Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

Edizzjoni Provviżorja

SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)

21 ta’ Novembru 2018 (*)

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud – Direttiva 2006/112/KE – Artikoli 167, 168, 178 u 273 – Portata tad-dritt għal tnaqqis – Assenza ta’ fatturi – Użu ta’ perizja legali – Oneru tal-prova tad-dritt għal tnaqqis – Prinċipji ta’ newtralità fiskali u ta’ proporzjonalità”

Fil-Kawża C-664/16,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia, ir-Rumanija), permezz ta’ deċiżjoni tal-10 ta’ Novembru 2016, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil-21 ta’ Diċembru 2016, fil-proċedura

Lucreţiu Hadrian Vădan

vs

Agenţia Naţională de Administrare Fiscală – Direcţia Generală de Soluţionare a Contestaţiilor,

Direcţia Generală Regională a Finanţelor Publice Braşov – Administraţia Judeţeană a Finanţelor Publice Alba,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),

komposta minn T. von Danwitz, President tas-Seba’ Awla, li qed jaġixxi bħala President tar-Raba’ Awla, K. Jürimäe, C. Lycourgos, E. Juhász (Relatur) u C. Vajda, Imħallfin,

Avukat Ġenerali: E. Tanchev,

Reġistratur: I. Illéssy, Amministratur,

wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-31 ta’ Jannar 2018,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

–        għal L. H. Vădan, minn M. Bejenaru-Dragoş, C. D. Cubleşan, C. A. Păun, T. V. Căpuşan, D. Feldrihan u D. F. Pascu, avocați,

–        għall-Gvern Rumen, minn C.-R. Canţăr, O-C. Ichim, E. Gane u C. Florescu, bħala aġenti,

–        għall-Kummissjoni Ewropea, minn R. Lyal, G.-D. Balan u L. Lozano Palacios, bħala aġenti,

wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat-30 ta’ Mejju 2018,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1        It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU 2006, L 347, p. 1, rettifka fil-ĠU 2007, L 335, p. 60, iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”), b’mod partikolari l-Artikoli 167, 168, 178 u 273 tagħha, kif ukoll il-prinċipji ta’ newtralità tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) u ta’ proporzjonalità.

2        Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn Lucrețiu Hadrian Vădan u l-Agenția Națională de Administrare Fiscală – Direcția Generală de Soluționare a Contestațiilor (l-Aġenzija Nazzjonali għall-Amministrazzjoni Fiskali – Direttorat Ġenerali għar-Riżoluzzjoni ta’ Lmenti, ir-Rumanija) u d-Direcția Generală Regională a Finanțelor Publice Brașov – Administraţia Judeţeană a Finanţelor Publice Alba (id-Direttorat Ġenerali Reġjonali tal-Finanzi Pubbliċi ta’ Brașov – Amministrazzjoni tal-Finanzi Pubbliċi tad-Dipartiment ta’ Alba, ir-Rumanija) dwar ir-rifjut li l-appellant fil-kawża prinċipali jeżerċita d-dritt tiegħu għat-tnaqqis tal-VAT għall-oġġetti u għas-servizzi li huwa uża għat-tranżazzjonijiet tiegħu stess, peress li ma setax jipproduċi l-fatturi relatati ma’ dawn l-oġġetti u ma’ dawn is-servizzi.

 Il-kuntest ġuridiku

 Id-dritt tal-Unjoni

3        It-Titolu X tad-Direttiva dwar il-VAT, intitolat “Tnaqqis”, fih il-Kapitolu 1 intitolat “Oriġini u skop tad-dritt ta’ tnaqqas”, li jinkludi l-Artikoli 167 sa 172 tagħha. L-imsemmi Artikolu 167 jistabbilixxi li:

“Dritt ta’ tnaqqis iseħħ fil-ħin meta t-taxxa mnaqqsa tiġi imposta.”

4        Skont l-Artikolu 168 ta’ din id-direttiva:

“Sakemm il-merkanzija u s-servizzi jintużaw għall-iskopijiet tat-transazzjonijiet taxxabbli ta’ persuna taxxabbli, il-persuna taxxabbli għandha tkun intitolata, fl-Istat Membru li fih twettaq dawn it-transazzjonijiet, li tnaqqas mll-VAT li għandha tħallas dan li ġej:

(a)      il-VAT dovuta jew imħallsa f’dak l-Istat Membru rigward provvisti li sarulha ta’ merkanzija jew servizzi, li twettqu jew li għad iridu jitwettqu minn persuna taxxabli oħra;

[...]”

