba za pensiite i osiguritelniya stazh, iktar ’il quddiem id-“Digriet”).

 Il-kuntest ġuridiku

 Id-dritt tal-Unjoni

3        Skont l-Artikolu 1 tad-Direttiva 97/67:

“Din id-Direttiva tistabbilixxi regoli komuni dwar:

–        il-kondizzjonijiet li jirregolaw il-forniment ta’ servizzi postali,

–        il-forniment ta’ servizz postali universali fil-Komunità,

–        il-finanzjament ta’ servizzi universali taħt kondizzjonijiet li jiggarantixxu l-forniment permanenti ta’ tali servizzi,

–        prinċipji dwar tariffi u t-trasparenza ta’ kontabilità għall-forniment ta’ servizz universali,

–        l-istabbiliment ta’ standards ta’ kwalità għall-forniment ta’ servizz universali,

–        l-armonizzazzjoni ta’ standards tekniċi,

–        il-ħolqien ta’ awtorijiet regolatorji nazzjonali indipendenti.”

4        L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva jipprovdi:

“Għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva, it-tifsiriet li ġejjin għandhom japplikaw:

1)      servizzi postali: servizzi li jinvolvu l-clearance, l-issortjar, it-trasport u t-tqassim ta’ oġġetti postali;

[…]

4)      clearance: l-operazzjoni tal-ġbir ta’ l-oġġetti postali minn fornitur ta’ servizz postali;

5)      tqassim: il-proċess mill-issortjar fiċ-ċentru tat-tqassim sal-kunsinna ta’ l-oġġetti postali lid-destinatarji tagħhom;

6)      oġġett postali: oġġett indirizzat fil-forma finali li fiha ser jinġarr minn fornitur ta’ servizz postali. Minbarra l-oġġetti ta’ korrispondenza, dawk l-oġġetti jinkludu wkoll, per eżempju, kotba, katalogi, gazzetti, perjodiċi u pakketti postali li jkun fihom merkanzija b’valur kummerċjali jew mingħajru;

7)      oġġett ta’ korrispondenza: komunikazzjoni bil-miktub dwar kull xorta ta’ mezz fiżiku li għandha tinġarr u titwassal fl-indirizz indikat mill-mittenti fuq l-oġġett innifsu jew fuq it-tgeżwir tiegħu. Il-kotba, katalogi, gazzetti u perjodiċi m’għandhomx jitqiesu bħala oġġetti ta’ korrispondenza;

[…]”

5        Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2012/21/UE, tal-20 ta’ Diċembru 2011, dwar l-applikazzjoni tal-Artikolu 106(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea għall-għajnuna mill-Istat taħt il-forma ta’ kumpens għas-servizzi pubbliċi mogħti lil ċerti impriżi inkarigati bil-ġestjoni ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (ĠU 2012, L 7, p. 3, iktar ’il quddiem id-“Deċiżjoni SIEG”), tipprovdi, fl-Artikolu 2 tagħha:

“1.      Din id-Deċiżjoni tapplika għall-għajnuna mill-Istat fil-forma ta’ kumpens għal servizzi pubbliċi mogħtija lil impriżi inkarigati bl-operazzjoni ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali kif imsemmi fl-Artikolu 106(2) [TFUE], li taqa’ f’waħda mill-kategoriji li ġejjin:

а)      kumpens li ma jaqbiżx l-ammont annwali ta’ EUR 15-il miljun għall-forniment ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali f’oqsma oħra apparti dak tat-trasport u tal-infrastruttura tat-trasport;

[…]

2.      Din id-Deċiżjoni tapplika biss fejn il-perjodu li għalih ġiet inkarigata l-impriża bl-operazzjonoi tas-servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali ma jaqbiżx l-għaxar snin. Fejn il-perjodu ta’ inkarigu jaqbeż l-għaxar snin, din id-Deċiżjoni tapplika biss safejn ikun meħtieġ investiment sinifikanti min-naħa tal-fornitur tas-servizz li jkun irid jiġi amortizzat fuq perjodu itwal ta’ inkarigu skont prinċipji ta’ kontabbiltà ġeneralment aċċettati.

[...]”

6        Skont l-Artikolu 3 ta’ din id-deċiżjoni, dwar il-kompatibbiltà u l-eżenzjoni min-notifika:

“L-għajnujna mill-istat fil-forma ta’ kumpens għal servizzi pubbliċi li tkun tissodisfa l-kundizzjonijiet stabbiliti f’din id-Deċiżjoni għandha tkun kompatibbli mas-suq intern u għandha tkun eżenti mill-obbligu ta’ notifika minn qabel previst fl-Artikolu 108(3) [TFUE], sakemm tkun konformi wkoll mar-rekwiżiti li joħorġu mit-Trattat [FUE] jew minn leġiżlazzjoni settorjali tal-Unjoni.”

