Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

Edizzjoni Provviżorja

SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)

15 ta’ Settembru 2022 (*)

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) – Direttiva 2006/112/KE – Dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input – Bejgħ ta’ proprjetà immobbli bejn persuni taxxabbli – Bejjiegħ li huwa s-suġġett ta’ proċedura ta’ insolvenza – Prattika nazzjonali li tikkonsisti fir-rifjut tad-dritt għal tnaqqis lix-xerrej minħabba li huwa kien jew kellu jkun jaf bid-diffikultajiet tal-bejjiegħ li jħallas il-VAT tal-output dovuta – Frodi u abbuż ta’ dritt – Kundizzjonijiet”

Fil-Kawża C-227/21,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mil-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja), permezz ta’ deċiżjoni tal-31 ta’ Marzu 2021, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fid-9 ta’ April 2021, fil-proċedura

UAB “HA.EN.”

vs

Valstybinė mokesčių inspekcija prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),

komposta minn C. Lycourgos, President tal-Awla, S. Rodin, J.-C. Bonichot, L. S. Rossi u O. Spineanu-Matei (Relatriċi), Imħallfin,

Avukat Ġenerali: J. Kokott,

Reġistratur: A. Calot Escobar,

wara li rat il-proċedura bil-miktub,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

–        għal UAB “HA.EN.”, minn G. Kaminskas u Z. Stuglytė, advokatai,

–        għall-Gvern Litwan, minn K. Dieninis u V. Kazlauskaitė-Švenčionienė, bħala aġenti,

–        għall-Gvern Ċek, minn O. Serdula, M. Smolek u J. Vláčil, bħala aġenti,

–        għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Jokubauskaitė u L. Lozano Palacios, bħala aġenti,

wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukata Ġenerali ppreżentati fis-seduta tal-5 ta’ Mejju 2022,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1        It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU 2006, L 347, p. 1, rettifika fil-ĠU 2007, L 335, p. 60, iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”).

2        Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn UAB “HA.EN.” u Valstybinė mokesčių inspekcija prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos (l-Ispettorat Nazzjonali tat-Taxxa fi ħdan il-Ministeru għall-Finanzi tar-Repubblika tal-Litwanja, iktar ’il quddiem l-“amministrazzjoni fiskali”), dwar ir-rifjut tad-dritt għal tnaqqis tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) minħabba allegat abbuż ta’ dritt imwettaq minn HA.EN.

 Il-kuntest ġuridiku

 Id-dritt tal-Unjoni

3        Il-premessi 7 u 42 tad-Direttiva dwar il-VAT huma fformulati kif ġej:

“(7)      Is-sistema komuni ta’ VAT għandha twassal, anki jekk ir-rati u l-eżenzjonijiet ma jkunux armonizzati b’mod sħiħ, għal newtralità fil-kompetizzjoni, b’mod li fit-territorju ta’ kull pajjiż merkanzija u servizzi simili jġorru l-istess piż ta’ taxxa, hu x’inhu t-tul tal-produzzjoni u l-katina tad-distribuzzjoni.

[…]

(42)      L-Istati Membri għandhom ikunu kapaċi, f’każijiet speċifiċi, jaħtru lid-destinatarju ta’ fornimenti ta’ merkanzija jew servizzi bħala l-persuna responsabbli għall-ħlas tal-VAT. Dan għandu jgħin lill-Istati Membri fis-semplifikazzjoni tar-regoli u fil-ġlieda kontra l-evażjoni u l-evitar tat-taxxa f’setturi identifikati u f’ċerti tipi ta’ transazzjonijiet.”

4        L-Artikolu 168 ta’ din id-direttiva jipprevedi:

“Sakemm il-merkanzija u s-servizzi jintużaw għall-iskopijiet tat-transazzjonijiet taxxabbli ta’ persuna taxxabbli, il-persuna taxxabbli għandha tkun intitolata, fl-Istat Membru li fih twettaq dawn it-transazzjonijiet, li tnaqqas mll-VAT li għandha tħallas dan li ġej:

(a)      il-VAT dovuta jew imħallsa f’dak l-Istat Membru rigward provvisti li sarulha ta’ merkanzija jew servizzi, li twettqu jew li għad iridu jitwettqu minn persuna taxxabli oħra;

[…]”

5        L-Artikolu 193 tal-imsemmija direttiva jistabbilixxi:

“Il-VAT għandha titħallas minn kwalunkwe persuna taxxabbli li tkun qed twettaq forniment taxxabbli ta’ merkanzija jew servizzi, minbarra fejn din titħallas minn persuna oħra fil-każijiet imsemmija fl-Artikoli 194 sa 199 u fl-Artikolu 202.”

