Edizzjoni Provviżorja
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)
26 ta’ Ottubru 2017 (*)
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Tassazzjoni – Taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) – Direttiva 2006/112/KE – Eżenzjoni tal-provvisti ta’ servizzi li għandhom rabta diretta mal-prattika ta’ sport – Kunċett ta’ ‘sport’ – Attività kkaratterizzata minn komponent fiżiku – Logħba ta’ duplicate contract bridge”
Fil-Kawża C-90/16,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [qorti superjuri (awla tat-tassazzjoni u taċ-Chancery), ir-Renju Unit], permezz ta’ deċiżjoni tal-1 ta’ Settembru 2015, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil-15 ta’ Frar 2016, fil-proċedura
The English Bridge Union Limited
vs
Commissioners for Her Majesty’s Revenue & Customs,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),
komposta minn T. von Danwitz (Relatur), President ta’ Awla, K. Lenaerts, President tal-Qorti tal-Ġustizzja, li qiegħed jaġixxi bħala Imħallef tar-Raba’ Awla, E. Juhász, K. Jürimäe u C. Lycourgos, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Szpunar,
Reġistratur: L. Hewlett, Amministratur Prinċipali,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tat-2 ta’ Marzu 2017,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għal The English Bridge Union Limited, minn M. Lewis, solicitor, u D. Ewart, QC,
– għall-Gvern tar-Renju Unit, minn S. Brandon, bħala aġent, assistit minn R. Hill, barrister,
– għall-Gvern Olandiż, minn M. Bulterman u M. Noort, bħala aġenti,
– għall-Kummissjoni Ewropea, minn L. Lozano Palacios u R. Lyal, bħala aġenti,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tal-15 ta’ Ġunju 2017,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE, tat-28 ta’ Novembru 2006, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU 2006, L 347, p. 1).
2 Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn The English Bridge Union Limited (iktar ’il quddiem l-“EBU”) u l-Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs (amministrazzjoni fiskali u doganali tar-Renju Unit, iktar ’il quddiem l-“amministrazzjoni fiskali”) dwar l-issuġġettar għat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) tal-ħlasijiet tad-dħul li l-EBU tirċievi għal kompetizzjonijiet ta’ duplicate contract bridge organizzati minnha.
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 Id-Direttiva 2006/112, konformement mal-Artikoli 411 u 413 tagħha, ħassret u ssostitwixxiet, mill-1 ta’ Jannar 2007, il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam tal-VAT, b’mod partikolari s-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE, tas-17 ta’ Mejju 1977, fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ – Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 23).
4 L-Artikolu 132(1) tad-Direttiva 2006/112, li jinsab fil-Kapitolu 2, intitolat “Eżenzjonijet għal ċertu attivitajiet fl-interess pubbliku”, tat-Titolu IX ta’ din id-direttiva, jipprovdi li l-Istati Membri għandhom jeżentaw:
“[…]
m) il-provvista ta’ ċertu servizzi marbuta mill-qrib ma’ sport u edukazzjoni fiżika minn organizzazzjoniet li ma jagħmlux profitt lill persuni li jieħdu parti fl-isport jew fl-edukazzjoni fiżika;
n) il-provvista ta’ ċertu servizzi kulturali, u l-provvista ta’ merkanzija marbuta mill-qrib magħhom, minn korpi regolati mid-dritt pubbliku jew minn korpi kulturali oħrajn rikonoxxuti mill-Istat Membru konċernat;
[…]”
Id-dritt tar-Renju Unit
5 L-Anness 9, kategorija 10 tal-Value Added Tax Act 1994 (liġi tal-1994 dwar it-taxxa fuq il-valur miżjud) jipprevedi l-eżenzjoni tal-VAT fuq il-provvisti marbuta mal-isport li ġejjin:
“1. L-għoti tad-dritt ta’ parteċipazzjoni f’kompetizzjoni sportiva jew f’attività fiżika ta’ mistrieħ meta l-korrispettiv ta’ dan id-dritt ikun somma flus intiża kollha kemm hi għall-finanzjament ta’ premju jew premjijiet mogħtija f’din il-kompetizzjoni.