5        Il-Kapitolu 4 ta’ dan it-Titolu X, intitolat “Regoli li jirregolaw l-eżerċizzju tad-dritt ta’ tnaqqis”, huwa kompost mill-Artikoli 178 sa 183 tad-Direttiva dwar il-VAT. L-imsemmi Artikolu 178 jipprevedi li:

“Biex teżerċita d-dritt ta’ tnaqqis, persuna taxxabbli għandha tissodisfa l-kondizzjonijiet li ġejjin:

(a)      għall-finijiet ta’ tnaqqis skond l-Artikolu 168(a), fir-rigward tal-provvista ta’ merkanzija jew servizzi, hi għandha jkollha fattura imħejjija skond l-Artikoli 220 sa 236 u l-Artikoli 238, 239 u 240;

[...]”

6        L-Artikolu 179 ta’ din id-direttiva jistabbilixxi li:

“Il-persuna taxxabbli għandha teffettwa t-tnaqqis billi tnaqqas mill-ammont totali tal-VAT dovuta għal perijodu partikolari ta’ taxxa l-ammont totali ta’ VAT li fir-rigward tagħha, matul l-istess perijodu, id-dritt li tnaqqas irriżulta u hu eżerċitat skond l-Artikolu 178.

Madanakollu, l-Istati Membi jistgħu jeħtieġu li persuni taxxabbli li jwettqu transazzjonijiet okkażjonali, kif definiti fl-Artikolu 12, jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ tnaqqis fil-ħin tal-provvista biss.”

7        It-Titolu XI tal-imsemmija direttiva, intitolat “Obbligi ta’ persuni taxxabbli u ta’ ċerti persuni mhux taxxabbli”, fih il-Kapitolu 2, intitolat “Identifikazzjoni”, li jinkludi l-Artikoli 213 sa 216 tagħha. L-imsemmi Artikolu 213(1) jistabbilixxi li:

“Kull persuna taxxabbli għandha tiddikjara meta tibda, tbiddel jew twaqqaf l-attività tagħha bħala persuna taxxabbli.

[...]”

8        Il-Kapitolu 3 tat-Titolu XI, dwar il-fatturazzjoni, huwa kompost mill-Artikoli 217 sa 240 tad-Direttiva dwar il-VAT. L-Artikolu 220 tagħha jipprevedi li:

“Kull persuna taxxabbli għandha tiżgura li, fir-rigward ta’ dak li ġej, tinħareġ fattura, jew hi nnifisha jew mill-konsumatur tagħha jew, f’isimha u għan-nom tagħha, minn parti terza:

(1)      provvisti ta’ merkanzija jew servizzi li hi tkun għamlet lil persuna taxxabbli oħra jew lil persuna legali mhux taxxabbli;

[...]”

9        Skont l-Artikolu 226 ta’ din id-direttiva:

“Mingħajr preġudizzju għad-disposizzjonijiet partikolari stabbiliti f’din id-Direttiva, dawn id-dettalji li ġejjin biss huma meħtieġa għall-finijiet ta’ VAT fuq fatturi maħruġa skond l-Artikoli 220 u 221[:]

(1)      id-data tal-ħruġ;

(2)      numru ta’ sekwenza, ibbażat fuq serje waħda jew aktar, li jidentifika l-fattura b’mod uniku;

(3)      in-numru ta’ identifikazzjoni tal-VAT msemmi fl-Artikolu 214 li taħtu l-persuna taxxabbli pprovdiet il-merkanzija jew servizzi;

(4)      in-numru ta’ identifikazzjoni tal-VAT tal-konsumatur, kif imsemmi fl-Artikolu 214, li taħtu l-konsumatur irċieva provvista ta’ merkanzija jew servizzi li fir-rigward tagħha hu obbligat li jħallas il-VAT, jew irċieva provvista ta’ merkanzija kif imsemmi fl-Artikolu 138;

(5)      l-isem sħiħ u l-indirizz tal-persuna taxxabbli u tal-konsumatur;

(6)      il-kwantità u n-natura tal-merkanzija pprovduta jew il-limitu u n-natura tas-servizzi mogħtija;

(7)      id-data li fiha l-provvista ta’ merkanzija jew servizzi kienet saret jew tlestiet jew id-data li fiha l-ħlas akkont imsemmi fil-punti (4) u (5) ta’ l-Artikolu 220 kien sar, sakemm dik id-data tkun tista’ tkun iddeterminata u tkun differenti mid-data tal-ħruġ tal-fattura;

(8)      l-ammont taxxabbli għal kull rata jew eżenzjoni, il-prezz ta’ l-unità mingħajr VAT u kwalunkwe roħs jew tnaqqis jekk ma jkunux inklużi fil-prezz ta’ l-unità;

(9)      ir-rata ta’ VAT applikata;

(10)      l-ammont ta’ VAT li għandu jitħallas, għajr fejn ikun applikat arranġament speċjali li taħtu, b’konformità ma’ din id-Direttiva, tali dettall hu eskluż;

[...]”