6        L-Artikolu 199(1) tal-istess direttiva jiddisponi:

“L-Istati Membri jistgħu jipprovdu li l-persuna responsabbli għall-ħlas tal-VAT hija l-persuna taxxabbli li lilha jsiru l-fornimenti li ġejjin:

[…]

(g)      il-forniment ta’ proprjetà immobbli mibjugħa mid-debitur tas-sentenza fi proċedura ta’ bejgħ obbligatorju.”

7        Skont l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT:

“L-Istati Membri jistgħu jimponu obbligi oħrajn li jidhrulhom meħtieġa biex jiżguraw il-ġbir korrett ta’ VAT u biex ma ssirx frodi, soġġett għall-ħtieġa ta’ trattament indaqs bejn transazzjonijiet domestiċi u transazzjonijiet li jsiru bejn Stati Membri minn persuni taxxabbli u sakemm dawn l-obbligi, fin-negozju bejn Stati Membri, ma jagħtux lok għal formalitajiet konnessi mal-qsim ta’ fruntieri.

[…]”

 Id-dritt Litwan

8        L-Artikolu 58(1) tal-Lietuvos Respublikos pridėtinės vertės mokesčio įstatymas (il-Liġi dwar it-Taxxa fuq il-Valur Miżjud tar-Repubblika tal-Litwanja), kif redatta permezz tal-Liġi Nru IX-751 tal-5 ta’ Marzu 2020, jipprevedi:

“Il-persuna suġġetta għall-VAT tista’ tnaqqas il-VAT tal-input imħallsa jew il-VAT fuq l-importazzjoni għal beni jew servizzi akkwistati jew importati, jekk dawn il-beni jew servizzi huma intiżi li jiġu użati għall-attivitajiet li ġejjin: […] il-provvista ta’ beni jew servizzi suġġetti għall-VAT;

[…]”

9        L-Artikolu 719(1) tal-Lietuvos Respublikos civilinio proceso kodeksas (il-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili tar-Repubblika tal-Litwanja), kif redatt permezz tal-Liġi Nru XII-889 tal-15 ta’ Mejju 2014 jiddisponi:

“Meta bejgħ bl-irkant jiġi annullat minħabba nuqqas ta’ offerent […], l-assi tal-persuna li twettaq l-eżekuzzjoni forzata jiġu trażmessi għall-prezz inizjali tal-bejgħ tal-proprjetà immobbli bl-irkant.”

 Il-kawża prinċipali u d-domanda preliminari

10      Permezz ta’ kuntratt tal-21 ta’ Settembru 2007, UAB “Medicinos Bankas” (iktar ’il quddiem il-“bank”) tat self lil UAB “Sostinės būstai” (iktar ’il quddiem il-“bejjiegħ”) għal attività ta’ żvilupp ta’ proprjetà immobbli. Sabiex tiġi ggarantita l-eżekuzzjoni tajba ta’ dan il-kuntratt, ġiet ikkostitwita ipoteka konvenzjonali mill-bejjiegħ mal-bank fuq art li fuqha kien jinsab bini mhux komplut, li jinsab fil-belt ta’ Vilnjus (il-Litwanja).