7        L-Artikolu 10 tad-Deċiżjoni SIEG, dwar id-dispożizzjonijiet tranżitorji, jipprevedi:

“Din id-Deċiżjoni għandha tapplika għal għajnuna individwali u skemi ta’ għajnuna skont id-dispożizzjonijiet li ġejjin:

а)      kwalunkwe għajnuna li ngħatat effet qabel id-dħul fis-seħħ ta’ din id-Deċiżjoni li kienet kompatibbli mas-suq intern u eżenti mir-rekwiżit ta’ notifika skont id-Deċiżjoni 2005/842/KE [tal-Kummissjoni, tat-28 ta’ Novembru 2005, dwar l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu [106](2) [TFUE] rigward għajnuna mill-Istat taħt il-forma ta’ kumpens għal servizzi pubbliċi mogħti lil ċerti impriżi inkarigati bil-ġestjoni ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (ĠU L 327 M, p. 305), għandha tibqa’ kompatibbli mas-suq intern u eżenti mir-rekwiżit ta’ notifika għal perjodu ulterjuri ta’ sentejn;

[…]”

8        Skont l-Artikolu 11 ta’ din id-deċiżjoni, “[i]d-Deċiżjoni 2005/842/KE hija b’dan imħassra”.

9        L-Artikolu 12 tad-Deċiżjoni SIEG jipprovdi li “[d]in id-Deċiżjoni għandha tidħol fis-seħħ fil-31 ta’ Jannar 2012”.

 Id-dritt Bulgaru

10      Konformement mal-Artikolu 106 tal-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali (Kodeks za sotsialno osiguriavane), l-applikazzjoni tal-Kapitolu 6 ta’ dan il-kodiċi, intitolat “Assigurazzjoni għall-irtirar obbligatorja”, u l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar huma rregolati minn att adottat mill-Kunsill tal-Ministri.

11      Skont l-Artikolu 50 tad-Digriet, adottat bid-Deċiżjoni Nru 30 tal-10 ta’ Marzu 2000 tal-Kunsill tal-Ministri, “[i]l-pensjonijiet tal-irtirar u l-ammonti komplementari tagħhom huma mħallsa mill-fergħat lokali [tal-Istitut] mill-intermedjarju tal-uffiċċji tal-posta u tal-banek tal-pajjiż […]”.

12      L-Artikolu 51 tad-Digriet jispeċifika li “l-pensjonijiet tal-irtirar u l-ammonti komplementari tagħhom huma mħallsa mill-uffiċċji tal-posta tal-post tad-domiċilju jew tal-indirizz attwali tal-irtirati skont il-modalitajiet previsti mid-digriet”.

13      Fi kliem l-Artikolu 54(1) tad-Digriet, “[i]l-fergħa lokali [tal-Istitut] tistabbilixxi, għal kull irtirat, formola ta’ ħlas li skontha l-uffiċċju tal-posta jħallsu l-pensjoni (il-pensjonijiet) tal-irtirar u l-ammonti komplementari tagħha. Il-formola ta’ ħlas, debitament iffirmata mid-destinatarju tal-pensjoni, isservi ta’ prova tal-ħlasijiet li jkunu saru”.

14      L-Artikolu 58 tad-Digriet jipprovdi:

“[L-Istitut] għandu jittrasferixxi regolarment lit-taqsima lokali tal-[‘Balgarski poshti’ EAD (iktar ’il quddiem il-‘Balgarski poshti’),] l-ammonti neċessarji għall-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar u tal-ammonti komplementari tagħhom, b’mod li jiġi ggarantit il-ħlas tagħhom fiż-żmien intiż. […]”

15      L-Artikolu 92 tad-Digriet jipprovdi:

“(1)      Il-fergħa lokali [tal-Istitut] għandha tittrasferixxi l-ammonti neċessarji għall-ħlas tal-pensjonijiet f’kont kollettiv li jappartjeni lit-taqsima lokali tal-‘Balgarski poshti’. Il-kontijiet tal-fergħa lokali [tal-Istitut] flimkien mat-taqsima lokali tal-‘Balgarski poshti’ dwar il-pensjonijiet tal-irtirar imħallsa matul ix-xahar ikkonċernat għandhom jiġu finalment irregolati qabel tmiem ix-xahar inkwistjoni.

