Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

Edizzjoni Provviżorja

SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tieni Awla)

14 ta’ Mejju 2020 (*)

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Artikoli 49 u 54 TFUE – Libertà ta’ stabbiliment – Leġiżlazzjoni fiskali – Taxxi fuq il-kumpanniji – Kumpanniji omm u sussidjarji – Integrazzjoni fiskali vertikali u orizzontali”

Fil-Kawża C-749/18,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Cour administrative (il-Qorti Amministrattiva, il-Lussemburgu), permezz ta’ deċiżjoni tad-29 ta’ Novembru 2018, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fit-30 ta’ Novembru 2018, fil-proċedura

B et

vs

Administration des contributions directes,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tieni Awla)

komposta minn A. Arabadjiev (Relatur), President tal-Awla, K. Lenaerts, President tal-Qorti tal-Ġustizzja, li qiegħed jaġixxi bħala Imħallef tat-Tieni Awla, P. G. Xuereb, T. von Danwitz u A. Kumin, Imħallfin,

Avukat Ġenerali: P. Pikamäe,

Reġistratur: A. Calot Escobar,

wara li rat il-proċedura bil-miktub,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

–        għal B et, minn G. Simon, avocat,

–        għall-Gvern Lussemburgiż, minn D. Holderer, bħala aġent,

–        għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn P. Gentili, avvocato dello Stato,

–        għall-Kummissjoni Ewropea, minn W. Roels u A. Armenia, bħala aġenti,

wara li rat id-deċiżjoni, meħuda wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1        It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 49 TFUE u 54 TFUE.

2        Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn tliet kumpanniji rregolati mid-dritt Lussemburgiż, B, C u D, u l-administration des contributions directes (l-Amministrazzjoni tal-Kontribuzzjonijiet Diretti, il-Lussemburgu) dwar iċ-ċaħda tat-talba konġunta tagħhom intiża għall-għoti tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali li tikkonċerna s-snin fiskali 2013 u 2014.

 Il-kuntest ġuridiku

3        L-Artikolu 164a tal-loi modifiée du 4 décembre 1967 concernant l’impôt sur le revenu (il-Liġi Emendata tal-4 ta’ Diċembru 1967 dwar it-Taxxa fuq id-Dħul, Mémorial A 1967, p. 1228), fil-verżjoni tagħha applikabbli għas-snin fiskali 2013 u 2014 (iktar ’il quddiem l-“Artikolu 164a tal-LIR”), kien jipprevedi li:

“(1)      Il-kumpanniji b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli, li mill-inqas 95 % tal-kapital tagħhom huwa miżmum direttament jew indirettament minn kumpannija b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli oħra jew minn stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju mhux residenti kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet, jistgħu, fuq talba, jiġu integrati fiskalment fil-kumpannija omm jew fl-istabbiliment stabbli nazzjonali, b’tali mod li r-riżultati fiskali rispettivi tagħhom jingħaqdu ma’ dak tal-kumpannija omm jew tal-istabbiliment stabbli nazzjonali.

[...]

(4)      L-iskema ta’ integrazzjoni fiskali hija suġġetta għal talba bil-miktub konġunta tal-kumpannija omm jew tal-istabbiliment stabbli nazzjonali u tas-sussidjarji msemmija. It-talba għandha titressaq quddiem l-Amministrazzjoni tal-Kontribuzzjonijiet Diretti qabel it-tmiem tal-ewwel sena fiskali tal-perijodu li għalih tkun qiegħda tintalab l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, liema perijodu għandu jkopri mill-inqas 5 snin ta’ operat. [...]”

4        L-Artikolu 164a tal-LIR ġie emendat bil-loi du 18 décembre 2015 (il-Liġi tat-18 ta’ Diċembru 2015, Mémorial A 2015, p. 5989), b’effett mill-1 ta’ Jannar 2015 (iktar ’il quddiem l-“Artikolu 164a tal-LIR, kif emendat”). Din id-dispożizzjoni hija fformulata kif ġej:

“(1)      Għall-finijiet ta’ dan l-artikolu:

1.      ‘kumpannija integrata’ għandha tfisser kumpannija b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli jew stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju mhux residenti kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet;

2.      ‘kumpannija omm li tintegra’ għandha tfisser kumpannija b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli jew stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju mhux residenti kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet;

3.      ‘kumpannija omm li ma tintegrax’ għandha tfisser kumpannija b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli jew stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju mhux residenti kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet jew kumpannija b’kapital azzjonarju residenti ta’ Stat ieħor li huwa parti mill-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) kompletament suġġetta għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet jew stabbiliment stabbli ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju kompletament suġġetta għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet li jinsab fi Stat ieħor li huwa parti mill-Ftehim dwar iż-[ŻEE] u li hemmhekk huwa kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet;

4.      ‘sussidjarja li tintegra’ għandha tfisser kumpannija b’kapital azzjonarju residenti kompletament taxxabbli jew stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju mhux residenti kompletament suġġett għal taxxa li tikkorrispondi għat-taxxa fuq id-dħul tal-kollettivitajiet;

5.      ‘grupp li jintegra’ għandha tfisser jew grupp kompost mill-kumpannija omm li tintegra u l-kumpannija jew il-kumpanniji integrati fis-sens tas-subparagrafu 2, jew grupp kompost mis-sussidjarja li tintegra u l-kumpannija jew il-kumpanniji integrati fis-sens tas-subparagrafu 3. Membru ta’ grupp integrat ma jistax jifforma parti simultanjament minn grupp integrat ieħor. [...]”

 Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari

5        B hija kumpannija rregolata mid-dritt Lussemburgiż fiskalment residenti fil-Lussemburgu li l-kumpannija omm tagħha hija kumpannija pubblika b’responsabbiltà limitata rregolata mid-dritt Franċiż A, fiskalment residenti fi Franza.

6        Mill-1 ta’ Jannar 2008, B stabbilixxiet, flimkien mas-sussidjarja tagħha E, grupp fiskalment integrat vertikali fil-kuntest tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, fis-sens tal-Artikolu 164a tal-LIR. Dan il-grupp ġie progressivament estiż għas-sussidjarji l-oħra ta’ B bil-mod kif ġej: mill-1 ta’ Jannar 2010 għall-kumpannija F, mill-1 ta’ Jannar 2011 għall-kumpannija G, li sussegwentement ġiet assorbita mill-kumpannija F, mill-1 ta’ Jannar 2012 għall-kumpannija H u mill-1 ta’ Jannar 2013 għall-kumpanniji I, J, K u L. Fil-kuntest ta’ dan il-grupp fiskalment integrat vertikali progressivament estiż, B assuma r-rwol ta’ kumpannija umbrella tal-grupp billi żżomm mill-inqas 95 % tal-kapital azzjonarju tas-sussidjarji kollha li s-sede tagħhom u l-amministrazzjoni ċentrali tagħhom jinsabu fil-Lussemburgu, fejn ir-riżultati kollha tal-kumpanniji tal-grupp jiġu kkonsolidati sabiex jiġu intaxxati fir-rigward ta’ B.

7        C u D huma kumpanniji rregolati mid-dritt Lussemburgiż fiskalment residenti fil-Lussemburgu, li l-kapital tagħhom huwa miżmum indirettament mill-kumpannija rregolata mid-dritt Franċiż A, mingħajr ma l-kumpannija B għandha xi sehem fil-kapital ta’ dawn iż-żewġ kumpanniji.

8        Permezz ta’ żewġ ittri tat-8 ta’ Diċembru 2014 u ppreżentati fit-22 ta’ Diċembru 2014, B, C u D talbu l-għoti tal-benefiċċju tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, fis-sens tal-Artikolu 164a tal-LIR mill-1 ta’ Jannar 2013 u mill-1 ta’ Jannar 2014 rispettivament.