2. L-għoti, minn korp eliġibbli maħluq għal raġunijiet ta’ sport jew ta’ attività fiżika ta’ mistrieħ, tad-dritt ta’ parteċipazzjoni f’kompetizzjoni f’tali qasam.
3. Il-provvista, minn korp eliġibbli lil individwu, ta’ servizzi marbutin mill-qrib mal-isport jew mal-edukazzjoni fiżika […] li fihom ikun qiegħed jieħu sehem l-individwu.”
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
6 L-EBU huwa korp nazzjonali mingħajr skop ta’ profitt li r-rwol tiegħu huwa li jirregola u jiżviluppa d-duplicate contract bridge fl-Ingilterra. Din il-logħba tal-karti tikkostitwixxi forma ta’ logħba tal-bridge li tiġi pprattikata f’kompetizzjoni fuq livelli nazzjonali u internazzjonali, li fiha kull skwadra tilgħab suċċessivament l-istess karti servuti bħall-lagħba l-oħra fuq l-imwejjed l-oħra. B’hekk, il-klassifikazzjoni tiġi stabbilita skont il-prestazzjonijiet relattivi.
7 L-EBU, li l-membri tagħha huma assoċjazzjonijiet reġjonali u individwi, torganizza kompetizzjonijiet ta’ duplicate contract bridge, fejn il-lagħba jħallsu dritt ta’ dħul biex jipparteċipaw. Din tħallas il-VAT fuq dawn id-drittijiet.
8 Billi kkunsidrat li dawn id-drittijiet kellhom jiġu eżentati skont l-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112, l-EBU talbet lill-amministrazzjoni fiskali għar-rimbors ta’ din it-taxxa. Din it-talba ġiet miċħuda.
9 L-EBU ppreżentat rikors quddiem il-First-tier Tribunal (Tax Chamber) [qorti tal-prim’istanza (awla tat-tassazzjoni), ir-Renju Unit], li kkonfermat iċ-ċaħda tat-talba tagħha, filwaqt li awtorizzatha tappella.
10 Quddiem l-Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [qorti superjuri (awla tat-tassazzjoni u taċ-Chancery), ir-Renju Unit], l-EBU ssostni li “sport” fis-sens tal-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112 ma għandux neċessarjament jinkludi komponent ta’ attività fiżika sinifikanti, peress li l-għan imfittex minn din id-dispożizzjoni huwa li jiffavorixxi l-attivitajiet benefiċi għas-saħħa fiżika jew mentali ta’ dawk li jipprattikawhom regolarment u peress li l-attività intellettwali hija importanti daqs l-attività fiżika. B’hekk, attività kkaratterizzata minn komponent mentali sinifikanti li tiġi pprattikata f’kompetizzjoni, bħad-duplicate contract bridge, tikkostitwixxi “sport” fis-sens tad-dispożizzjoni msemmija.
11 L-amministrazzjoni fiskali topponi dan l-argument minħabba li t-termini tal-imsemmi Artikolu 132(1)(m) li jgħidu li huma eżenti ċerti provvisti ta’ servizzi “marbuta mill-qrib ma’ sport u edukazzjoni fiżika”, jimplikaw li “sport” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni għandu jinvolvi komponent fiżiku sinifikanti. Barra minn hekk, l-interpretazzjoni sostnuta mill-EBU tmur kontra l-prinċipju ta’ interpretazzjoni stretta tal-eżenzjonijiet previsti fl-Artikolu 132 tad-Direttiva 2006/112.
12 Il-qorti tar-rinviju tesponi li d-duplicate contract bridge jeħtieġ kompetenzi intellettwali għolja, bħall-loġika, ir-raġunament laterali, l-istrateġija jew il-memorja, u li l-prattika regolari tiegħu tgħin kemm is-saħħa mentali kif ukoll dik fiżika. B’hekk, din tistaqsi jekk sport imsejjaħ “tal-moħħ”, bħal din il-logħba, jidħolx taħt il-kunċett ta’ “sport”, fis-sens tal-Artikolu 132(1)(m) ta’ din id-direttiva.