(2)      Għax-xogħol tal-ħlas tal-pensjonijiet li jsir min-netwerk postali, [l-Istitut] iħallas lit-taqsimiet lokali tal-‘Balgarski poshti’, permezz tal-fergħat lokali tagħha, 8.5 għal kull elf fuq il-pensjonijiet tal-irtirar li għandhom jitħallsu matul ix-xahar. Dawn l-ammonti għandhom jiġu ttrasferiti sa mhux iktar tard mis-7 jum tax-xahar sussegwenti.

(3)      Il-fergħa lokali [tal-Istitut] għandha tittrasferixxi t-taxxa fuq il-valur miżjud dovuta fuq l-ammont previst fil-paragrafu 2 lit-taqsima lokali tal-‘Balgarski poshti’ fl-istess ħin mal-imsemmi ammont.

(4)      Il-ħlasijiet previsti fil-paragrafi 2 u 3 għandhom isiru fuq il-bażi ta’ fattura li t-taqsima lokali tal-‘Balgarski poshti’ toħroġ wara l-ħlas tal-pensjonijiet matul ix-xahar.

(5)      Fil-każ li, b’nuqqas ta’ impjegat tal-uffiċċju tal-posta, titħallas pensjoni tal-irtirar indebitament, it-taqsima lokali tal-‘Balgarski poshti’ għandha tħallasha lura lill-fergħa lokali [tal-Istitut]. […]”

16      Skont l-Artikolu 4 tal-Liġi dwar is-servizzi postali (Zakon za poshtenskite uslugi), kif emendata (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar is-servizzi postali”), “is-servizzi postali jinkludu servizz postali universali u servizzi postali mhux universali”.

17      L-Artikolu 25(2) tal-Liġi dwar is-servizzi postali jipprevedi:

“L-operatur postali inkarigat bis-servizz postali universali jista’ wkoll jiżgura servizzi postali oħra skont il-modalitajiet previsti f’din il-liġi u jeżerċita attivitajiet oħra li jaqgħu taħt l-għanijiet tal-kumpannija bħala kumpannija kummerċjali.”

18      L-Artikolu 29b ta’ din il-liġi jispeċifika:

“L-operatur postali inkarigat sabiex jiżgura s-servizz postali universali għandu jorganizza l-attività tiegħu u jagħti rendikont tagħha konformement mar-regoli ta’ kontabbiltà applikabbli u għandu juża sistema ta’ tqassim tal-ispejjeż kemm globalment għall-kumpannija kummerċjali kif ukoll b’mod analitiku u separat:

1.      għas-servizz postali universali skont it-tipi ta’ servizzi;

2.      għall-ħlasijiet postali;

3.      għas-servizzi postali mhux universali previsti fl-Artikolu 38(1) sa (3);

4.      għal attivitajiet kummerċjali oħra.”

19      Mill-Artikolu 38 tal-Liġi dwar is-servizzi postali jirriżulta li s-servizzi postali mhux universali jinkludu:

“1.      Ir-riċezzjoni, it-trasport u l-kunsinna ta’ posta pubbliċitarja;

2.      is-servizzi previsti fl-Artikolu 3(2);

3.      is-servizzi tal-posta espress;

4.      il-ħlasijiet postali.”

20      Fi kliem l-Artikolu 39(3) tal-Liġi dwar is-servizzi postali, liċenzja individwali fis-sens ta’ din il-liġi tikkostitwixxi att amministrattiv individwali li jingħata, fost oħrajn, għal ħlasijiet postali.

21      Il-paragrafu 1(9) tad-dispożizzjonijiet komplementari tal-istess liġi, jipprovdi li “[l]-‘ħlasijiet postali’ huma servizzi postali li jikkonsistu fit-trasferiment ta’ somom ta’ flus mill-kunsinnatur lid-destinatarju, f’forma dokumentali, mill-intermedjarju tas-servizzi postali ta’ operatur postali li għandu liċenzja sabiex jiżgura s-servizzi previsti fl-Artikolu 39(3)”.

22      Skont il-paragrafu 70 tad-dispożizzjonijiet tranżitorji u finali ta’ din il-liġi, “[l]-operatur postali li fuqu huwa impost l-obbligu tas-servizz postali universali konformement mal-Artikolu 24 huwa l-kumpannija kummerċjali [‘Balgarski poshti’], għal perijodu ta’ 15-il sena dekorribbli mill-jum tal-pubblikazzjoni ta’ din il-liġi fid-‘Darzhaven vestnik’ [(Ġurnal uffiċjali) Nru 102 tal-2010, fis-seħħ sa mit-30 ta’ Diċembru 2010]”.