9        Permezz ta’ deċiżjoni tat-3 ta’ Frar 2015, il-bureau d’imposition Sociétés 6 de l’administration des contributions directes (l-Uffiċċju tat-Taxxa Kumpanniji 6 tal-Amministrazzjoni tal-Kontribuzzjonijiet Diretti, il-Lussemburgu, iktar ’il quddiem l-“Uffiċċju tat-Taxxa”) ċaħad dawn it-talbiet għar-raġuni li B, C u D ma kinux jissodisfaw il-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 164a tal-LIR.

10      Peress li l-ilment imressaq fis-27 ta’ April 2015 kontra l-imsemmija deċiżjoni baqa’ mingħajr tweġiba, B, C u D ippreżentaw, fit-12 ta’ Awwissu 2016, rikors quddiem it-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv, il-Lussemburgu) intiż għall-bidla, jekk mhux għall-annullament, tad-deċiżjoni tal-Uffiċċju tat-Taxxa tat-3 ta’ Frar 2015.

11      Permezz ta’ sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2017, it-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv) iddikjara r-rikors infondat għal dak li jirrigwarda l-ammissjoni għall-iskema ta’ integrazzjoni fiskali mill-1 ta’ Jannar 2013, għar-raġuni li t-talba f’dan is-sens kellha tasal għand l-amministrazzjoni qabel it-tmiem tal-ewwel sena fiskali tal-perijodu li għalih kienet intalbet l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, jiġifieri qabel tmiem tas-sena 2013.

12      Min-naħa l-oħra, għal dak li jirrigwarda s-sena fiskali 2014, it-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv) iddikjara r-rikors fondat u ddeċieda li l-projbizzjoni għal kumpannija omm mhux residenti, stabbilita fi Stat Membru ieħor, li tistabbilixxi entità fiskali bejn il-kumpanniji sussidjarji residenti tagħha, kif jirriżulta mill-Artikolu 164a tal-LIR, filwaqt li din l-istess possibbiltà hija mogħtija lil kumpannija omm residenti permezz ta’ integrazzjoni vertikali, hija inkompatibbli mal-libertajiet ta’ moviment u ta’ stabbiliment imsemmija fl-Artikoli 49 u 54 TFUE.

13      Permezz ta’ appell ippreżentat fil-15 ta’ Jannar 2018, B, C u D appellaw minn din is-sentenza quddiem il-qorti tar-rinviju, il-Cour administrative (il-Qorti Amministrattiva, il-Lussemburgu), sa fejn ir-rikors tagħhom dwar is-sena fiskali 2013 ġie ddikjarat infondat. Skont dawn il-kumpanniji, huwa kuntrarju għall-prinċipju tal-effett utli tad-dritt tal-Unjoni li jiġi rrifjutat lilhom il-benefiċċju tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali mill-1 ta’ Jannar 2013 għar-raġuni li kundizzjoni purament formali, jiġifieri l-osservanza tat-terminu li fih it-talba għandha tiġi ppreżentata, ma ġietx osservata. Tali kundizzjoni kienet tkun eċċessivament diffiċli li tiġi ssodisfatta fid-dawl tal-pożizzjonijiet amministrattivi u ġurisprudenzjali Lussemburgiżi fis-seħħ fl-2013, li kienu jipprekludu kull talba għal integrazzjoni fiskali orizzontali. B, C u D ressqu t-talba tagħhom hekk kif is-sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et (C-39/13 sa C- 41/13, EU:C:2014:1758) tathom argumenti legali sabiex jinvokaw, abbażi tad-dritt tal-Unjoni, id-dritt tagħhom li jkunu jistgħu jibbenefikaw mill-iskema ta’ integrazzjoni fiskali prevista mil-leġiżlazzjoni Lussemburgiża fid-dawl tal-eżistenza ta’ grupp fiskalment integrat diġà eżistenti.

14      Quddiem il-qorti tar-rinviju, l-Amministrazzjoni tal-Kontribuzzjonijiet Diretti titlob il-konferma tas-sentenza tat-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv) tas-6 ta’ Diċembru 2017, sa fejn din tal-aħħar ikkonfermat ir-rifjut ta’ ammissjoni għall-iskema ta’ integrazzjoni fiskali għall-perijodu li jibda fl-1 ta’ Jannar 2013. Madankollu, din l-amministrazzjoni tippreżenta appell inċidentali kontra din is-sentenza, sa fejn it-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv) iddeċieda li r-rikors ta’ B, C u D kien fondat fir-rigward tas-sena fiskali 2014.

15      F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Cour administrative (il-Qorti Amministrattiva, il-Lussemburgu) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

“1)      L-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li dawn jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru marbuta ma’ skema ta’ integrazzjoni fiskali li, minn naħa, tippermetti konsolidazzjoni tar-riżultati ta’ kumpanniji tal-istess grupp li tipprevedi esklużivament integrazzjoni fiskali vertikali bejn kumpannija omm residenti jew stabbiliment stabbli nazzjonali ta’ kumpannija omm mhux residenti u s-sussidjarji tagħha u li, min-naħa l-oħra, tipprekludi bl-istess mod l-integrazzjoni fiskali purament orizzontali ta’ sussidjarji biss kemm ta’ kumpannija omm mhux residenti u li ma għandhiex stabbiliment stabbli nazzjonali kif ukoll ta’ kumpannija omm residenti jew mhux residenti iżda li għandha stabbiliment stabbli nazzjonali?

2)      F’każ ta’ risposta affermattiva għall-ewwel domanda, l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li dawn jipprekludu l-istess leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru marbuta ma’ sistema ta’ integrazzjoni fiskali u, b’mod iktar partikolari, mas-separazzjoni stretta bejn l-iskemi ta’ integrazzjoni vertikali (bejn kumpannija omm ta’ grupp u s-sussidjarji diretti jew indiretti tagħha) u orizzontali (bejn zewġ jew diversi sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm ta’ grupp li tibqa’ barra l-perimetru ta’ integrazzjoni fiskali) naxxenti minn din il-leġiżlazzjoni u mal-obbligu li jirriżulta minn dan li tintemm integrazzjoni fiskali vertikali preeżistenti qabel ma jkun jista’ jiġi kkostitwit grupp ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali u dan fil-każ

–        li integrazzjoni fiskali ma’ kumpannija omm ta’ grupp li qiegħda tintegra fil-livell nazzjonali residenti tal-Istat Membru kkonċernċat (rappreżentanti fl-istess ħin is-sussidjarja intermedjarja inkonnessjoni mal-kumpannija omm aħħarija residenti ta’ Stat Membru ieħor) u s-sussidjarji residenti tal-kumpannija omm tal-grupp kienet preċendentement ġiet implimentata minħabba li l-leġiżlazzjoni tal-Istat Membru kkonċernat taċċetta biss integrazzjoni fiskali vertikali, sabiex jinkiseb il-benefiċċju tal-iskema minkejja r-residenza tal-kumpannija omm aħħarija fi Stat Membru ieħor,

–        li kumpanniji aħwa tal-kumpannija omm tal-grupp li qiegħda tintegra tal-Istat Membru kkonċernat (u għalhekk ukoll sussidjarji tal-kumpannija omm aħħarija residenti ta’ Stat Membru ieħor) jiġu rrifjutati l-aċċess għall-integrazzjoni fiskali eżistenti minħabba l-inkompatibbiltà bejn iż-żewġ skemi ta’ integrazzjoni fiskali vertikali u orizzontali u

–        li l-inklużjoni tal-imsemmija kumpanniji aħwa fir-riżultati kkonsolidati tal-kumpanniji fil-grupp tinvolvi t-tneħħija tal-integrazzjoni fiskali vertikali preeżistenti – bil-konsegwenzi fiskali negattivi marbuta ma’ dan minħabba l-inosservanza tat-tul minimu tal-eżistenza tal-integrazzjoni previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali – u l-implementazzjoni ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali ġdida minkejja li l-kumpannija integranti residenti (li fil-livell tagħha r-riżultati tal-kumpanniji fiskalment integrati huma kkonsolidati) tibqa’ l-istess?