11      Permezz ta’ kuntratt ta’ trasferiment ta’ kreditu konkluż fis-27 ta’ Novembru 2015, HA.EN. ħadet lura, bi ħlas, mingħand il-bank li ta s-self, id-dejn kollu tas-somom li jirriżultaw mill-kuntratt ta’ kreditu konkluż bejn dan tal-aħħar u l-bejjiegħ, kif ukoll id-drittijiet kollha kkostitwiti sabiex tiġi ggarantita l-eżekuzzjoni tal-obbligi, inkluża l-ipoteka konvenzjonali. Waqt il-konklużjoni ta’ dan il-kuntratt, HA.EN., fost oħrajn, ikkonfermat li saret taf bis-sitwazzjoni ekonomika u finanzjarja kif ukoll bl-istatus legali tal-bejjiegħ u kkonfermat li dan kien insolventi u li proċedura ta’ insolvenza ġudizzjarja li tikkonċernah kienet pendenti quddiem il-Vilniaus apygardos teismas (il-Qorti Reġjonali ta’ Vilnjus, il-Litwanja). Permezz ta’ kuntratt konkluż fit-18 ta’ Diċembru 2015, il-bank ittrasferixxa lil HA.EN. l-ipoteka kkostitwita fuq il-proprjetà tal-bejjiegħ.

12      Il-bejgħ bl-irkant ta’ parti mill-proprjetà immobbli tal-bejjiegħ (iktar ’il quddiem il-“proprjetà immobbli inkwistjoni”) ġie ppubblikat permezz ta’ att ta’ marixxall tal-qorti tat-23 ta’ Mejju 2016, iżda ebda xerrej ma wera interess fl-akkwist tiegħu. Peress li l-irkant ma rnexxiex, ġie propost lil HA.EN., fil-kuntest tal-proċedura ta’ rkant, li tieħu f’idejha l-proprjetà immobbli li għall-ammont inizjali, li kien itemm parti mill-krediti miżmuma minnha. HA.EN. eżerċitat dan id-dritt u ħadet il-proprjetà immobbli inkwistjoni.

13      Għal dan il-għan, fil-21 ta’ Lulju 2016, marixxall tal-qorti ħareġ att li jikkonstata trasferiment ta’ proprjetà tal-proprjetà immobbli inkwistjoni lil HA.EN..

14      Fil-5 ta’ Awwissu 2016, il-bejjiegħ ħareġ fattura li tindika li l-proprjetà tal-proprjetà immobbli inkwistjoni kienet ġiet ittrasferita lil HA.EN. permezz tal-imsemmi att għas-somma totali ta’ EUR 5 468 000, jiġifieri ammont ta’ EUR 4 519 008.26 miżjud b’VAT ta’ EUR 948 991.74. HA.EN. irreġistrat din il-fattura fil-kontabbiltà tagħha u naqqset il-VAT tal-input li kienet tinsab fuq din il-fattura fid-dikjarazzjoni tal-VAT tagħha għax-xahar ta’ Novembru 2016. Barra minn hekk, il-bejjiegħ niżżel l-imsemmija fattura fil-kotba tiegħu u ddikjara l-VAT tal-output li tinsab fuqha, bħala VAT dovuta, fid-dikjarazzjoni tiegħu għax-xahar ta’ Awwissu 2016, iżda qatt ma ħallas lit-Teżor.

15      Fl-1 ta’ Ottubru 2016, il-bejjiegħ ġie ddikjarat fallut.

16      Fl-20 ta’ Diċembru 2016, HA.EN. talbet lill-amministrazzjoni fiskali tirrimborsaha l-eċċess tal-VAT li jirriżulta mit-tnaqqis tal-VAT tal-input, jiġifieri EUR 948 991.74. Wara li wettqet kontroll fiskali għand HA.EN., l-amministrazzjoni fiskali qieset li, billi kkonkludiet it-tranżazzjoni ta’ akkwist tal-proprjetà immobbli inkwistjoni meta hija kienet taf jew kellha tkun taf li l-bejjiegħ ma kienx ser iħallas lit-Teżor l-VAT iġġenerata minn din it-tranżazzjoni, HA.EN. kienet aġixxiet b’mala fide u wettqet abbuż ta’ dritt. Huwa abbażi ta’ din il-motivazzjoni li, permezz ta’ deċiżjoni tat-12 ta’ Lulju 2017, l-amministrazzjoni fiskali rrifjutat lil HA.EN. id-dritt li tnaqqas din il-VAT tal-input, imputatilha s-somma ta’ EUR 38 148.46 bħala interessi moratorji tal-VAT u imponitilha multa fl-ammont ta’ EUR 284 694.