13 Peress li qieset li dan it-terminu għandu jirċievi tifsira awtonoma u applikazzjoni uniformi fl-Istati Membri kollha, l-Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber) [qorti superjuri (awla tat-tassazzjoni u taċ-Chancery)] ddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel id-domandi segwenti lill-Qorti tal-Ġustizzja:
“1) Liema huma l-karatteristiċi essenzjali li attività għandu jkollha sabiex din tkun ‘sport’ fis-sens tal-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112[…]? Attività għandha b’mod partikolari tinkludi element fiżiku sinjifikattiv (jew mhux insinjifikattiv) li jkun determinanti għar-riżultat tagħha jew huwa biżżejjed li din tkun tinvolvi element mentali sinjifikattiv li jkun determinanti għar-riżultat tagħha?
2) Id-duplicate contract bridge huwa ‘sport’ fis-sens tal-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva tal-VAT?”
Fuq id-domandi preliminari
14 Preliminarjament, għandu jiġi kkonstatat li, hekk kif jirriżulta mill-fajl ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja, id-duplicate contract bridge huwa logħba tal-karti li timplika sforzi u kompetenzi ta’ natura intellettwali, li l-komponenti fiżika tagħha jidher negliġibbli.
15 Permezz tad-domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112 għandux jiġi interpretat fis-sens li attività, bħad-duplicate contract bridge, li hija kkaratterizzata minn komponenti fiżika li tidher negliġibbli, tidħol fil-kunċett ta’ “sport” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
16 B’hekk, f’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex mitluba tiddetermina t-tifsira tal-kunċett ta’ “sport” b’mod ġenerali, iżda biex dan jiġi interpretat fil-kuntest tad-Direttiva 2006/112, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud u, b’mod partikolari, tad-dispożizzjonijiet ta’ din id-direttiva fil-qasam ta’ eżenzjonijiet.
17 Skont ġurisprudenza stabbilita, l-eżenzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 132 tad-direttiva msemmija jikkostitwixxu kunċetti awtonomi tad-dritt tal-Unjoni li għandhom bħala għan li jevitaw diverġenzi fl-applikazzjoni tas-sistema tal-VAT minn Stat Membru għal ieħor (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tas-16 ta’ Ottubru 2008, Canterbury Hockey Club u Canterbury Ladies Hockey Club, C-253/07, EU:C:2008:571, punt 16, kif ukoll tas-26 ta’ Frar 2015, VDP Dental Laboratory et, C-144/13, C-154/13 u C-160/13, EU:C:2015:116, punt 44 u l-ġurisprudenza ċċitata).
18 Fin-nuqqas ta’ kwalunkwe definizzjoni, fid-Direttiva 2006/112, tal-kunċett ta’ “sport”, id-determinazzjoni tat-tifsira u tal-portata ta’ din il-kelma għandha tiġi stabbilita, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, konformement mas-sens abitwali tagħha fil-lingwaġġ kurrenti, filwaqt li jittieħed inkunsiderazzjoni l-kuntest li fih tintuża u l-għanijiet segwiti mil-leġiżlazzjoni li tifforma parti minnha (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-3 ta’ Settembru 2014, Deckmyn u Vrijheidsfonds, C-201/13, EU:C:2014:2132, punt 19 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tas-26 ta’ Mejju 2016, Envirotec Denmark, C-550/14, EU:C:2016:354, punt 27).
19 Qabel kollox, fir-rigward tas-sens tal-kunċett ta’ “sport” fil-lingwa kurrenti, dan normalment jirreferi, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 23 tal-konklużjonijiet tiegħu, għal attività ta’ natura fiżika jew, fi kliem ieħor, attività kkaratterizzata minn komponenti mhux negliġibbli.