10      Il-Kapitolu 4 tal-imsemmi Titolu XI, intitolat “Kontabilità”, jinkludi l-Artikoli 241 sa 249 tal-imsemmija direttiva. L-Artikolu 242 tagħha jistabbilixxi li:

“Kull persuna taxxabbli trid iżżomm kontijiet dettaljati biżżejjed biex il-VAT tkun tista’ tkun applikata u biex l-applikazzjoni tagħha tkun ivverifikata mill-awtoritajiet tat-taxxa.”

11      Skont l-Artikolu 244 tad-Direttiva dwar il-VAT:

“Kull persuna taxxabbli għandha tiżgura li kopji tal-fatturi maħruġa minnha, jew mill-konsumatur tagħha jew, f’isimha u għan-nom tagħha, minn parti terza, u l-fatturi kollha li hija rċeviet, ikunu maħżuna.”

12      L-Artikolu 250 ta’ din id-direttiva, li jinsab fil-Kapitolu 5 ta’ l-istess Titolu XI, dwar id-denunzji, jipprevedi, fil-paragrafu 1 tiegħu, li:

“Kull persuna taxxabbli għandha tipprezżenta denunzja tal-VAT li tistipula l-informazzjoni kollha meħtieġa biex tinħadem it-taxxa li ġiet imposta u t-tnaqqis li jrid isir inkluż, sa fejn hu meħtieġ biex tkun stabbilita l-bażi tal-valutazzjoni, il-valur totali tat-transazzjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ dawn it-taxxi u tnaqqis u l-valur ta’ kwalunkwe transazzjonijiet eżenti.”

13      Fil-Kapitolu 7 tat-Titolu XI tal-imsemmija direttiva, l-Artikolu 273 tagħha jistabbilixxi li:

“L-Istati Membri jistgħu jimponu obbligi oħrajn li jidhrulhom meħtieġa biex jiżguraw il-ġbir korrett ta’ VAT u biex ma ssirx frodi, soġġett għall-ħtieġa ta’ trattament indaqs bejn transazzjonijiet domestiċi u transazzjonijiet li jsiru bejn Stati Membri minn persuni taxxabbli u sakemm dawn l-obbligi, fin-negozju bejn Stati Membri, ma jagħtux lok għal formalitajiet konnessi mal-qsim ta’ fruntieri.

L-għażla skond l-ewwel paragrafu ma tistax tintuża biex timponi obbligi tal-fatturazzjoni addizzjonali aktar minn dawk stabbiliti fil-Kapitolu 3.”

 Id-dritt Rumen

14      L-Artikolu 127 tal-Legea nr. 571/2003 privind Codul fiscal (il-Liġi Nru 571/2003 li Tistabbilixxi l-Kodiċi tat-Taxxa, Monitorul Oficial al României, Parti I, Nru 927, tat-23 ta’ Diċembru 2003, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi tat-Taxxa”), jipprevedi li:

“(1)      ‘Persuna taxxabbli’ għandha tfisser kull persuna li twettaq, b’mod indipendenti u irrispettivament mill-post, attività ekonomika li taqa’ taħt il-paragrafu 2, ikun xi jkun l-iskop jew ir-riżultat ta’ dik l-attività.

(2)      Fis-sens ta’ dan it-titolu, l-attivitajiet ekonomiċi għandhom jinkludu l-attivitajiet ta’ produttur, ta’ kummerċjant jew ta’ fornitur ta’ servizzi, inklużi l-attivitajiet fil-minjieri u fl-agrikoltura u dawk tal-professjonijiet liberali jew tal-professjonijiet assimilati magħhom. L-isfruttament ta’ proprjetà tanġibbli jew intanġibbli għal skopijiet ta’ dħul minnha fuq bażi kontinwa għandu b’mod partikolari jitqies bħala attività ekonomika.

[...]”

15      L-Artikolu 145 ta’ dan il-kodiċi jistabbilixxi li:

“1)      Id-dritt għal tnaqqis jitnissel fil-mument meta t-taxxa ssir eżiġibbli.

2)      Kull persuna taxxabbli għandha d-dritt li tnaqqas it-taxxa relatata ma’ xiri jekk dan tal-aħħar jintuża għall-iskopijiet tat-tranżazzjonijiet segwenti:

a)      it-tranżazzjonijiet taxxabbli;

[...]”

16      Skont l-Artikolu 146 tal-imsemmi kodiċi:

“1)      Sabiex tkun tista’ teżerċita d-dritt għal tnaqqis, persuna taxxabbli għandha tissodisfa l-kundizzjonijiet li ġejjin:

a)      għat-taxxa dovuta jew imħallsa, relatata ma’ oġġetti li ġew jew li għad iridu jiġu kkunsinnati lilha, jew ma’ servizzi li ġew jew li għad iridu jiġu pprovduti lilha minn persuna taxxabbli, hija għandha jkollha fattura maħruġa skont id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 155;

[...]”