3)      F’każ ta’ risposta affermattiva ukoll għat-tieni domanda, l-Artikoli 49 u 54 TFUE, flimkien mal-prinċipju tal-effett utli tad-dritt tal-Unjoni, għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu lill-istess leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru marbuta ma’ skema ta’ integrazzjoni fiskali u, b’mod iktar partikolari, mal-applikazzjoni ta’ terminu li skontu kull talba għall-ammissjoni fl-iskema ta’ integrazzjoni fiskali għandha obbligatorjament titressaq quddiem l-awtorità kompetenti qabel l-aħħar tal-ewwel sena li għaliha tkun intalbet l-applikazzjoni ta’ din l-iskema u dan fil-każ

–        li, jekk ir-risposti għall-ewwel żewġ domandi jkunu affermattivi, din il-leġiżlazzjoni kienet teskludi b’mod inkompatibbli mal-libertà tal-istabbiliment integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji biss tal-istess kumpannija omm u t-tibdil ta’ grupp fiskalment integrat vertikalment eżistenti biż-żieda ta’ kumpanniji aħwa tal-kumpannija integranti,

–        li l-prassi amministrattiva u l-ġurisprudenza nazzjonali tal-Istat Membru kkonċernat kienu, qabel il-pubblikazzjoni tas-[sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et (C-39/13, C-40/13 u C-41/13)], stabbiliti fis-sens tal-ammissjoni tal-validità tal-leġiżlazzjoni,

–        li diversi kumpanniji ressqu, wara l-pubblikazzjoni [ta’ din is-sentenza] u anki qabel l-aħħar tas-sena 2014, talba intiża sabiex jiġi magħqud grupp fiskalment integrat eżistenti permezz tal-ammissjoni ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali mal-kumpannija integranti tal-grupp eżistenti filwaqt li invokaw [l-imsemmija sentenza] u

–        li din it-talba tirrigwarda mhux biss is-sena finanzjarja 2014 li kienet għadha pendenti meta tressqet it-talba, iżda wkoll is-sena finanzjarja preċedenti 2013 li minnha l-kumpanniji involuti kienu jissodisfaw il-kundizzjonijiet sostantivi kollha kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni għall-ammissjoni fl-iskema tal-integrazzjoni fiskali?”

 Fuq id-domandi preliminari

 Osservazzjonijiet preliminari

16      Mill-ispjegazzjonijiet ipprovduti mill-qorti tar-rinviju, li hija l-unika li għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dritt nazzjonali fil-kuntest tas-sistema ta’ kooperazzjoni ġudizzjarja stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE (sentenza tas-7 ta’ Novembru 2018, C u A, C-257/17, EU:C:2018:876, punt 34 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata), jirriżulta li l-Artikolu 164a tal-LIR, kif emendat, introduċa l-possibbiltà li titwettaq integrazzjoni fiskali orizzontali bejn sussidjarja residenti u sussidjarji residenti oħra ta’ kumpannija omm li ma tintegrax residenti jew mhux residenti. Madankollu, skont din il-qorti, din l-emenda tapplika “biss mis-sena fiskali 2015”. Konsegwentement, is-snin fiskali 2013 u 2014, inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jibqgħu rregolati mill-Artikolu 164a tal-LIR.

17      Il-qorti tar-rinviju tesponi wkoll li l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, prevista fl-Artikolu 164a tal-LIR, tikkostitwixxi skema speċjali ta’ tassazzjoni tal-qligħ ikkonsolidat ta’ grupp ta’ kumpanniji u timplika li l-kumpanniji kollha inklużi fil-perimetru ta’ integrazzjoni jiddeterminaw ir-riżultati kontabbli u fiskali tagħhom stess, jeliminaw mir-riżultati kontabbli rispettivi tagħhom it-tnaqqis doppju jew it-tassazzjoni doppja li tista’ tirriżulta mit-tranżazzjonijiet imwettqa bejn il-kumpanniji tal-grupp u li dawn ir-riżultati jiġu kkonsolidati fuq il-livell tal-kumpannija li tintegra – li jinkludi tpaċija bejn ir-riżultati pożittivi u negattivi tal-kumpanniji kkonċernati – sabiex jaslu għar-riżultat fiskali kkonsolidat taxxabbli fir-rigward tal-kumpannija li tintegra biss. Skont l-Artikolu 164a tal-LIR, tali integrazzjoni fiskali ma kinitx konċepibbli barra mill-parteċipazzjoni tal-kumpannija omm u biss fi ħdan il-perimetru ta’ integrazzjoni tal-istess ġurisdizzjoni fiskali.

18      Barra minn hekk, skont il-ġurisprudenza tal-qorti tar-rinviju, l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali tikkostitwixxi dritt għall-persuni taxxabbli li jissodisfaw il-kundizzjonijiet materjali stabbiliti mill-Artikolu 164a tal-LIR, b’tali mod li l-uffiċċju tat-taxxa kompetenti jkun obbligat jagħti l-awtorizzazzjoni tiegħu meta, wara verifika, huwa jikkonstata li l-kundizzjonijiet materjali huma ssodisfatti.

19      Ir-risposta għad-domandi preliminari għandha tieħu inkunsiderazzjoni dawn il-kunsiderazzjonijiet.

 Fuq l-ewwel domanda

20      Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li, filwaqt li tippermetti integrazzjoni fiskali vertikali bejn kumpannija omm residenti jew stabbiliment stabbli, f’dan l-Istat Membru, ta’ kumpannija omm mhux residenti u s-sussidjarji residenti tagħha, ma tippermettix integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm mhux residenti.

21      Il-libertà ta’ stabbiliment, li l-Artikolu 49 TFUE jirrikonoxxi liċ-ċittadini tal-Unjoni, tinkludi għal dawn tal-aħħar id-dritt li jibdew u jeżerċitaw attivitajiet bħala persuni li jaħdmu għal rashom, kif ukoll li jikkostitwixxu u jmexxu impriżi, taħt l-istess kundizzjonijiet bħal dawk stipulati fil-liġijiet tal-Istat Membru ta’ stabbiliment għaċ-ċittadini tiegħu stess. Din tinkludi, konformement mal-Artikolu 54 TFUE, għall-kumpanniji kkostitwiti b’konformità mal-leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru u li jkollhom is-sede tagħhom, l-amministrazzjoni ċentrali tagħhom jew l-istabbiliment prinċipali tagħhom ġewwa l-Unjoni, id-dritt li jeżerċitaw l-attività tagħhom fl-Istat Membru kkonċernat permezz ta’ sussidjarja, ta’ fergħa jew ta’ aġenzija (sentenza tal-1 ta’ April 2014, Felixstowe Dock and Railway Company et, C-80/12, EU:C:2014:200, punt 17 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