17      HA.EN. ikkontestat din id-deċiżjoni quddiem il-Mokestinių ginčų komisija prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės (il-Kummissjoni dwar it-Tilwim Fiskali fi ħdan il-Gvern tar-Repubblika tal-Litwanja), li, permezz ta’ deċiżjoni tat-22 ta’ Jannar 2018, annullat id-deċiżjoni tal-amministrazzjoni fiskali fir-rigward tal-interessi moratorji u l-multa, iżda, billi qieset li HA.EN. kienet wettqet abbuż ta’ dritt, ikkonfermatha sa fejn hija rrifjutat li HA.EN. id-dritt għat-tnaqqis tal-VAT.

18      HA.EN. ippreżentat rikors kontra din id-deċiżjoni tal-Kummissjoni dwar it-Tilwim Fiskali fi ħdan il-Gvern tar-Repubblika tal-Litwanja quddiem il-Vilniaus apygardos administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Vilnjus, il-Litwanja) li, permezz ta’ sentenza tal-14 ta’ Novembru 2018, ikkonfermat il-pożizzjoni tal-amministrazzjoni fiskali u ċaħdet ir-rikors bħala infondat.

19      Fit-12 ta’ Diċembru 2018, HA.EN. ippreżentat rikors quddiem il-qorti tar-rinviju, il-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja) li, b’digriet tat-13 ta’ Mejju 2020, laqgħet parzjalment dan, annullat is-sentenza tal-Vilniaus apygardos administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Vilnjus) u bagħtet lura l-kawża quddiemha, fejn informatha b’mod partikolari li kellha tivverifika l-kundizzjonijiet u l-karatteristiċi tal-eżistenza ta’ abbuż ta’ dritt f’dan il-każ.

20      Wara eżami mill-ġdid tal-kawża fiskali, il-Vilniaus apygardos administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Vilnjus), permezz ta’ sentenza tat-3 ta’ Settembru 2020, ikkunsidrat mill-ġdid li HA.EN. kienet wettqet abbuż ta’ dritt u ddeċidiet konsegwentement li l-amministrazzjoni fiskali kienet iġġustifikata li tirrifjutalha d-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input. Għalhekk HA.EN. ippreżentat rikors ġdid quddiem il-qorti tar-rinviju.

21      Il-qorti tar-rinviju tirrileva li, peress li l-fattura relatata mat-tranżazzjoni ta’ bejgħ forzat kienet tindika l-ammont nett ta’ EUR 4 519 008.26 kif ukoll ammont ta’ VAT li jlaħħaq għal EUR 948 991.74, HA.EN. effettivament ħallset il-VAT. Fuq din il-bażi, il-qorti tar-rinviju tqis li xejn ma kien jippermetti a priori lill-amministrazzjoni fiskali tikkunsidra li l-kundizzjonijiet sostantivi u formali previsti mid-Direttiva dwar il-VAT għall-eżerċizzju minn HA.EN. tad-dritt tagħha għal tnaqqis ma kinux issodisfatti.

22      Madankollu, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk, sabiex tiġi rrifjutata d-dritt li tnaqqas il-VAT relatata mal-akkwist tal-proprjetà immobbli inkwistjoni, l-amministrazzjoni fiskali kinitx iġġustifikata li tinvoka l-fatt li HA.EN. kienet taf jew kellha tkun taf li l-bejjiegħ, minħabba d-diffikultajiet finanzjarji u l-insolvenza potenzjali tiegħu, ma kienx ser iħallas, jew ma setax iħallas, il-VAT lit-Teżor.

23      Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li l-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari segwenti:

“Id-Direttiva [dwar il-VAT] moqrija fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandha tiġi interpretata fis-sens li hija (ma) tipprekludi(x) prattika tal-awtoritajiet nazzjonali li tikkonsisti f’li persuna taxxabbli tiġi rrifjutata d-dritt li tnaqqas il-VAT tal-input fil-każ li, fl-akkwist ta’ proprjetajiet immobbli, din il-persuna taxxabbli kienet taf (kellha tkun taf) li l-fornitur, minħabba l-insolvenza tiegħu, ma kienx ser iħallas (ma setax iħallas) il-VAT lit-teżor?”