17      Il-punt 46(1) tal-Hotărârea Guvernului nr. 44/2004 pentru aprobarea Normelor metodologice de aplicare a Legii 571/2003 privind Codul fiscal (id-Deċiżjoni tal-Gvern Nru 44/2004 li Tapprova r-Regoli Dettaljati għall-Implimentazzjoni tal-Liġi Nru 571/2003 li Tistabbilixxi l-Kodiċi tat-Taxxa, Monitorul Oficial al României, Parti I, Nru 112, tas-6 ta’ Frar 2004) kien jipprevedi, fl-1 ta’ Jannar 2007, fit-Titolu VI tagħha, li:

“(1)      Ġustifikazzjoni għal tnaqqis tat-taxxa tista’ tiġi stabbilita biss abbażi tal-oriġinali tad-dokumenti msemmija fl-Artikolu 146(1) tal-Kodiċi tat-Taxxa jew permezz ta’ dokumenti oħra li fihom bħala minimu l-informazzjoni prevista fl-Artikolu 155(5) tal-Kodiċi tat-Taxxa, bl-eċċezzjoni ta’ fatturi ssemplifikati msemmija fil-punt 78. Fil-każ ta’ telf, serq jew qerda tal-oriġinali ta’ dokument ta’ sostenn, il-persuna li tibbenefika mid-dritt għal tnaqqis għandha titlob lill-fornitur joħroġ kopja tal-fattura li fuqha għandu jiġi indikat li dik il-kopja tissostitwixxi l-fattura oriġinali.

[...]”

 Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari

18      L. H. Vădan, ċittadin Rumen, wettaq proġett ta’ kostruzzjoni ta’ kumpless residenzjali ta’ 16-il propjetà immobbli intiżi bħala abitazzjonijiet għal familja waħda u soċjali, magħmul minn 90 appartament, li ġie konkluż bejn is-6 ta’ Ġunju 2006 u t-8 ta’ Settembru 2008. Huwa kellu, barra minn hekk, f’dak iż-żmien, diversi artijiet li kienu s-suġġett ta’ awtorizzazzjoni amministrattiva sabiex fuqhom jinbnew abitazzjonijiet għal familja waħda.

19      L. H. Vădan wettaq 29 tranżazzjoni immobiljari matul l-2006 u 70 tranżazzjoni immobiljari matul l-2007 sal-2009. Huwa biegħ ukoll artijiet għall-bini bejn l-2008 u l-2009. L-ammont totali ta’ dawn it-tranżazzjonijiet ammonta għas-somma ta’ 19 234 596 lei Rumeni (RON) (madwar EUR 4 104 163).

20      Sa fejn id-dħul tal-appellant fil-kawża prinċipali kien qabeż, mix-xahar ta’ Ġunju 2006, il-limitu massimu legali ta’ eżenzjoni mill-VAT, l-awtoritajiet tat-taxxa qiesu li huwa kellu l-kwalità ta’ persuna taxxabbli suġġetta għall-VAT u li kien obbligat, konsegwentement, jidentifika ruħu bħala tali mill-1 ta’ Awwissu 2006.

21      Fl-assenza ta’ kull reġistrazzjoni għall-finijiet tal-VAT u ta’ preżentazzjoni ta’ dikjarazzjoni tat-taxxa lill-awtoritajiet tat-taxxa, id-Direcția Generală a Finanțelor Publice Alba (id-Direttorat Ġenerali tal-Finanzi Pubbliċi ta’ Alba, ir-Rumanija) talab lil L. H. Vădan, permezz tal-Avviż ta’ Taxxa Nru 59/28.01.2011, iħallas l-ammont ta’ RON 3 071 069 (madwar EUR 655 286) bħala VAT dovuta għall-perijodu bejn l-1 ta Awwissu 2006 u l-31 ta’ Diċembru 2009, kif ukoll l-ammont ta’ RON 2 476 864 (madwar EUR 528 498) bħala interessi moratorji u ta’ RON 460 660 (EUR 98 292) bħala penali għal ħlas tardiv. L-ammont totali mitlub jammonta għal RON 6 008 593 (madwar EUR 1 282 077).

22      L. H. Vădan ikkontesta l-ammont ta’ din il-valutazzjoni quddiem l-awtoritajiet amministrattivi, li, permezz ta’ deċiżjoni tad-19 ta’ Awwissu 2011, laqgħu parzjalment it-talbiet tiegħu, billi naqqsu l-ammont totali tal-valutazzjoni għas-somma ta’ RON 5 735 741 (EUR 1 223 858), jiġifieri RON 2 909 546 (EUR 620 821) bħala VAT, RON 2 389 763 (EUR 509 913) bħala interessi moratorji u RON 436 432 (EUR 93 123) bħala penali għal ħlas tardiv.