22      Għandu jitfakkar li, fir-rigward ta’ kumpanniji, is-sede tagħhom, fis-sens tal-Artikolu 54 TFUE, isservi sabiex tiġi ddeterminata, bħan-nazzjonalità ta’ persuni fiżiċi, ir-rabta tagħhom mal-ordinament ġuridiku ta’ Stat Membru. Madankollu, li kieku l-Istat Membru ta’ residenza jitħalla japplika liberament trattament differenti minħabba s-sempliċi fatt li s-sede ta’ kumpannija tkun tinsab fi Stat Membru ieħor, l-Artikolu 49 TFUE jiġi pprivat minn kull sinjifikat. Il-libertà ta’ stabbiliment hija fil-fatt intiża sabiex tiggarantixxi l-benefiċċju tat-trattament nazzjonali fl-Istat Membru ospitanti, billi tipprojbixxi kull diskriminazzjoni bbażata fuq is-sede tal-kumpanniji (sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et, C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758, punt 45 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

23      Skema ta’ integrazzjoni fiskali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tikkostitwixxi vantaġġ fiskali għall-kumpanniji kkonċernati. Permezz ta’ tpaċija bejn ir-riżultati pożittivi u negattivi tal-kumpanniji inklużi fil-perimetru ta’ integrazzjoni u tal-konsolidazzjoni ta’ dawn ir-riżultati fi ħdan il-kumpannija omm li tintegra, l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali tagħti lill-grupp ta’ kumpanniji kkonċernati vantaġġ monetarju (ara, b’analoġija, is-sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et, C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758, punt 46).

24      Skont l-Artikolu 164a tal-LIR, tali vantaġġ fiskali jingħata lill-kumpanniji omm residenti fil-Lussemburgu jew lill-istabbilimenti stabbli, f’dan l-Istat Membru, ta’ kumpanniji omm mhux residenti, billi jippermetti li r-riżultati fiskali tas-sussidjarji residenti jiġu kkonsolidati fuq il-livell ta’ dawn il-kumpanniji omm u stabbilimenti stabbli.

25      Il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali toħloq għalhekk differenza fit-trattament bejn, minn naħa, il-kumpanniji omm li għandhom is-sede tagħhom fil-Lussemburgu, li, bis-saħħa tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali, jistgħu, b’mod partikolari, ipaċu r-riżultati pożittivi tas-sussidjarji benefiċjarji tagħhom bir-riżultati negattivi tas-sussidjarji tagħhom li jagħmlu telf, u, min-naħa l-oħra, il-kumpanniji omm li għandhom ukoll sussidjarji fil-Lussemburgu iżda li għandhom is-sede tagħhom fi Stat Membru ieħor u li ma għandhomx stabbiliment stabbli fil-Lussemburgu, li ma jistgħux jibbenefikaw minn din il-iskema ta’ integrazzjoni fiskali u, għaldaqstant, mill-vantaġġ fiskali li għalih din l-iskema tagħti dritt.

26      Id-differenza fit-trattament, kif ikkonstatata fil-punt preċedenti, ma hijiex ikkontestata mill-argumenti tal-Gvern Lussemburgiż li jsostni, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, li l-kumpanniji kollha suġġetti għas-sovranità fiskali tal-Gran Dukat tal-Lussemburgu jibbenefikaw mill-istess trattament. Skont dan il-Gvern, minn naħa, jekk kumpannija omm mhux residenti jkollha stabbiliment stabbli fil-Lussemburgu, dan ikun jista’ jibbenefika mill-istess trattament bħall-kumpanniji omm residenti. Min-naħa l-oħra, anki f’sitwazzjoni purament interna, integrazzjoni fiskali bejn is-sussidjarji ta’ kumpannija omm ma tistax titwettaq mingħajr il-parteċipazzjoni tal-kumpannija omm.

27      F’dan ir-rigward, għandu jiġi osservat, qabelxejn, li mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li l-kawża prinċipali ma tirrigwardax il-possibbiltà, għall-kumpannija omm mhux residenti, li tiġi inkluża fil-iskema ta’ integrazzjoni fiskali Lussemburgiża bl-istess mod bħas-sussidjarji residenti tagħha, iżda biss il-possibbiltà li twettaq l-integrazzjoni orizzontali tar-riżultati tas-sussidjarji infushom li huma kollha residenti fil-Lussemburgu. Għaldaqstant, iċ-ċirkustanza li l-kumpannija omm mhux residenti ma hijiex suġġetta għas-sovranità fiskali Lussemburgiża hija irrilevanti.

28      Sussegwentement, huwa ċertament minnu li, f’sitwazzjoni purament interna, integrazzjoni fiskali bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm residenti ma tistax titwettaq mingħajr il-parteċipazzjoni ta’ din tal-aħħar. Madankollu, meta l-integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm residenti ma hijiex permessa, il-konsolidazzjoni tar-riżultati ta’ dawn is-sussidjarji tista’ madankollu tinkiseb, kif ġie osservat fil-punt 25 ta’ din is-sentenza, permezz tal-integrazzjoni tar-riżultati tal-imsemmija sussidjarji fir-riżultat tal-kumpannija omm.

29      Issa, fir-rigward tas-sussidjarji ta’ kumpannija omm mhux residenti, il-konsolidazzjoni tar-riżultati tas-sussidjarji la hija possibbli permezz ta’ integrazzjoni fiskali vertikali u lanqas permezz ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali.

30      Fl-aħħar nett, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, peress li t-tieni sentenza tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 49 TFUE tħalli b’mod espliċitu lill-operaturi ekonomiċi l-possibbiltà li jagħżlu liberament il-forma legali xierqa għall-eżerċizzju tal-attivitajiet tagħhom fi Stat Membru ieħor, din l-għażla libera ma għandhiex tiġi limitata b’dispożizzjonijiet fiskali diskriminatorji (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-28 ta’ Jannar 1986, Il-Kummissjoni vs Franza, 270/83, EU:C:1986:37, punt 22; tas-6 ta’ Settembru 2012, Philips Electronics UK, C-18/11, EU:C:2012:532, punt 13, kif ukoll tas-17 ta’ Mejju 2017, X, C-68/15, EU:C:2017:379, punt 40 u l-ġurisprudenza ċċitata). Għaldaqstant, l-argument li jgħid li l-ħolqien, fil-Lussemburgu, ta’ stabbiliment stabbli jew ta’ sussidjarja intermedjarja li tassumi r-rwol tal-kumpannija omm tas-sussidjarji eżistenti kien jippermetti lill-kumpannija omm mhux residenti tasal għall-integrazzjoni fiskali tar-riżultati tas-sussidjarji residenti tagħha, huwa irrilevanti.

31      Sa fejn dawn jisfavorixxu, fuq il-livell fiskali, is-sitwazzjonijiet transkonfinali meta mqabbla mas-sitwazzjonijiet purament interni, id-dispożizzjonijiet tal-LIR inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxu għalhekk restrizzjoni li bħala prinċipju hija pprojbita mid-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment (ara, b’analoġija, is-sentenzi tas-27 ta’ Novembru 2008, Papillon, C-418/07, EU:C:2008:659, punt 32, u tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et, C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758, punt 48).

32      Tali restrizzjoni tista’ tiġi ammessa biss jekk tikkonċerna sitwazzjonijiet li ma humiex oġġettivament paragunabbli jew jekk hija ġġustifikata minn raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali u proporzjonata għal dan l-għan (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tas-17 ta’ Lulju 2014, Nordea Bank Danmark, C-48/13, EU:C:2014:2087, punt 23, u tat-12 ta’ Ġunju 2018, Bevola u Jens W. Trock, C-650/16, EU:C:2018:424, punt 20).