 Fuq id-domanda preliminari

24      Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT, moqri fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi prattika nazzjonali li tikkonsisti, fil-kuntest tal-bejgħ ta’ proprjetà immobbli bejn persuni taxxabbli, f’li x-xerrej jiġi rrifjutat id-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa minħabba s-sempliċi fatt li dan kien jaf jew kellu jkun jaf li l-bejjiegħ kien f’diffikultà finanzjarja, jew f’sitwazzjoni ta’ insolvenza, u li dan il-fatt jista’ jkollu l-konsegwenza li dan tal-aħħar ma kienx ser iħallas jew setgħa ma jħallasx il-VAT lit-Teżor.

25      Qabel kollox, għandu jitfakkar li, konformement ma’ ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-dritt tal-persuni taxxabbli li jnaqqsu mill-VAT li huma suġġetti għaliha il-VAT dovuta jew imħallsa għall-oġġetti akkwistati jew għas-servizzi rċevuti minnhom upstream jikkostitwixxi prinċipju fundamentali tas-sistema komuni tal-VAT stabbilit mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni. Is-sistema ta’ tnaqqis, li taħtha jaqa’ l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT, hija intiża li teħles kompletament lill-imprenditur mill-piż tal-VAT dovuta jew imħallsa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi kollha tiegħu. Is-sistema komuni tal-VAT b’hekk tiggarantixxi n-newtralità fir-rigward tal-piż fiskali tal-attivitajiet ekonomiċi kollha, irrispettivament mill-għanijiet jew mir-riżultati ta’ dawn l-attivitajiet, bil-kundizzjoni li l-imsemmija attivitajiet ikunu, bħala prinċipju, huma stess suġġetti għall-VAT (ara f’dan is-sens, is-sentenza tal-15 ta’ Settembru 2016, Senatex, C-518/14, EU:C:2016:691, punti 26 u 27 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). Kif iddeċidiet repetutament il-Qorti tal-Ġustizzja, id-dritt għal tnaqqis previst fl-Artikolu 167 et seq. tad-Direttiva dwar il-VAT jagħmel parti integrali mill-mekkaniżmu tal-VAT u ma jistax, bħala prinċipju, jiġi limitat (sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2019, Glencore Agriculture Hungary, C-189/18, EU:C:2019:861, punt 33 u l-ġurisprudenza ċċitata).

26      F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-kwistjoni dwar jekk il-fornitur tal-oġġetti jkunx ħallas jew le l-VAT dovuta fuq tranżazzjonijiet ta’ bejgħ lit-Teżor ma taffettwax id-dritt tal-persuna taxxabbli li tnaqqas il-VAT tal-input imħallsa (sentenza tat-22 ta’ Ottubru 2015, PPUH Stehcemp, C-277/14, EU:C:2015:719, punt 45 u l-ġurisprudenza ċċitata). Il-fatt li d-dritt għal tnaqqis tal-VAT jiġi ssuġġettat għall-ħlas effettiv minn qabel tal-imsemmija VAT mill-fornitur tal-oġġetti jkollu l-konsegwenza li jissuġġetta lill-persuna taxxabbli għal piż ekonomiku li ma huwiex impost fuqha u li s-sistema tat-tnaqqis għandha preċiżament l-għan li tevita (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-29 ta’ Marzu 2012, Véleclair, C-414/10, EU:C:2012:183, punt 30).

27      Fl-istess ħin, il-ġlieda kontra l-frodi, l-evażjoni tat-taxxa u l-abbuż potenzjali hija għan irrikonoxxut u inkoraġġut mid-Direttiva dwar il-VAT u l-Qorti tal-Ġustizzja repetutament iddeċidiet li l-individwi ma jistgħux, b’mod frawdolenti jew abbużiv, jinvokaw normi tad-dritt tal-Unjoni. Għaldaqstant, huma l-awtoritajiet u l-qrati nazzjonali li għandhom jirrifjutaw il-benefiċċju tad-dritt għal tnaqqis jekk jiġi stabbilit, fid-dawl ta’ elementi oġġettivi, li dan id-dritt huwa invokat b’mod frawdolenti jew abbużiv (sentenza tal-10 ta’ Lulju 2019, Kuršu zeme, C-273/18, EU:C:2019:588, punt 34 u l-ġurisprudenza ċċitata).