23      L. H. Vădan ippreżenta appell quddiem il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia, ir-Rumanija) intiż għall-annullament tal-imsemmi avviż u tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Awwissu 2011.

24      F’dan ir-rigward, huwa sostna li huwa ma kienx obbligat jidentifika ruħu bħala persuna taxxabbli suġġetta għall-VAT u lanqas li jżomm xi rekords kontabilistiċi, sa fejn huwa kien ħallas din it-taxxa meta kien għamel l-akkwisti u qatt ma kien ġabar il-VAT mingħand ix-xerrejja tiegħu.

25      Il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) ċaħdet it-talbiet kollha tal-appellant fil-kawża prinċipali permezz tas-sentenza Nru 42/2013.

26      Permezz ta’ sentenza tat-3 ta’ Diċembru 2014 u għar-raġuni li l-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) kienet, b’mod żbaljat, irrifjutat li tapplika d-dritt għat-tnaqqis tal-VAT tal-persuna taxxabbli, l-Înalta Curte de Casație și Justiție (il-Qorti Għolja tal-Kassazzjoni u tal-Ġustizzja, ir-Rumanija) annullat is-sentenza mogħtija minn din il-qorti u bagħtet lura l-kawża għal eżami mill-ġdid.

27      Għal dan il-għan, l-Înalta Curte de Casație și Justiție (il-Qorti Għolja tal-Kassazzjoni u tal-Ġustizzja) qieset li l-qorti tal-appell, wara li rrilevat li L. H. Vădan kien ibbenefika minn dritt għal tnaqqis minħabba l-identifikazzjoni ex officio tiegħu għall-finijiet tal-VAT, qieset, b’mod żbaljat, li huwa ma setax jinvoka ċerti dokumenti, jiġifieri l-konklużjonijiet ta’ żewġ perizji, peress li huwa ma kienx ipproduċa l-kopji oriġinali tad-dokumenti dwar l-akkwisti tal-oġġetti u tas-servizzi relatati mal-kostruzzjonijiet mibjugħa, minkejja li huwa kien ippreċiża fir-rikors tiegħu quddiem din il-qorti li ma setax jipproduċi dawn id-dokumenti.

28      Hija kkritikat ukoll lill-qorti tal-appell talli naqset milli tevalwa jekk l-ammont tad-dritt għat-tnaqqis tal-VAT setax jiġi stabbilit permezz ta’ dokumenti oħra għajr l-oriġinali ta’ fattura, u dan “sabiex jingħata effett lill-prinċipju tar-realtà tat-tranżazzjoni ekonomika u jiġi evitat formaliżmu eċċessiv”. F’dan ir-rigward, hija enfasizzat li d-dokumenti relatati mas-servizzi pprovduti u max-xogħlijiet imwettqa mill-bennej jew bennejja tal-proprjetajiet immobbli inkwistjoni huma wkoll rilevanti.

29      Il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) tirrileva li, wara s-sentenza mogħtija fl-appell, L. H. Vădan pproduċa quddiem il-qorti ittra tal-15 ta’ Frar 2008 indirizzata lill-Camera Notarilor Publici București (il-Kamra tan-Nutara Pubbliċi ta’ Bukarest, ir-Rumanija), li permezz tagħha l-Aġenzija Nazzjonali għall-Amministrazzjoni Fiskali interpretat id-dispożizzjonijiet tal-Kodiċi tat-Taxxa bħala applikabbli għal persuni fiżiċi mhux identifikati għall-finijiet tal-VAT li, mill-1 ta’ Jannar 2008, ikunu biegħu kostruzzjonijiet ġodda, partijiet minnhom jew artijiet għall-bini. F’dan ir-rigward, L. H. Vădan jallega li, bejn l-2006 u l-2008, l-ebda persuna fiżika ma setgħet tidentifika ruħha għall-finijiet tal-VAT u li, barra minn hekk, ma kien jeżisti ebda obbligu li jinħarġu fatturi, peress li l-assenza ta’ fatturi kienet tiġi riżolta bil-produzzjoni ta’ rċevuti, li llum ma jistgħux jinqraw minħabba l-linka użata.