33      F’dan ir-rigward, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-paragunabbiltà ta’ sitwazzjoni transkonfinali ma’ sitwazzjoni interna għandha tiġi eżaminata billi jittieħed inkunsiderazzjoni l-għan li d-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni għandhom l-intenzjoni li jiksbu (sentenzi tat-18 ta’ Lulju 2007, Oy AA, C-231/05, EU:C:2007:439, punt 38; tal-25 ta’ Frar 2010, X Holding, C-337/08, EU:C:2010:89, punt 22, tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et, C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758, punt 28, u tat-12 ta’ Ġunju 2018, Bevola u Jens W. Trock, C-650/16, EU:C:2018:424, punt 32).

34      Id-differenza fit-trattament bejn il-kumpanniji omm li għandhom is-sede tagħhom fil-Lussemburgu u l-kumpanniji omm li għandhom is-sede tagħhom fi Stat Membru ieħor u li ma għandhomx stabbiliment stabbli fil-Lussemburgu fir-rigward tal-possibbiltà li jipproċedu għall-konsolidazzjoni fiskali tar-riżultati tas-sussidjarji tagħhom fil-Lussemburgu tikkonċerna sitwazzjonijiet li huma oġġettivament paragunabbli.

35      Fil-fatt, kif jirriżulta mit-talba għal deċiżjoni preliminari, l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali stabbilita fl-Artikolu 164a tal-LIR hija prevista għal raġunijiet ta’ newtralità fiskali, sabiex tippermetti tassazzjoni kkonsolidata ta’ parti mill-kumpanniji tal-grupp jew tal-kumpanniji kollha tal-grupp.

36      Issa, dan l-għan jista’ jintlaħaq, għal dak li jirrigwarda l-konsolidazzjoni tar-riżultati tas-sussidjarji stabbiliti fil-Lussemburgu u t-tassazzjoni tagħhom f’dan l-Istat Membru, kemm mill-gruppi li l-kumpannija omm tagħhom hija wkoll stabbilita f’dan l-Istat Membru kif ukoll minn dawk li l-kumpannija omm tagħhom ma hijiex (ara, b’analoġija, is-sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et, C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758, punt 46).

37      Fl-aħħar nett, la l-qorti tar-rinviju u lanqas il-Gvern Lussemburgiż ma semmew raġunijiet ta’ interess ġenerali li jippermettu li tiġi ġġustifikata, jekk ikun il-każ, id-differenza fit-trattament li tirriżulta mill-iskema ta’ integrazzjoni fiskali inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

38      F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-risposta li għandha tingħata għall-ewwel domanda hija li l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li, filwaqt li tippermetti integrazzjoni fiskali vertikali bejn kumpannija omm residenti jew stabbiliment stabbli, f’dan l-Istat Membru, ta’ kumpannija omm mhux residenti u s-sussidjarji residenti tagħha, ma tippermettix integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm mhux residenti.

 Fuq it-tieni domanda

39      Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li għandha bħala effett li ġġiegħel kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor li xxolji integrazzjoni fiskali vertikali li tkun teżisti bejn waħda mis-sussidjarji tagħha u ċertu numru ta’ sottosussidjarji residenti tagħha sabiex din is-sussidjarja tkun tista’ twettaq integrazzjoni fiskali orizzontali ma’ sussidjarji residenti oħra tal-imsemmija kumpannija omm, minkejja li s-sussidjarja residenti li tintegra tibqa’ l-istess u li x-xoljiment tal-integrazzjoni fiskali orizzontali qabel it-tmiem tat-tul minimu tal-eżistenza tal-integrazzjoni, previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, jimplika t-tassazzjoni rettifikatorja individwali tal-kumpanniji kkonċernati.

40      F’dan ir-rigward, għandu jiġi osservat, l-ewwel nett, li, kif tippreċiża l-qorti tar-rinviju fit-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, l-iskema ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali, introdotta permezz tal-Artikolu 164a tal-LIR, kif emendat, hija maħsuba bħala skema ta’ integrazzjoni alternattiva għall-iskema ta’ integrazzjoni vertikali, b’tali mod li dawn iż-żewġ sistemi jeskludu lil xulxin reċiprokament u li l-bidla ta’ skema lejn l-oħra twassal għax-xoljiment tal-grupp fiskalment integrat preeżistenti.

41      Sussegwentement, dejjem skont il-qorti tar-rinviju, minkejja li l-Artikolu 164a tal-LIR, kif emendat, ma jistax jiġi applikat b’mod retroattiv għas-snin fiskali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, l-Artikolu 164a tal-LIR, applikabbli għal dawn is-snin fiskali, għandu madankollu jiġi interpretat billi tittieħed inkunsiderazzjoni s-separazzjoni bejn l-iskemi ta’ integrazzjoni fiskali vertikali u orizzontali, li jimplika obbligu li tintemm integrazzjoni fiskali vertikali preeżistenti qabel ma jkun jista’ jinħoloq grupp ta’ integrazzjoni fiskali orizzontali. Issa, ix-xoljiment ta’ grupp fiskalment integrat qabel it-tmiem tat-tul minimu tal-eżistenza ta’ din l-integrazzjoni, stabbilit għal ħames snin ta’ operat mill-Artikolu 164a(4) tal-LIR, għandu bħala konsegwenza tassazzjoni rettifikatorja individwali tal-kumpanniji kollha li ma osservawx l-imsemmi tul minimu. Din it-tassazzjoni individwali rettifikatorja ssir għas-snin li għalihom ma tkunx iktar ammessa konsolidazzjoni tar-riżultati.

42      Fl-aħħar nett, mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li, skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, fir-rigward ta’ grupp ikkostitwit minn kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fil-Lussemburgu u minn sussidjarji residenti, sussidjarja residenti tista’ tingħaqad ma’ integrazzjoni fiskali preeżistenti, sabiex sussegwentement toħroġ minnha fi tmiem it-tul minimu ta’ ħames snin ta’ operat, b’tali mod li, fuq il-livell tas-sussidjarji integrati, kull bidla fil-kompożizzjoni tal-grupp fiskalment integrat ma twassalx għax-xoljiment tal-ex grupp fiskalment integrat u l-ħolqien ta’ grupp ġdid.

43      Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fil-Lussemburgu tista’ liberament tiddeċiedi li tinkorpora sussidjarja residenti f’integrazzjoni fiskali preeżistenti u li toħroġha minnha wara tul minimu ta’ ħames snin, bil-konsegwenza li l-imsemmija sussidjarja tkun suġġetta mill-ġdid għall-iskema ta’ tassazzjoni individwali, mingħajr ma waħda jew l-oħra minn dawn it-tranżazzjonijiet ikollha bħala konsegwenza x-xoljiment tal-ex grupp integrat preċedenti u l-ħolqien ta’ grupp ġdid.

44      Min-naħa l-oħra, is-separazzjoni bejn l-iskemi ta’ integrazzjoni fiskali vertikali u orizzontali, kif ippreżentata mill-qorti tar-rinviju, għandha l-konsegwenza li kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor u li ma għandhiex stabbiliment stabbli fil-Lussemburgu tista’ tintegra s-sussidjarji residenti tagħha biss permezz tax-xoljiment tal-integrazzjoni fiskali vertikali eżistenti bejn waħda minn dawn is-sussidjarji u ċertu numru ta’ sottosussidjarji residenti tagħha. Meta l-integrazzjoni bejn din is-sussidjarja residenti u s-sottosussidjarji residenti tagħha ma tkunx effettiva, għall-kumpanniji kollha kkonċernati jew għal uħud minnhom biss, matul il-perijodu minimu kollu ta’ ħames snin previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ix-xoljiment tal-integrazzjoni eżistenti għandu bħala konsegwenza t-tassazzjoni rettifikatorja tal-kumpanniji kkonċernati.