20 Sussegwentement, fir-rigward tat-test tad-Direttiva 2006/112, mill-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li t-termini użati sabiex jindikaw l-eżenzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 132 ta’ din id-Direttiva għandhom jiġu interpretati b’mod strett, peress il dawn jikkostitwixxu derogi mill-prinċipju ġenerali li jgħid li l-VAT tinġabar fuq kull provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas minn persuna taxxabbli. Madankollu, din ir-regola ta’ interpretazzjoni stretta ma tfissirx li t-termini użati sabiex jiġu ddefiniti l-eżenzjonijiet imsemmija għandhom jiġu interpretati b’mod li jċaħħadhom mill-effetti tagħhom (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-18 ta’ Novembru 2004, Temco Europe, C-284/03, EU:C:2004:730, punt 17, kif ukoll tal-25 ta’ Frar 2016, Il-Kummissjoni vs Il-Pajjiżi l-Baxxi, C-22/15, mhux ippubblikata, EU:C:2016:118, punt 20 u l-ġurisprudenza ċċitata).
21 Barra minn hekk, għalkemm, kif jindika t-titolu tal-kapitolu li jinsab fih l-Artikolu msemmi, l-eżenzjonijiet previsti minnu għandhom l-għan li jiffavorixxu ċerti attivitajiet ta’ interess ġenerali, madankollu dawn l-eżenzjonijiet jikkonċernaw mhux lill-attivitajiet ta’ interess ġenerali kollha, iżda biss dawk li huma elenkati u deskritti b’mod dettaljat ħafna (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Frar 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, punt 18 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tas-26 ta’ Frar 2015, VDP Dental Laboratory et, C-144/13, C-154/13 u C-160/13, EU:C:2015:116, punt 45).
22 B’hekk, l-eżami tal-kuntest tal-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112 jindika favur interpretazzjoni li tgħid li l-kunċett ta’ “sport” li jinsab f’din id-dispożizzjoni huwa limitat għal attivitajiet li jirrispondu għas-sens abitwali tat-terminu “sport”, li huma kkaratterizzati minn komponent fiżiku mhux negliġibbli, mingħajr ma jestendi għall-attivitajiet kollha li jistgħu, minn angolu jew minn ieħor, jiġu assoċjati ma’ dan il-kunċett.
23 Għal dak li jirrigwarda, finalment, l-għan tal-Artikolu 132(1)(m) tad-direttiva msemmija, għandu jitfakkar li l-għan ta’ din id-dispożizzjoni huwa li jiġu ffavoriti ċerti attivitajiet ta’ interess ġenerali, jiġifieri servizzi li għandhom rabta stretta mal-prattika tal-isport jew tal-edukazzjoni fiżika li huma pprovduti minn korpi mingħajr skop ta’ profitt lil persuni li jipprattikaw l-isport jew l-edukazzjoni fiżika, u b’hekk hija intiża biex tippromwovi tali prattika minn parti kbira mill-popolazzjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Frar 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, punt 23, kif ukoll tad-19 ta’ Diċembru 2013, Bridport and West Dorset Golf Club, C-495/12, EU:C:2013:861, punt 20).
24 Ċertament, kif issostni l-EBU u hekk kif jirriżulta mill-fajl ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja, id-duplicate contract bridge jirrikjedi b’mod partikolari l-loġika, il-memorja, l-istrateġija jew ir-raġunament laterali u jikkostitwixxi attività benefika għas-saħħa mentali u fiżika ta’ dawk li jipprattikawh regolarment. Madankollu, anki meta dawn ikunu ta’ benefiċċju għas-saħħa fiżika u mentali, attivitajiet li jkunu purament ta’ serħan u ta’ rilassament ma jidħlux taħt id-dispożizzjoni msemmija (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Frar 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, punt 22, u tal-25 ta’ Frar 2016, Il-Kummissjoni vs Il-Pajjiżi l-Baxxi, C-22/15, mhux ippubblikata, EU:C:2016:118, punti 23 sa 25). F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-fatt li attività tiffavorixxi s-saħħa fiżika u mentali ma huwiex, waħdu, element suffiċjenti biex jiġi konkluż li din tidħol fil-kunċett ta’ “sport”, fis-sens tal-istess dispożizzjoni.