 Il-fatti tat-tilwima fil-kawża prinċipali u d-domandi preliminari

23      Permezz ta’ deċiżjoni tal-10 ta’ Marzu 2000, il-Kunsill tal-Ministri adotta d-Digriet, li daħal fis-seħħ fl-1 ta’ Jannar 2000. Dan id-digriet jipprevedi li l-pensjonijiet tal-irtirar jitħallsu mill-fergħat lokali tal-Istitut mill-intermedjarju tal-banek tal-pajjiż u tal-uffiċċji tal-posta tal-operatur postali nazzjonali Balgarski poshti, kumpannija kummerċjali unipersonali li l-kapital tagħha huwa miżmum 100 % mill-Istat. Dawn il-ħlasijiet postali jinkludu l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar kemm fl-uffiċċji tal-posta kif ukoll fl-indirizz tad-destinatarju minn impjegat tal-posta. Fid-data tal-adozzjoni tad-Digriet, kienet biss Balgarski poshti li setgħet, skont il-Liġi dwar is-servizzi postali, tiżgura s-servizz postali universali, li kien jinkludi l-ħlasijiet postali.

24      Wara emenda għal din il-liġi, mit-3 ta’ Novembru 2009, il-ħlasijiet postali ma baqgħux iktar inklużi fis-servizz postali universali. “EasyPay” AD u “Finance Engineering” AD huma impriżi b’liċenzja, mogħtija mill-Kummissjoni li tirregola t-telekomunikazzjoni Bulgara, li tippermetti l-provvista ta’ servizz ta’ trasferiment ta’ flus postali. Għalhekk, dawn l-impriżi jikkunsidraw li d-Digriet, sa fejn jagħti dritt esklużiv lill-Balgarski poshti għall-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar bi ħlasijiet postali, jillimita d-drittijiet tagħhom bħala operaturi postali u jippreġudika l-kompetizzjoni libera.

25      Il-Kunsill tal-Ministri jsostni li l-għoti u l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar jaqgħu taħt il-funzjonijiet tal-Istat fil-qasam tas-sigurtà soċjali u ma jistgħux, għalhekk, jiġu kklassifikati bħala attività ekonomika. Balgarski poshti ngħatat ir-responsabbiltà, b’att leġiżlattiv, li tiżgura attività ta’ servizz pubbliku li ma tidħolx fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-kompetizzjoni. Il-Kunsill tal-Ministri jżid li hija biss din il-kumpannija li għandha netwerk ta’ aġenziji fit-territorju Bulgaru kollu, inklużi ż-żoni fejn id-densità tal-popolazzjoni hija baxxa.

26      Il-qorti tal-ewwel istanza qieset li l-Artikolu 106 tal-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali jagħti lill-Kunsill tal-Ministri l-possibbiltà li jagħżel il-kumpannija li tissodisfa l-aħjar il-ħtiġijiet pubbliċi u minn dan iddeduċiet li l-azzjoni mressqa minn “EasyPay” AD u “Finance Engineering” AD kellha tiġi miċħuda bħala infondata. Sussegwentement, il-partijiet ressqu appell ta’ kassazzjoni quddiem il-qorti tar-rinviju.

27      F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Varhoven administrativen sad (qorti amministrattiva suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

“1)      Servizz postali, bħalma huwa s-servizz tat-trasferiment ta’ flus permezz ta’ ordinijiet postali mill-persuna li tagħmel it-trasferiment li, f’dan il-każ, huwa l-Istat, lill-persuni li jirċievu t-trasferiment, li huma persuni intitolati għal benefiċċji soċjali, għandu jitqies bħala li ma jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67/KE [...] u li għalhekk huwa suġġett għad-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 106 TFUE u 107 TFUE?

2)      Fil-każ li tingħata risposta affermattiva għall-ewwel domanda, id-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 106 TFUE u 107 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu restrizzjoni għal kompetizzjoni libera fir-rigward tal-provvista ta’ servizz postali bħal dak deskritt meta dan ikun iġġustifikat minn raġunijiet imperattivi marbuta mal-protezzjoni ta’ drittijiet fundamentali kostituzzjonali taċ-ċittadini u mal-politika soċjali tal-Istat, u meta, fl-istess ħin, in-natura tas-servizz tippermetti li dan is-servizz jiġi kklassifikat bħala servizz ta’ importanza ekonomika ġenerali, bil-kundizzjoni li l-fornitur tas-servizz jitħallas kumpens li ma jaqbiżx l-ammont previst fl-Artikolu 2(1)(a) tad-Deċiżjoni [SIEG]?”