45      Issa, il-possibbiltà li sussidjarja tiġi inkluża f’integrazzjoni fiskali preeżistenti, mingħajr ma dan iwassal għax-xoljiment tal-ex grupp integrat u l-ħolqien ta’ grupp ġdid, tikkostitwixxi vantaġġ fiskali għall-kumpanniji kkonċernati.

46      Konsegwentement, f’dan il-każ, kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor li ma huwiex il-Gran Dukat tal-Lussemburgu ġġarrab, minħabba l-obbligu li jkollha xxolji grupp integrat eżistenti qabel ma tkun tista’ twettaq integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji residenti tagħha, trattament żvantaġġuż meta mqabbel ma’ kumpannija omm li għandha s-sede tagħha f’dan l-Istat Membru.

47      Kuntrarjament għal dak li jsostni l-Gvern Lussemburgiż fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, huwa, f’dan ir-rigward, irrilevanti l-fatt li, f’sitwazzjoni purament interna, ebda kumpannija ma tista’ simultanjament tagħmel parti minn żewġ gruppi integrati.

48      Fil-fatt, kif ġie osservat fil-punti 25, 28 u 43 ta’ din is-sentenza, kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fil-Lussemburgu tista’ madankollu tikseb li r-riżultati ta’ sussidjarja jiġu kkonsolidati mar-riżultati tas-sussidjarji residenti l-oħra tagħha, billi tinkorpora l-imsemmija sussidjarja fl-integrazzjoni fiskali vertikali eżistenti. Għalhekk, f’tali sitwazzjoni interna, il-problema tal-eżistenza simultanja ta’ żewġ gruppi integrati ma tqumx u hija biss il-kumpannija omm mhux residenti li hija kkonfrontata bl-obbligu li xxolji l-ex grupp integrat preeżistenti sabiex tipproċedi għall-konsolidazzjoni tar-riżultati tas-sussidjarji residenti tagħha.

49      Għaldaqstant, il-fatt li kumpannija omm mhux residenti u li ma għandhiex stabbiliment stabbli fil-Lussemburgu ma tkunx tista’ twettaq integrazzjoni orizzontali bejn is-sussidjarji residenti tagħha ħlief permezz tax-xoljiment ta’ integrazzjoni vertikali eżistenti bejn waħda mis-sussidjarji tagħha u ċertu numru ta’ sottosussidjarji residenti tagħha jiżvantaġġa s-sitwazzjonijiet transkonfinali meta mqabbla mas-sitwazzjonijiet purament interni. Tali obbligu ta’ fatt jikkostitwixxi restrizzjoni li bħala prinċipju hija pprojbita mid-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment, fis-sens tal-ġurisprudenza msemmija fil-punt 31 ta’ din is-sentenza.

50      Skont il-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 32 ta’ din is-sentenza, tali restrizzjoni tista’ tiġi aċċettata biss jekk tikkonċerna sitwazzjonijiet li ma humiex oġġettivament paragunabbli jew jekk hija ġġustifikata minn raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali u proporzjonata għal dan l-għan.

51      Il-Gvern Lussemburgiż isostni li sitwazzjoni fejn kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fil-Lussemburgu tinkorpora sussidjarja residenti f’integrazzjoni fiskali vertikali ma hijiex paragunabbli, fis-sens tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja mfakkra fil-punt 33 ta’ din is-sentenza, ma’ sitwazzjoni fejn sussidjarja ta’ kumpannija li s-sede tagħha tinsab fi Stat Membru ieħor tkun tixtieq twettaq ma’ sussidjarja oħra, sa fejn l-inkorporazzjoni ta’ sussidjarja fl-integrazzjoni fiskali vertikali tkun possibbli biss jekk il-kumpannija omm iżżomm direttament jew indirettament mill-inqas 95 % tal-ishma tas-sussidjarja u sa fejn sussidjarja li tkun tixtieq twettaq integrazzjoni ma’ sussidjarja oħra ma żżommx 95 % tal-ishma ta’ din is-sussidjarja.

52      Issa, sa fejn, hekk kif jirriżulta mill-punt 35 ta’ din is-sentenza, l-għan ta’ tassazzjoni kkonsolidata ta’ parti mill-kumpanniji ta’ grupp jew tal-kumpanniji kollha ta’ dan il-grupp jista’ jintlaħaq, għal dak li jirrigwarda l-konsolidazzjoni tar-riżultati tas-sussidjarji residenti fil-Lussemburgu u t-tassazzjoni tagħhom f’dan l-Istat Membru, kemm mill-gruppi li l-kumpannija omm tagħhom hija stabbilita f’dan l-Istat Membru kif ukoll minn dawk li l-kumpannija omm tagħhom ma hijiex, għandu jiġi kkonstatat li, peress li l-kumpannija omm stabbilita fi Stat Membru ieħor tista’ żżomm direttament jew indirettament mill-inqas 95 % tal-ishma tas-sussidjarji residenti li jixtiequ jikkonsolidaw ir-riżultati tagħhom, id-differenza fit-trattament ma tistax tiġi ġġustifikata minn differenza oġġettiva fis-sitwazzjoni.

53      Barra minn hekk, la l-qorti tar-rinviju u lanqas il-Gvern Lussemburgiż ma semmew raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali li jiġġustifikaw tali restrizzjoni.

54      Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar’ il fuq, ir-risposta li għandha tingħata għat-tieni domanda hija li l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li għandha bħala effett li ġġiegħel kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor li xxolji integrazzjoni fiskali vertikali li tkun teżisti bejn waħda mis-sussidjarji tagħha u ċertu numru ta’ sottosussidjarji residenti tagħha sabiex din is-sussidjarja tkun tista’ twettaq integrazzjoni fiskali orizzontali ma’ sussidjarji residenti oħra tal-imsemmija kumpannija omm, minkejja li s-sussidjarja residenti li tintegra tibqa’ l-istess u li x-xoljiment tal-integrazzjoni fiskali orizzontali qabel it-tmiem tat-tul minimu tal-eżistenza tal-integrazzjoni, previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, jimplika t-tassazzjoni rettifikatorja individwali tal-kumpanniji kkonċernati.

 Fuq it-tielet domanda

55      Permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikoli 49 u 54 TFUE kif ukoll il-prinċipju tal-effett utli tad-dritt tal-Unjoni għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru dwar skema ta’ integrazzjoni fiskali li tipprevedi li kull talba intiża sabiex tkun tista’ tibbenefika minn tali skema għandha obbligatorjament titressaq quddiem l-awtorità kompetenti qabel it-tmiem tal-ewwel sena fiskali li għaliha tintalab l-applikazzjoni ta’ din l-iskema.

56      Il-qorti tar-rinviju tesponi, fit-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, li l-Artikolu 164a(4) tal-LIR ma jipprevedix terminu ta’ dekadenza tal-azzjoni tal-persuna taxxabbli, kemm fuq il-livell prekontenzjuż kif ukoll kontenzjuż, u lanqas terminu ta’ preskrizzjoni li jillimita b’mod retroattiv l-ammissibbiltà ta’ tali azzjoni, iżda huwa intiż li jirregola l-proċedura ta’ għoti tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali. Fil-fatt, l-għan ta’ din id-dispożizzjoni huwa li r-rikonoxximent, mill-uffiċċju tat-taxxa kompetenti, tal-applikazzjoni tal-iskema ta’ integrazzjoni fiskali lill-grupp ta’ kumpanniji ddefinit fit-talba jista’ jiġi stabbilit f’mument utli, qabel ma l-kumpanniji kollha involuti jħejju r-rapporti finanzjarji tagħhom dwar l-ewwel sena ta’ applikazzjoni tal-iskema ta’ integrazzjoni u d-dikjarazzjonijiet fiskali relatati magħhom.