30      Fid-deċiżjoni tagħha tar-rinviju, il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) tindika li l-kwistjoni li għandha quddiemha tirrigwarda l-punt dwar jekk kuntrattur, li, mingħajr ma jkun ħa passi minn qabel quddiem l-awtorità tat-taxxa kompetenti, ma jkunx identifika ruħu bħala persuna taxxabbli suġġetta għall-VAT, minkejja li kien obbligat jagħmel dan, u ma jkunx żamm rekords kontabilistiċi, jistax jibbenefika mit-tnaqqis tal-VAT, li jikkorrispondi għall-fondi investiti fil-kostruzzjoni tal-binjiet mibjugħa, f’ċirkustanzi fejn, fin-nuqqas li jiġu prodotti fatturi fiskali, id-dokumenti l-oħra prodotti ma jistgħux jinqraw u, għaldaqstant, huma insuffiċjenti sabiex tiġi ddeterminata l-eżistenza u l-portata ta’ dritt għal tnaqqis.

31      Billi tirreferi għas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tad-9 ta’ Lulju 2015, Salomie u Oltean (C-183/14, EU:C:2015:454), hija tistaqsi jekk l-applikazzjoni tal-prinċipju ta’ newtralità tal-VAT hijiex ta’ natura li tippermetti l-eżerċizzju ta’ dritt għal tnaqqis meta, f’ċirkustanzi bħal dawk fil-kawża prinċipali, li fihom, b’mod partikolari, il-ħruġ ta’ fatturi intiżi għall-persuni fiżiċi ma kienx, dak iż-żmien, obbligatorju, il-persuna taxxabbli ma tkunx tista’ tipproduċi fatturi u jekk il-prinċipju ta’ proporzjonalità jipprekludix miżura li jkollha l-effett li tirrestrinġi d-dritt għat-tnaqqis tal-VAT f’dawn iċ-ċirkustanzi.

32      Jekk dawn il-prinċipji għandhom jiġu interpretati fis-sens li jippermettu lill-persuna taxxabbli tibbenefika mit-tnaqqis tal-VAT, mingħajr ma dik il-persuna taxxabbli tkun tista’ tipproduċi fatturi għal dan il-għan, il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) tistaqsi jekk huwiex possibbli li jingħata tali dritt permezz ta’ stima indiretta, f’dan il-każ billi tordna perizja legali, fejn l-espert jingħata l-kompitu li jivvaluta l-ammont tal-VAT li jista’ jitnaqqas, fuq il-bażi tal-kwantità ta’ xogħlijiet imwettqa jew tal-ħaddiema impjegati mill-imsemmija persuna taxxabbli meħtieġa għall-kostruzzjoni tal-binjiet li hija biegħet.

33      Fid-dawl ta’ dawn iċ-ċirkustanzi kollha, il-Curtea de Apel Alba Iulia (il-Qorti tal-Appell ta’ Alba Iulia) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti d-domandi preliminari li ġejjin:

“1)      Id-[Direttiva dwar il-VAT] b’mod ġenerali u l-Artikoli 167, 168, 178, 179 u 273 tagħha b’mod partikolari kif ukoll il-prinċipji ta’ proporzjonalità u ta’ newtralità jistgħu jiġu interpretati fis-sens li jippermettu lil persuna taxxabbli li tissodisfa l-kundizzjonijiet sostantivi għat-tnaqqis tal-VAT tibbenefika mid-dritt tagħha għat-tnaqqis, meta, f’kuntest speċifiku bħal dak tal-kawża prinċipali, l-imsemmija persuna taxxabbli ma tkunx f’pożizzjoni li tipproduċi l-prova tas-somom imħallsa bil-quddiem għal kunsinni ta’ beni u għal provvisti ta’ servizzi billi turi rċevuti fiskali?

2)      Fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għall-ewwel domanda, id-Direttiva [dwar il-VAT] kif ukoll il-prinċipji ta’ proporzjonalità u ta’ newtralità jistgħu jiġu interpretati fis-sens li modalità ta’ stima indiretta (permezz ta’ perizja legali), imwettqa minn espert indipendenti abbażi tal-kwantità ta’ xogħlijiet u ta’ ħaddiema li tirriżulta mill-perizja dwar il-bini tista’ tikkostitwixxi miżura ammissibbli u xierqa biex tiġi ddeterminata l-portata tad-dritt għal tnaqqis, meta l-kunsinni ta’ beni (materjal ta’ kostruzzjoni) u l-provvisti ta’ servizzi (ħaddiema neċessarji għall-kostruzzjoni ta’ bini) jirriżultaw minn persuni taxxabbli suġġetti għall-VAT?”

 Fuq id-domandi preliminari

34      Għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dritt tal-Unjoni biss għal dak li jikkonċerna l-applikazzjoni tiegħu fi Stat Membru ġdid mid-data tal-adeżjoni ta’ dan tal-aħħar mal-Unjoni Ewropea (digriet tal-11 ta’ Mejju 2017, Exmitiani, C-286/16, mhux ippubblikat, EU:C:2017:368, punt 12).

35      Għalhekk, fil-kawża prinċipali, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju biss sa fejn dawn jirrigwardaw tranżazzjonijiet suġġetti għall-VAT imwettqa mill-1 ta’ Jannar 2007, id-data ta’ adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni.