 Fuq id-domandi preliminari

 Fuq l-ewwel domanda

28      Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-Direttiva 97/67 għandhiex tiġi interpretata fis-sens li servizz ta’ ħlas postali li permezz tiegħu kunsinnatur, f’dan il-każ l-Istat, jibgħat somom ta’ flus lid-destinatarju, permezz tal-intermedjarju tal-operatur responsabbli mis-servizz postali universali, jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tagħha.

29      Għandu jitfakkar li l-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 97/67 jelenka b’mod eżawrjenti s-servizzi li jaqgħu taħt il-kunċett ta’ “servizz postali” fis-sens ta’ din id-direttiva, li jikkonsistu fl-ikklerjar, l-issortjar, it-trasport u l-kunsinna ta’ oġġetti postali. Barra minn hekk, il-punt 6 ta’ dan l-artikolu jiddeskrivi b’mod dettaljat dak li għandu jinftiehem b’“oġġett postali” fis-sens ta’ din id-direttiva.

30      Issa, la l-Artikolu 2 u lanqas kwalunkwe dispożizzjoni oħra tad-Direttiva 97/67 ma jsemmu s-servizzi finanzjarji, inklużi dawk ipprovduti b’mod addizzjonali mill-fornituri tas-servizzi postali (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Asempre u Asociación Nacional de Empresas de Externalización y Gestión de Envíos y Pequeña Paquetería, C-240/02, EU:C:2004:140, punt 31).

31      Għandu wkoll jiġi ppreċiżat li, fid-dawl tan-natura speċifika u limitattiva ta’ din id-dispożizzjoni tad-Direttiva 97/67, interpretazzjoni estensiva tagħha, li jkollha l-effett li testendi l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva għal sitwazzjonijiet li ma humiex koperti minnha, ma tistax tintlaqa’ (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Asempre u Asociación Nacional de Empresas de Externalización y Gestión de Envíos y Pequeña Paquetería, C-240/02, EU:C:2004:140, punt 32).

32      Ġie deċiż ukoll li servizzi ta’ ħlas postali li jipprovdu ħlasijiet permezz tan-netwerk postali pubbliku favur persuni fiżiċi jew ġuridiċi għan-nom jew fuq talba ta’ xi ħadd ieħor ma humiex koperti mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67 (ara s-sentenza Asempre u Asociación Nacional de Empresas de Externalización y Gestión de Envíos y Pequeña Paquetería, C-240/02, EU:C:2004:140, punt 34).

33      Għaldaqstant, għall-ewwel domanda għandha tingħata r-risposta li d-Direttiva 97/67 għandha tiġi interpretata fis-sens li servizz ta’ ħlas postali li permezz tiegħu l-kunsinnatur, f’dan il-każ l-Istat, jibgħat somom ta’ flus lil destinatarju, permezz tal-intermedjarju tal-operatur responsabbli mis-servizz postali universali, ma jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.

 Fuq it-tieni domanda

34      Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 107(1) TFUE għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi Stat Membru milli jagħti lil impriża bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali d-dritt esklużiv li tħallas pensjonijiet tal-irtirar permezz ta’ ħlas postali.

35      B’mod preliminari, għandu jitfakkar li l-klassifikazzjoni ta’ għajnuna mill-Istat teħtieġ li l-kundizzjonijiet kollha previsti fl-Artikolu 107(1) TFUE jkunu ssodisfatti. B’hekk, l-ewwel nett, għandu jkun hemm intervent mill-Istat jew permezz ta’ riżorsi tal-Istat. It-tieni nett, dan l-intervent għandu jkun jista’ jaffettwa l-kummerċ bejn l-Istati Membri. It-tielet nett, dan għandu jagħti vantaġġ lill-benefiċjarju tiegħu. Ir-raba’ nett, dan għandu jwassal għal distorsjoni jew theddida ta’ distorsjoni tal-kompetizzjoni (ara s-sentenza Libert et, C-197/11 u C-203/11, EU:C:2013:288, punt 74 u l-ġurisprudenza ċċitata).

36      B’hekk, għall-finijiet tal-klassifikazzjoni tal-għajnuna mill-Istat, l-Artikolu 107(1) TFUE jippresupponi senjatament l-eżistenza ta’ vantaġġ mogħti lil impriża.