57      F’dan il-każ, it-tielet domanda saret f’kuntest fejn, kif tispjega l-qorti tar-rinviju, għal dak li jirrigwarda s-sena fiskali 2013, il-prassi amministrattiva u l-ġurisprudenza Lussemburgiża kienu jqisu li l-leġiżlazzjoni nazzjonali li teskludi integrazzjoni fiskali orizzontali unikament bejn is-sussidjarji tal-istess kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor kienet kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

58      B, C u D isostnu f’dan ir-rigward li t-tressiq tardiv tat-talba tagħhom għal integrazzjoni fiskali orizzontali fir-rigward tas-sena fiskali 2013 huwa ġġustifikat mill-fatt li, sal-għoti tas-sentenza tat-12 ta’ Ġunju 2014, SCA Group Holding et (C-39/13 sa C-41/13, EU:C:2014:1758), il-prassi amministrattiva u l-ġurisprudenza Lussemburgiża kienu jipprekludu tali talba. Madankollu, huma ressqu t-talba tagħhom malajr wara din id-deċiżjoni, jiġifieri f’mument fejn kellhom ċans reali li tintlaqa’ din it-talba, u qabel it-tmiem ta’ preskrizzjoni ġenerali ta’ ħames snin prevista mid-dritt Lussemburgiż.

59      F’dan ir-rigward, mir-risposti mogħtija għall-ewwel u għat-tieni domanda jirriżulta li l-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li, filwaqt li tippermetti integrazzjoni fiskali vertikali bejn kumpannija omm residenti jew stabbiliment stabbli, f’dan l-Istat Membru, ta’ kumpannija omm mhux residenti u s-sussidjarji residenti tagħha, ma tippermettix integrazzjoni fiskali orizzontali unikament bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm mhux residenti.

60      Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-interpretazzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti lil regola tad-dritt tal-Unjoni, fl-eżerċizzju tal-ġurisdizzjoni mogħtija lilha mill-Artikolu 267 TFUE, tikkjarifika u tippreċiża t-tifsira u l-portata ta’ din ir-regola, hekk kif għandha jew kellha tinftiehem u tiġi applikata sa mill-mument tad-dħul fis-seħħ tagħha. Minn dan isegwi li r-regola hekk interpretata tista’, u għandha, tiġi applikata mill-qrati stess għal rapporti ġuridiċi li jinħolqu u jiġu stabbiliti qabel ma tingħata s-sentenza li taqta’ talba għall-interpretazzjoni jekk, barra minn hekk, il-kundizzjonijiet sabiex titressaq tilwima dwar l-applikazzjoni ta’ dik ir-regola quddiem il-qrati kompetenti jiġu ssodisfatti (ara, b’mod partikolari, is-sentenza tas-6 ta’ Marzu 2007, Meilicke et, C-292/04, EU:C:2007:132, punt 34 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

61      Fil-kawża prinċipali, il-kundizzjoni formali dwar l-obbligu li tiġi ppreżentata talba għall-ammissjoni fl-iskema ta’ integrazzjoni fiskali qabel it-tmiem tal-ewwel sena li għaliha ntalbet l-applikazzjoni ta’ din l-iskema ma ġietx issodisfatta għas-sena fiskali 2013.

62      F’dan ir-rigward, anki jekk il-qorti tar-rinviju ma tikkwalifikax dan it-terminu bħala terminu ta’ dekadenza, mill-proċess ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta madankollu li n-nuqqas ta’ osservanza tal-imsemmi terminu wassal lit-tribunal administratif (it-Tribunal Amministrattiv) sabiex jiċħad ir-rikors ippreżentat kontra ċ-ċaħda tat-talba għal integrazzjoni fir-rigward tas-sena fiskali 2013.

63      Għaldaqstant, il-kwistjoni dwar jekk l-iskadenza tat-terminu għat-tressiq tat-talba għal integrazzjoni fiskali tistax tiġi invokata fil-konfront tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali, f’ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, għandha tiġi eżaminata billi jittieħdu inkunsiderazzjoni, b’analoġija, il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività li japplikaw għat-talbiet intiżi sabiex jiżguraw l-eżerċizzju ta’ dritt li individwu għandu mid-dritt tal-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-21 ta’ Diċembru 2016, TDC, C-327/15, EU:C:2016:974, punti 89 sa 91) u għall-azzjonijiet ġudizzjarji intiżi li jiżguraw il-protezzjoni ta’ tali dritt (ara, f’dan is-sens, b’mod partikolari, is-sentenza tal-24 ta’ Ottubru 2018, XC et, C-234/17, EU:C:2018:853, punt 22 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

64      Fir-rigward tal-prinċipju ta’ ekwivalenza, mill-proċess ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja ma jirriżultax li t-terminu għat-tressiq tat-talba għal integrazzjoni fiskali msemmi fl-Artikolu 164a(4) tal-LIR ma josservax l-imsemmi prinċipju.

65      Għal dak li jirrigwarda l-prinċipju ta’ effettività, għandu jitfakkar li l-Istati Membri għandhom ir-responsabbiltà li jiżguraw, f’kull każ, protezzjoni effettiva tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni u li dan il-prinċipju jeżiġi, b’mod partikolari, li l-awtoritajiet fiskali ta’ dawn l-Istati ma jagħmlux l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli (sentenza tal-20 ta’ Diċembru 2017, Caterpillar Financial Services, C-500/16, EU:C:2017:996, punt 41).

66      Skont il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, kull każ li fih tqum il-kwistjoni dwar jekk dispożizzjoni proċedurali nazzjonali tirrendix impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni għandu jiġi analizzat billi jittieħdu inkunsiderazzjoni r-rwol ta’ din id-dispożizzjoni fil-proċedura kollha, l-iżvolġiment tagħha u l-karatteristiċi partikolari tagħha quddiem id-diversi istanzi nazzjonali. F’din il-perspettiva, hemm lok, b’mod partikolari, li jittieħdu inkunsiderazzjoni, jekk ikun il-każ, il-protezzjoni tad-drittijiet tad-difiża, il-prinċipju ta’ ċertezza legali u l-iżvolġiment tajjeb tal-proċedura (sentenzi tat-22 ta’ Frar 2018, INEOS Köln, C-572/16, EU:C:2018:100, punt 44, u tal-24 ta’ Ottubru 2018, XC et, C-234/17, EU:C:2018:853, punt 49).

67      Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-iffissar ta’ termini raġonevoli għall-preżentata ta’ rikorsi taħt piena ta’ dekadenza fl-interess taċ-ċertezza legali li tipproteġi kemm lill-persuna taxxabbli kif ukoll lill-amministrazzjoni kkonċernata. Fil-fatt, tali termini ma humiex ta’ natura li jirrendu prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni, anki jekk, bħala definizzjoni, l-iskadenza ta’ dawn it-termini twassal għaċ-ċaħda, totali jew parzjali, tal-azzjoni mressqa (sentenza tat-8 ta’ Settembru 2011, Q-Beef u Bosschaert, C-89/10 u C-96/10, EU:C:2011:555, punt 36 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-konstatazzjoni eventwali mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-ksur tad-dritt tal-Unjoni, bħala prinċipju, ma għandhiex effett fuq il-bidu tad-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni (sentenza tat-8 ta’ Settembru 2011, Q-Beef u Bosschaert, C-89/10 u C-96/10, EU:C:2011:555, punt 47 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

68      Id-dritt tal-Unjoni ma jipprekludix li awtorità nazzjonali teċċepixxi l-iskadenza ta’ terminu ta’ preskrizzjoni raġonevoli ħlief jekk l-aġir tal-awtoritajiet nazzjonali flimkien mal-eżistenza ta’ terminu ta’ dekadenza jwasslu sabiex iċaħħdu totalment persuna mill-possibbiltà li tinvoka d-drittijiet tagħha bis-saħħa tad-dritt tal-Unjoni quddiem il-qrati nazzjonali (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-15 ta’ April 2010, Barth, C-542/08, EU:C:2010:193, punt 33, u tat-8 ta’ Settembru 2011, Q-Beef u Bosschaert, C-89/10 u C-96/10, EU:C:2011:555, punt 51).