25 Il-fatt li attività li tiffavorixxi l-benesseri fiżiku u mentali tiġi pprattikata f’kompetizzjoni ma jippermettix konklużjoni differenti. Fil-fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112 ma jeħtieġx, sabiex ikun applikabbli, li l-attività sportiva tkun ipprattikata fuq livell partikolari, pereżempju fuq livell professjonali, u lanqas li l-attività sportiva inkwistjoni tkun ipprattikata b’mod partikolari, jiġifieri b’mod regolari jew organizzat jew sabiex il-persuni jipparteċipaw f’kompetizzjonijiet sportivi (sentenzi tal-21 ta’ Frar 2013, Žamberk, C-18/12, EU:C:2013:95, punt 22, kif ukoll tad-19 ta’ Diċembru 2013, Bridport and West Dorset Golf Club, C-495/12, EU:C:2013:861, punt 19). F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat ukoll li n-natura kompetittiva ta’ attività ma tistax minnha nnifisha tkun biżżejjed biex tibbaża l-kwalifika tagħha bħala “sport”, fin-nuqqas ta’ komponent fiżiku mhux negliġibbli.
26 Barra minn hekk, mill-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 21 ta’ din is-sentenza jirriżulta li l-Artikolu 132 ta’ din id-direttiva huwa intiż biex jiddefinixxi, b’mod limitattiv, ċerti attivitajiet ta’ interess ġenerali li għandhom jibbenefikaw, b’mod eċċezzjonali, minn eżenzjoni tal-VAT. Għaldaqstant, peress li, għall-motivi esposti fil-punti 19 sa 25 ta’ din is-sentenza, interpretazzjoni tal-portata tal-eżenzjoni prevista fl-Artikolu 132(1)(m) tad-direttiva msemmija b’mod li tinkludi fiha attivitajiet li jinkludu komponent fiżiku li jidher negliġibbli tikkostitwixxi qari estensiv tad-dispożizzjoni msemmija, tali interpretazzjoni ma tistax tkun konformi la mar-regola ta’ interpretazzjoni stretta tal-eżenzjonijiet tal-VAT u lanqas għal dan l-għan ta’ delimitazzjoni stretta tal-eżenzjoni inkwistjoni.
27 Għalhekk, mill-kliem tal-imsemmi Artikolu 132(1)(m) kif ukoll mill-interpretazzjoni sistematika u teleoloġika tad-Direttiva 2006/112 jirriżulta li din id-dispożizzjoni tirrigwarda biss attivitajiet ikkaratterizzati minn komponent fiżiku mhux negliġibbli.
28 Tali interpretazzjoni ma tippreġudikax il-kwistjoni jekk attività li tinvolvi attività fiżika li tidher negliġibbli tistax, jekk ikun il-każ, tirrileva mil-kunċett ta’ “servizzi kulturali” fis-sens tal-Artikolu 132(1)(n) ta’ din id-direttiva, meta tali attività tokkupa, fid-dawl tal-prattika tagħha, tal-istorja tagħha, u tat-tradizzjonijiet li tappartjeni għalihom, fi Stat Membru partikolari, pożizzjoni tali fil-patrimonju soċjali u kulturali ta’ dan il-pajjiż, li tista’ titqies li tifforma parti mill-kultura tiegħu. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li d-dispożizzjoni korrispondenti tad-Direttiva 77/388 kienet tagħti marġni ta’ diskrezzjoni lill-Istati Membri fid-determinazzjoni tal-provvisti ta’ servizzi kulturali eżentati (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-15 ta’ Frar 2017, British Film Institute, C-592/15, EU:C:2017:117, punt 24).
29 Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha msemmija iktar ’il fuq, ir-risposta għad-domandi magħmula għandha tkun li l-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva 2006/112 għandu jiġi interpretat fis-sens li attività, bħad-duplicate contract bridge, li hija kkaratterizzata minn komponenti fiżika li tidher negliġibbli, ma tidħolx fil-kunċett ta’ “sport” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
Fuq l-ispejjeż
30 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
L-Artikolu 132(1)(m) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE, tat-28 ta’ Novembru 2006, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud, għandu jiġi interpretat fis-sens li attività, bħad-duplicate contract bridge, li hija kkaratterizzata minn komponenti fiżika li tidher negliġibbli, ma tidħolx fil-kunċett ta’ “sport” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
Firem
* Lingwa tal-kawża: l-Ingliż.