37      F’dan ir-rigward, fl-ewwel lok, għandu jiġi enfasizzat, minn naħa, li hija impriża, għall-finijiet tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni, kull entità li teżerċita attività ekonomika, indipendentement mill-istatut ġuridiku tagħha u mill-mod ta’ finanzjament tagħha. Min-naħa l-oħra, tikkostitwixxi attività ekonomika, kull attività li toffri beni jew servizzi f’suq partikolari (ara s-sentenza Compass-Datenbank, C-138/11, EU:C:2012:449, punt 35).

38      Barra minn hekk, ġie deċiż ukoll li organi li jipparteċipaw fil-ġestjoni tas-servizz pubbliku tas-sigurtà soċjali jaqdu funzjoni ta’ natura esklużivament soċjali. Din l-attività hija, fil-fatt, ibbażata fuq il-prinċipju ta’ solidarjetà u hija nieqsa minn kull għan ta’ profitt. Is-servizzi mogħtija huma servizzi legali u indipendenti mill-ammont ta’ kontribuzzjonijiet (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Poucet u Pistre, C-159/91 u C-160/91, EU:C:1993:63, punt 18).

39      Huwa l-kompitu tal-qorti tar-rinviju li tivverifika jekk l-attività ta’ ħlas postali, eżerċitata minn Balgarski poshti, li tippermetti l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tipparteċipax fil-funzjonament tas-servizz pubbliku tas-sigurtà soċjali u, għalhekk, jekk din għandhiex titqies li hija attività ekonomika li taqa’ taħt l-Artikolu 107(1) TFUE.

40      F’dan il-kuntest, għandu jitfakkar li, sabiex il-klassifikazzjoni bħala attività ekonomika tiġi skartata, din l-attività għandha, min-natura tagħha, mill-għan tagħha u kif ukoll mir-regoli li għalihom hija suġġetta, tkun marbuta b’mod inseparabbli mas-sistema nazzjonali tal-irtirar (ara, bħala analoġija, is-sentenza Aéroports de Paris vs Il-Kummissjoni, C-82/01 P, EU:C:2002:617, punt 81). B’hekk, fil-każ inkwistjoni tal-kawża prinċipali, in-natura possibbilment separabbli tal-attività ta’ ħlas postali għandha tittieħed inkunsiderazzjoni.

41      F’dan ir-rigward, jirriżulta, partikolarment, mill-Artikoli 50, 54(1) u 58 tad-Digriet li l-benefiċċji tax-xjuħija mogħtija fil-kuntest tas-sistema tas-sigurtà soċjali tal-Istat jaqgħu taħt il-funzjonijiet tal-Istitut, li, fl-eżerċizzju ta’ din il-funzjoni, jitlob lil Balgarski poshti biss sabiex tiżgura l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar.

42      Barra minn hekk, l-Artikolu 50 tad-Digriet jipprevedi li l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar jista’ jsir ukoll permezz tal-intermedjarju tal-istabbilimenti bankarji. B’hekk, skont l-informazzjoni pprovduta mill-Istitut lill-Gvern Bulgaru u ċċitata minn dan tal-aħħar matul il-proċedura orali, fl-1 ta’ Mejju 2015, madwar 53 % tan-numru totali ta’ pensjonijiet tal-irtirar huma mħallsa bi ħlas bankarju. B’hekk, il-ħlasijiet postali li jsiru minn Balgarski poshti ma humiex fil-fatt l-uniku mod li bih isir il-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar.

43      Dawn l-elementi jikkostitwixxu indizju li jippermetti li jiġi kkunsidrat li l-attività tal-ħlas postali li permezz tagħha jitħallsu l-pensjonijiet tal-irtirar tista’ tkun isseparata mis-sistema nazzjonali tal-irtirar. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa r-rilevanza ta’ dawn l-elementi, partikolarment fid-dawl ta’ elementi oħra ta’ fatt u ta’ dritt li hija għandha għad-dispożizzjoni tagħha.

44      Fit-tieni lok, fil-każ fejn l-attività ta’ ħlas postali li tippermetti l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija separabbli mis-servizz pubbliku tas-sigurtà soċjali u għandha titqies li hija attività ekonomika, tqum il-kwistjoni ta’ jekk il-miżura li biha Stat Membru jagħti lil impriża d-dritt esklużiv li tħallas il-pensjonijiet tal-irtirar permezz ta’ ħlas postali tistax tikkostitwixxi vantaġġ, fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE.