36      Permezz taż-żewġ domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-Direttiva dwar il-VAT, b’mod partikolari l-Artikoli 167 u 168 tagħha, l-Artikolu 178(a) tagħha u l-Artikolu 179 tagħha, kif ukoll il-prinċipji ta’ newtralità tal-VAT u ta’ proporzjonalità għandhomx jiġu interpretati fis-sens li, f’ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, persuna taxxabbli li ma tkunx tista’ tipproduċi l-prova tal-ammont tal-VAT tal-input imħallsa, permezz tal-produzzjoni ta’ fatturi jew ta’ kwalunkwe dokument ieħor, tkun tista’ tibbenefika minn dritt għat-tnaqqis tal-VAT fuq il-bażi biss ta’ stima li tirriżulta minn perizja ordnata minn qorti nazzjonali.

37      Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-dritt għat-tnaqqis tal-VAT jikkostitwixxi prinċipju fundamentali tas-sistema komuni tal-VAT, li, bħala prinċipju, ma jistax jiġi limitat, u jiġi eżerċitat immedjatament għat-totalità tat-taxxi li jkunu imposti fuq l-operazzjonijiet tal-input imwettqa mill-persuna taxxabbli (sentenza tad-9 ta’ Lulju 2015, Salomie u Oltean, C-183/14, EU:C:2015:454, punt 56 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

38      Din is-sistema hija intiża li tneħħi kompletament, fil-konfront tal-kummerċjant, il-piż tal-VAT dovuta jew imħallsa matul l-attivitajiet ekonomiċi tiegħu kollha. Is-sistema komuni tal-VAT tiggarantixxi, konsegwentement, in-newtralità perfetta fir-rigward tal-piż fiskali tal-attivitajiet ekonomiċi kollha, irrispettivament mill-għanijiet jew mir-riżultati ta’ dawn l-attivitajiet, bil-kundizzjoni li dawn ikunu huma stess suġġetti għall-VAT (sentenza tad-9 ta’ Lulju 2015, Salomie u Oltean, C-183/14, EU:C:2015:454, punt 57 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

39      Skont l-Artikolu 167 tad-Direttiva dwar il-VAT, id-dritt għal tnaqqis jitnissel fil-mument meta t-taxxa li tista’ titnaqqas issir eżiġibbli. Il-kundizzjonijiet sostantivi meħtieġa sabiex jitnissel dan id-dritt huma elenkati fl-Artikolu 168(a) ta’ din id-direttiva. Għalhekk, sabiex tibbenefika mill-imsemmi dritt, hemm bżonn, minn naħa, li l-persuna kkonċernata tkun persuna taxxabbli fis-sens tal-imsemmija direttiva u, min-naħa l-oħra, li l-oġġetti jew is-servizzi invokati bħala bażi tad-dritt għal tnaqqis jintużaw fir-rigward tal-outputs mill-persuna taxxabbli għall-bżonnijiet tat-tranżazzjonijiet taxxabbli tagħha stess u li, bħala inputs, dawn l-oġġetti jew servizzi jiġu pprovduti minn persuna taxxabbli oħra (sentenza tal-15 ta’ Settembru 2016, Senatex, C-518/14, EU:C:2016:691, punt 28 u l-ġurisprudenza ċċitata).

40      Għal dak li jirrigwarda l-kundizzjonijiet formali tad-dritt għal tnaqqis, mill-Artikolu 178(a) tad-Direttiva dwar il-VAT jirriżulta li l-eżerċizzju ta’ dan id-dritt huwa suġġett għall-pussess ta’ fattura stabbilita konformement mal-Artikolu 226 ta’ din id-direttiva (sentenza tal-15 ta’ Settembru 2016, Senatex, C-518/14, EU:C:2016:691, punt 29 u l-ġurisprudenza ċċitata).

41      Issa, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-prinċipju fundamentali ta’ newtralità tal-VAT jeżiġi li t-tnaqqis ta’ din it-taxxa tal-input jingħata jekk il-kundizzjonijiet sostantivi jkunu ssodisfatti, minkejja l-fatt li l-persuni taxxabbli jkunu naqsu milli jissodisfaw ċerti kundizzjonijiet formali. Konsegwentement, l-awtorità tat-taxxa ma tistax tirrifjuta d-dritt għat-tnaqqis tal-VAT għas-sempliċi raġuni li fattura ma tkunx tissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa skont l-punti 6 u 7 tal-Artikolu 226 tad-Direttiva dwar il-VAT, jekk hija jkollha l-informazzjoni kollha sabiex tivverifika li l-kundizzjonijiet sostantivi għal dan id-dritt huma ssodisfatti (sentenza tal-15 ta’ Settembru 2016, Barlis 06 – Investimentos Imobiliários e Turísticos, C-516/14, EU:C:2016:690, punti 42 u 43).