28      Madankollu, peress li r-rifjut tad-dritt għal tnaqqis huwa eċċezzjoni mill-applikazzjoni tal-prinċipju fundamentali li jikkostitwixxi dan id-dritt, huma l-awtoritajiet fiskali li għandhom jistabbilixxu b’mod suffiċjenti fid-dritt l-elementi oġġettivi li jippermettu li jiġi konkluż li l-persuna taxxabbli wettqet frodi jew abbuż ta’ dritt, jew kienet taf jew kellha tkun taf li t-tranżazzjoni invokata bħala bażi għad-dritt għal tnaqqis kienet involuta fi frodi. Sussegwentement, huma l-qrati nazzjonali li għandhom jivverifikaw li l-awtoritajiet fiskali kkonċernati stabbilixxew l-eżistenza ta’ tali elementi oġġettivi (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-11 ta’ Novembru 2021, Ferimet, C-281/20, EU:C:2021:910, punt 50 u l-ġurisprudenza ċċitata).

29      Huwa fid-dawl ta’ din il-ġurisprudenza li għandu jiġi ddeterminat jekk, fil-każ ta’ bejgħ ta’ proprjetà immobbli minn kumpannija f’diffikultà finanzjarja, l-awtoritajiet fiskali nazzjonali jistgħux validament jirrifjutaw lix-xerrej ta’ dan l-oġġett id-dritt li jnaqqas il-VAT tal-input imħallsa minħabba li, minħabba l-għarfien tiegħu ta’ din id-diffikultà finanzjarja u l-eventwali konsegwenzi tagħha għall-ħlas tal-VAT lit-Teżor, dan ix-xerrej kien jaf jew kellu jkun jaf li kien qed jipparteċipa fi tranżazzjoni implikata fi frodi tal-VAT jew kien qed iwettaq abbuż ta’ dritt.

30      Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-eventwali parteċipazzjoni tax-xerrej tal-proprjetà immobbli fi tranżazzjoni involuta fi frodi tal-VAT, għandu jiġi enfasizzat li l-interessi finanzjarji tal-Unjoni jinkludu, b’mod partikolari, id-dħul mill-VAT (sentenza tat-2 ta’ Mejju 2018, Scialdone, C-574/15, EU:C:2018:295, punt 27 u l-ġurisprudenza ċċitata).

31      Għandu jiġi mfakkar ukoll li l-kunċett ta’ “frodi li taffettwa l-interessi finanzjarji tal-Komunitajiet Ewropej”, kif iddefinit fl-Artikolu 1 tal-Konvenzjoni mfassla fuq il-bażi tal-Artikolu K.3 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, dwar il-protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-Komunità Ewropea, iffirmata fi Brussell fis-26 ta’ Lulju 1995 u annessa mal-Att tal-Kunsill tas-26 ta’ Lulju 1995 (ĠU 1995, C 316, p. 48), ikopri b’mod partikolari “kwalunkwe att jew ommissjoni intenzjonali dwar […] l-użu jew preżentazzjoni ta’ stqarrijiet jew dokumenti foloz, mhux korretti jew mhux kompluti, li għandhom bħala effett it-tnaqqis illegali ta’ fondi mill-bilanċ ġenerali tal-Komunitajiet Ewropej jew bilanċi mħaddma minn, jew f’isem, il-Komunitajiet Ewropej”. Għaldaqstant u kif jirriżulta mill-punt preċedenti, dan il-kunċett jinkludi kull att jew ommissjoni intenzjonali li jippreġudikaw id-dħul li joriġina mill-applikazzjoni ta’ rata uniformi għall-bażi armonizzata tal-VAT iddeterminata skont ir-regoli tal-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-8 ta’ Settembru 2015, Taricco et, C-105/14, EU:C:2015:555, punt 41).