45      F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li ma jaqax taħt l-Artikolu 107(1) TFUE intervent mill-Istat li huwa meqjus li jikkostitwixxi kumpens inkambju għas-servizzi pprovduti mill-impriżi benefiċjarji sabiex jeżegwixxu obbligi ta’ servizz pubbliku, b’tali mod li dawn l-impriżi ma jgawdux, fil-fatt, minn vantaġġ finanzjarju u li l-imsemmi intervent ma għandux għaldaqstant bħala effett li jqiegħed lil dawn l-impriżi f’pożizzjoni kompetittiva iktar favorevoli meta mqabbla mal-impriżi kompetituri (ara s-sentenzi Libert et, C-197/11 u C-203/11, EU:C:2013:288, punt 84, kif ukoll Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg, C-280/00, EU:C:2003:415, punt 87).

46      Madankollu, f’każ konkret, sabiex tali kumpens ma jiġix ikklassifikat bħala għajnuna mill-Istat, ċertu numru ta’ kundizzjonijiet għandhom ikunu ssodisfatti (sentenza Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg, C-280/00, EU:C:2003:415, punt 88).

47      L-ewwel nett, mill-punt 89 tas-sentenza Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C-280/00, EU:C:2003:415) jirriżulta li l-impriża benefiċjarja għandha fil-fatt tkun responsabbli mill-eżekuzzjoni ta’ obbligi tas-servizz pubbliku u li dawn l-obbligi għandhom ikunu ddefiniti b’mod ċar sabiex tali kumpens ma jaqax taħt il-klassifikazzjoni ta’ għajnuna mill-Istat.

48      F’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju għandha teżamina jekk Balgarski poshti hijiex fil-fatt responsabbli mill-eżekuzzjoni ta’ obbligi tas-servizz pubbliku u jekk dawn tal-aħħar joħorġux b’mod ċar mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

49      It-tieni nett, mill-punt 90 tas-sentenza Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C-280/00, EU:C:2003:415) jirriżulta li hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina jekk il-parametri li fuqhom huwa kkalkolat il-kumpens humiex stabbiliti minn qabel b’mod oġġettiv u trasparenti.

50      F’dan ir-rigward, jista’ jiġi rrilevat li l-Artikolu 92(2) tad-Digriet jindika l-ammont bażiku li fuqu l-kumpens għall-obbligu ta’ servizz pubbliku huwa kkalkolat.

51      Bl-istess mod, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk, skont it-tielet kundizzjoni stipulata fil-punt 92 tas-sentenza Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C-280/00, EU:C:2003:415), il-kumpens jaqbiżx dak li huwa neċessarju sabiex ikopri t-totalità jew parti mill-ispejjeż li jkunu saru minħabba l-ħlas permezz ta’ ħlas postali tal-pensjonijiet tal-irtirar billi jitqies id-dħul relatat kif ukoll profitt raġonevoli għall-eżekuzzjoni ta’ dan l-obbligu.

52      Meta l-għażla tal-impriża responsabbli mis-servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali ma tkunx saret, bħal fil-kawża prinċipali, fil-kuntest ta’ proċedura ta’ kuntratt pubbliku, huwa wkoll il-kompitu tal-qorti tar-rinviju li tiżgura, konformement mar-raba’ kundizzjoni stipulata fil-punt 93 tas-sentenza Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C-280/00, EU:C:2003:415), li l-livell ta’ dan il-kumpens ikun iddeterminat fuq il-bażi ta’ analiżi tal-ispejjeż li impriża medja, ġestita u attrezzata sewwa, tkun assumiet sabiex teżegwixxi l-obbligi tagħha tas-servizz pubbliku, billi jitqies id-dħul relatat kif ukoll profitt raġonevoli għall-eżekuzzjoni ta’ dawn l-obbligi.

53      Fit-tielet lok, għalkemm il-qorti tar-rinviju tenfasizza li r-remunerazzjoni li Balgarski poshti tirċievi tirrappreżenta kumpens li ma jaqbiżx l-ammont iddefinit fl-Artikolu 2(1)(a) tad-Deċiżjoni SIEG, għandu madankollu jiġi speċifikat li din id-deċiżjoni tikkonċerna l-miżuri li jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Libert et, C-197/11 u C-203/11, EU:C:2013:288, punt 102). Fil-fatt, huwa biss fil-każ li l-kriterji msemmija fil-punti 47 sa 52 ta’ din is-sentenza ma jiġux osservati u li l-kundizzjonijiet ta’ applikabbiltà tal-Article 107(1) TFUE jkunu ssodisfatti li l-qorti tar-rinviju tkun tista’ tapplika l-imsemmija deċiżjoni sabiex tiddetermina jekk il-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ikklassifikata bħala għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE, hijiex kompatibbli mas-suq intern, konformement mal-Artikolu 106(2) TFUE, u tkun tista’ tiġi eżentata mill-obbligu ta’ notifika minn qabel previst fl-Artikolu 108(3) TFUE.