42      Għalhekk, l-applikazzjoni stretta tar-rekwiżit formali li jiġu ppreżentati fatturi tmur kontra l-prinċipji ta’ newtralità u ta’ proporzjonalità, sa fejn ikollha l-effett li tipprekludi b’mod sproporzjonat lill-persuna taxxabbli milli tibbenefika min-newtralità fiskali relatata mat-tranżazzjonijiet tagħha.

43      Madankollu, hija l-persuna taxxabbli li titlob it-tnaqqis tal-VAT li għandha tistabbilixxi li hija tissodisfa r-rekwiżiti previsti sabiex tibbenefika minn tali tnaqqis (sentenza tal-15 ta’ Settembru 2016, Barlis 06 – Investimentos Imobiliários e Turísticos, C-516/14, EU:C:2016:690, punt 46 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

44      Għaldaqstant, il-persuna taxxabbli għandha tipproduċi provi oġġettivi li l-oġġetti u s-servizzi kienu, fil-fatt, ġew ipprovduti bħala inputs minn persuni taxxabbli, għall-bżonnijiet tat-tranżazzjonijiet tagħha stess li huma suġġetti għall-VAT, u li fir-rigward tagħhom effettivament tħallset il-VAT.

45      Dawn il-provi jistgħu jinkludu, b’mod partikolari, dokumenti li jkunu fil-pussess ta’ fornituri li minnhom il-persuna taxxabbli tkun akkwistat oġġetti jew servizzi li għalihom tkun ħallset il-VAT. Stima li tirriżulta minn perizja ordnata minn qorti nazzjonali tista’, jekk ikun il-każ, tikkompleta l-imsemmija provi jew issaħħaħ il-kredibbiltà tagħhom, iżda ma tistax tissostitwixxihom.

46      F’dan il-każ, mill-indikazzjonijiet mogħtija fid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li, peress li ma setax jipproduċi fatturi, L. H. Vădan ipproduċa dokumenti oħra li madankollu ma jistgħux jinqraw u li, skont il-qorti tar-rinviju, huma insuffiċjenti sabiex tiġi ddeterminata l-eżistenza u l-portata ta’ dritt għal tnaqqis.

47      Għal dak li jirrigwarda l-prova permezz ta’ perizja legali, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, din il-qorti tippreċiża li l-espert ikollu l-kompitu li jevalwa l-ammont tal-VAT li tista’ titnaqqas fuq il-bażi tal-kwantità ta’ xogħlijiet imwettqa jew ta’ ħaddiema impjegati mill-imsemmija persuna taxxabbli neċessarji għall-kostruzzjoni tal-binjiet li biegħet. F’dan ir-rigward, għandu madankollu jiġi kkonstatat li tali perizja ma tkunx tista’ tistabbilixxi li L. H. Vădan effettivament ħallas din it-taxxa għat-tranżazzjonijiet tal-input imwettqa għall-finijiet tal-kostruzzjoni ta’ dawn il-binjiet.

48      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta li għandha tingħata għad-domandi magħmula hija li d-Direttiva dwar il-VAT, b’mod partikolari l-Artikoli 167 u 168 tagħha, l-Artikolu 178(a) tagħha u l-Artikolu 179 tagħha, kif ukoll il-prinċipji ta’ newtralità tal-VAT u ta’ proporzjonalità għandhom jiġu interpretati fis-sens li, f’ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, persuna taxxabbli li ma tkunx tista’ tipproduċi l-prova tal-ammont tal-VAT tal-input imħallsa, permezz tal-produzzjoni ta’ fatturi jew ta’ kwalunkwe dokument ieħor, ma tkunx tista’ tibbenefika minn dritt għat-tnaqqis tal-VAT fuq il-bażi biss ta’ stima li tirriżulta minn perizja ordnata minn qorti nazzjonali.

 Fuq l-ispejjeż

49      Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

Id-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud, b’mod partikolari l-Artikoli 167 u 168 tagħha, l-Artikolu 178(a) tagħha u l-Artikolu 179 tagħha, kif ukoll il-prinċipji ta’ newtralità tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) u ta’ proporzjonalità għandhom jiġu interpretati fis-sens li, f’ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, persuna taxxabbli li ma tkunx tista’ tipproduċi l-prova tal-ammont tal-VAT tal-input imħallsa, permezz tal-produzzjoni ta’ fatturi jew ta’ kwalunkwe dokument ieħor, ma tkunx tista’ tibbenefika minn dritt għat-tnaqqis tal-VAT fuq il-bażi biss ta’ stima li tirriżulta minn perizja ordnata minn qorti nazzjonali.

Firem

*      Lingwa tal-kawża: ir-Rumen.