69      Ċertament, fir-rigward tal-implimentazzjoni tar-rimedji legali disponibbli bil-għan li tiġi kkontestata r-responsabbiltà ta’ Stat Membru għal ksur tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li jkun kuntrarju għall-prinċipju ta’ effettività li jiġi impost fuq il-persuni leżi l-obbligu li jirrikorru b’mod sistematiku għar-rimedji legali kollha għad-dispożizzjoni tagħhom anki jekk dan iwassal għal diffikultajiet eċċessivi jew jekk ma jkunx jista’ jiġi raġonevolment mitlub minnhom (sentenzi tal-24 ta’ Marzu 2009, Danske Slagterier, C-445/06, EU:C:2009:178, punt 62, u tal-25 ta’ Novembru 2010, Fuß, C-429/09, EU:C:2010:717, punt 77).

70      Għaldaqstant, fil-punti 104 sa 106 tas-sentenza tagħha tat-8 ta’ Marzu 2001, Metallgesellschaft et (C-397/98 u C-410/98, EU:C:2001:134), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-eżerċizzju tad-drittijiet li d-dispożizzjonijiet direttament applikabbli tad-dritt tal-Unjoni jagħtu lill-individwi jsir impossibbli jew eċċessivament diffiċli jekk it-talbiet tagħhom għal kumpens ibbażati fuq il-ksur tad-dritt tal-Unjoni kellhom jiġu miċħuda jew imnaqqsa għar-raġuni biss li l-individwi ma talbux li jibbenefikaw mid-dritt mogħti mid-dispożizzjonijiet tal-Unjoni, u li l-liġi nazzjonali rrifjutatilhom, sabiex jikkontestaw ir-rifjut tal-Istat Membru permezz tar-rimedji legali previsti għal dan l-għan, billi jinvokaw is-supremazija u l-effett dirett tad-dritt tal-Unjoni. F’każ bħal dan, ma kienx ikun raġonevoli li jiġi meħtieġ mill-persuni leżi li huma jużaw ir-rimedji legali għad-dispożizzjoni tagħhom, peress li dawn kien ikollhom fi kwalunkwe każ jissodisfaw l-obbligu ta’ ħlas inkwistjoni fil-kawżi li taw lok għal dik is-sentenza b’mod antiċipat u, anki jekk il-qorti nazzjonali kienet ikkunsidrat il-karattru antiċipat ta’ dan il-ħlas bħala inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni, il-persuni inkwistjoni ma kinux ikunu jistgħu jiksbu r-rimbors ta’ din is-somma u kienu jkunu esposti għal multa eventwali.

71      Madankollu, minkejja li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-prassi amministrattiva u l-ġurisprudenza Lussemburgiża ma kinux jawtorizzaw, fir-rigward tas-sena fiskali 2013, integrazzjoni fiskali orizzontali unikament bejn is-sussidjarji tal-istess kumpannija omm, it-tressiq ta’ talba għal integrazzjoni ma kinitx timplika għar-rikorrenti fil-kawża prinċipali riskji finanzjarji u legali analogi għal dawk inkwistjoni b’mod partikolari fil-kawżi li taw lok għas-sentenzi tat-8 ta’ Marzu 2001, Metallgesellschaft et (C-397/98 u C-410/98, EU:C:2001:134, punt 104) u tal-25 ta’ Novembru 2010, Fuß, C-429/09, EU:C:2010:717, punt 81), iżda seta’, għall-kuntrarju, ikunu raġonevolment mitlub minnhom.

72      F’dan il-każ, fir-rigward tas-sena fiskali 2013, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali kellhom fil-fatt il-possibbiltà li jressqu f’kull mument, matul din is-sena, talba għal integrazzjoni fiskali orizzontali, billi jinvokaw l-inkompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni Lussemburgiża mad-dritt tal-Unjoni. Barra minn hekk, kif jirriżulta mill-proċess ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja, huma ppreżentaw tali talba abbażi tad-dritt tal-Unjoni, għal dak li jikkonċerna s-sena fiskali 2014, qabel ma l-liġi Lussemburgiża ġiet emendata fis-sens li tippermetti tali integrazzjoni.

73      Il-fatt li, fid-dawl tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, kif ukoll tal-prassi amministrattiva u tal-ġurisprudenza interna, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali qiesu bħala inutli t-tressiq ta’ tali talba, la jista’ jiġi assimilat mal-impossibbiltà oġġettiva li jressquha, fis-sens tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja mfakkra fil-punt 68 ta’ din is-sentenza, u lanqas ma’ sitwazzjoni fejn tali approċċ joħloq diffikultajiet eċċessivi jew ma jkunx jista’ jiġi raġonevolment mitlub minnhom, fis-sens tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja mfakkra fil-punt 69 ta’ din is-sentenza.

74      Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar’ il fuq, ir-risposta li għandha tingħata għat-tielet domanda hija li l-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jipprekludux leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru dwar skema ta’ integrazzjoni fiskali li tipprevedi li kull talba intiża sabiex tkun tista’ tibbenefika minn tali skema għandha obbligatorjament titressaq quddiem l-awtorità kompetenti qabel it-tmiem tal-ewwel sena fiskali li għaliha tintalab l-applikazzjoni ta’ din l-iskema.

 Fuq l-ispejjeż

75      Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tieni Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

1)      L-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li, filwaqt li tippermetti integrazzjoni fiskali vertikali bejn kumpannija omm residenti jew stabbiliment stabbli, f’dan l-Istat Membru, ta’ kumpannija omm mhux residenti u s-sussidjarji residenti tagħha, ma tippermettix integrazzjoni fiskali orizzontali bejn is-sussidjarji residenti ta’ kumpannija omm mhux residenti.

2)      L-Artikoli 49 u 54 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li għandha bħala effett li ġġiegħel kumpannija omm li għandha s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor li xxolji integrazzjoni fiskali vertikali li tkun teżisti bejn waħda mis-sussidjarji tagħha u ċertu numru ta’ sottosussidjarji residenti tagħha sabiex din is-sussidjarja tkun tista’ twettaq integrazzjoni fiskali orizzontali ma’ sussidjarji residenti oħra tal-imsemmija kumpannija omm, minkejja li s-sussidjarja residenti li tintegra tibqa’ l-istess u li x-xoljiment tal-integrazzjoni fiskali orizzontali qabel it-tmiem tat-tul minimu tal-eżistenza tal-integrazzjoni, previst mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, jimplika t-tassazzjoni rettifikatorja individwali tal-kumpanniji kkonċernati.

3)      Il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jipprekludux leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru dwar skema ta’ integrazzjoni fiskali li tipprevedi li kull talba intiża sabiex tkun tista’ tibbenefika minn tali skema għandha obbligatorjament titressaq quddiem l-awtorità kompetenti qabel it-tmiem tal-ewwel sena fiskali li għaliha tintalab l-applikazzjoni ta’ din l-iskema.

Firem

*      Lingwa tal-kawża: il-Franċiż.