54      F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li mill-Artikoli 11 u 12 tad-Deċiżjoni SIEG jirriżulta li din tal-aħħar tħassar id-Deċiżjoni 2005/842 u tidħol fis-seħħ fil-31 ta’ Jannar 2012. Kif il-Kummissjoni Ewropea rrilevat, l-Artikolu 10 tad-Deċiżjoni SIEG tipprevedi li s-sistemi tal-għajnuna mogħtija qabel id-dħul fis-seħħ tal-imsemmija deċiżjoni, li kienu kompatibbli mas-suq intern u eżenti mill-obbligu ta’ notifika fuq il-bażi tad-Deċiżjoni 2005/82, jibqgħu kompatibbli mas-suq intern u jibqgħu eżenti mill-obbligu ta’ notifika minn qabel għal perijodu addizzjonali ta’ sentejn, jiġifieri sal-31 ta’ Jannar 2014. B’effett minn din id-data, sistema ta’ għajnuna mill-Istat għandha tosserva l-kundizzjonijiet tad-Deċiżjoni SIEG sabiex tkun tista’ tiġi eżentata mill-obbligu ta’ notifika.

55      Barra minn hekk, sa fejn, kif jirriżulta mill-punt 23 ta’ din is-sentenza, id-Digriet daħal fis-seħħ matul ix-xahar ta’ Jannar 2000, għandu jiġi indikat li, skont l-Artikolu 2(2) tad-Deċiżjoni SIEG, fil-każ fejn fornitur ta’ servizzi jkun ilu iktar minn għaxar snin jiġġestixxi servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali, din id-deċiżjoni tapplika biss sa fejn dan il-fornitur kellu jaċċetta li jagħmel investimenti kbar sabiex ikun jista’ jaqdi l-obbligu tiegħu ta’ servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali, evalwazzjoni li għandha ssir mill-qorti nazzjonali.

56      Fid-dawl tal-premessa, għat-tieni domanda għandha tingħata r-risposta li l-Artikolu 107(1) TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li, fil-każ fejn l-attività ta’ ħlas postali li tippermetti l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar tikkostitwixxi attività ekonomika, xorta waħda ma jaqax taħt din id-dispożizzjoni l-għoti minn Stat Membru tad-dritt esklużiv ta’ ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar permezz ta’ ħlas postali lil impriża bħalma hija dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, sa fejn dan is-servizz jikkostitwixxi servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali li l-kumpens għalih jirrappreżenta l-korrispettiv tas-servizzi mogħtija minn din l-impriża sabiex teżegwixxi l-obbligu tagħha ta’ servizz pubbliku.

 Fuq l-ispejjeż

57      Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tieni Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

1)      Id-Direttiva 97/67/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-15 ta’ Diċembru 1997, dwar regoli komuni għall-iżvilupp tas-suq intern tas-servizzi postali tal-Komunità u t-titjib fil-kwalità tas-servizz, kif emendata bid-Direttiva 2008/6/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-20 ta’ Frar 2008, għandha tiġi interpretata fis-sens li servizz ta’ ħlas postali li permezz tiegħu l-kunsinnatur, f’dan il-każ l-Istat, jibgħat somom ta’ flus lil destinatarju, permezz tal-intermedjarju tal-operatur responsabbli mis-servizz postali universali, ma jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.

2)      L-Artikolu 107(1) TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li, fil-każ fejn l-attività ta’ ħlas postali li tippermetti l-ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar tikkostitwixxi attività ekonomika, xorta waħda ma jaqax taħt din id-dispożizzjoni l-għoti minn Stat Membru tad-dritt esklużiv ta’ ħlas tal-pensjonijiet tal-irtirar permezz ta’ ħlas postali lil impriża bħalma hija dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, sa fejn dan is-servizz jikkostitwixxi servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali li l-kumpens għalih jirrappreżenta l-korrispettiv tas-servizzi mogħtija minn din l-impriża sabiex teżegwixxi l-obbligu tagħha ta’ servizz pubbliku.

Firem

* Lingwa tal-kawża: il-Bulgaru.