32      Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li, sa fejn il-persuna taxxabbli tkun debitament issodisfat l-obbligi dikjarattivi tagħha fil-qasam tal-VAT, is-sempliċi ommissjoni ta’ ħlas tal-VAT debitament iddikjarata, ma tistax, indipendentement min-natura intenzjonali jew le ta’ tali ommissjoni, tikkostitwixxi frodi tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-2 ta’ Mejju 2018, Scialdone, C-574/15, EU:C:2018:295, punti 38 sa 41).

33      Għaldaqstant, ma jistax jitqies li persuna taxxabbli debitriċi ta’ dejn eżekuttiv li hija kkonfrontata b’diffikultajiet finanzjarji, u tbigħ, fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat organizzata mil-liġi, wieħed mill-oġġetti tagħha sabiex tiġbor id-dejn tagħha, imbagħad tiddikjara l-VAT dovuta f’dan ir-rigward, iżda sussegwentement ma tistax, minħabba dawn id-diffikultajiet, tħallas, kompletament jew parzjalment, l-imsemmija VAT, tkun, minħabba dan il-fatt biss, ħatja ta’ frodi tal-VAT. Konsegwentement, ma jistax, iktar u iktar, f’tali ċirkustanzi, jiġi kkritikat lix-xerrej ta’ tali beni li kien jaf jew kellu jkun jaf li, bl-akkwist ta’ dan l-oġġett, huwa kien qed jipparteċipa fi tranżazzjoni involuta fi frodi tal-VAT.

34      Fit-tieni lok, fir-rigward tal-eżistenza ta’ eventwali abbuż ta’ dritt min-naħa tax-xerrej tal-proprjetà immobbli inkwistjoni, għandu jitfakkar li d-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-VAT jipprekludi d-dritt tal-persuna taxxabbli li tnaqqas il-VAT tal-input imħallsa meta t-tranżazzjonijiet li jagħtu lok għal dan id-dritt jikkostitwixxu prattika abbużiva (sentenza tal-21 ta’ Frar 2006, Halifax et, C-255/02, EU:C:2006:121, punt 85). Fil-fatt, dan id-dritt ma jistax jiġi estiż għall-prattiki abbużivi ta’ operaturi ekonomiċi, jiġifieri t-tranżazzjonijiet li jitwettqu mhux fil-kuntest ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali normali, iżda biss bil-għan li jibbenefikaw b’mod abbużiv mill-vantaġġi previsti mill-imsemmi dritt (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-22 ta’ Diċembru 2010, Weald Leasing, C-103/09, EU:C:2010:804, punt 26).

35      Fil-qasam tal-VAT, il-konstatazzjoni tal-eżistenza ta’ prattika abbużiva tirrikjedi li jkunu ssodisfatti żewġ kundizzjonijiet. Minn naħa, it-tranżazzjonijiet inkwistjoni, minkejja l-applikazzjoni formali tal-kundizzjonijiet previsti mid-dispożizzjonijiet rilevanti tad-Direttiva dwar il-VAT u tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tittrasponi din id-direttiva, għandhom ikollhom bħala riżultat li jiksbu vantaġġ fiskali li l-għoti tiegħu jmur kontra l-għan imfittex minn dawn id-dispożizzjonijiet. Min-naħa l-oħra, għandu jirriżulta minn bosta elementi oġġettivi li l-għan essenzjali tat-tranżazzjoni inkwistjoni huwa li jinkiseb vantaġġ fiskali (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Frar 2006, Halifax et, C-255/02, EU:C:2006:121, punti 74 u 75, kif ukoll tal-11 ta’ Novembru 2021, Ferimet, C-281/20, EU:C:2021:910, punt 54 u l-ġurisprudenza ċċitata). F’dan il-kuntest, hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika, konformement mar-regoli ta’ prova tad-dritt nazzjonali, jekk l-elementi li jikkostitwixxu prattika abbużiva humiex issodisfatti fil-kawża prinċipali. Madankollu l-Qorti tal-Ġustizzja, meta tkun qed tiddeċiedi dwar rinviju għal deċiżjoni preliminari, tista’, jekk meħtieġ, tippreżenta preċiżjonijiet bil-għan li tmexxi lill-qorti nazzjonali fl-interpretazzjoni tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-21 ta’ Frar 2006, Halifax et, C-255/02, EU:C:2006:121, punti 76 u 77).

36      Fuq l-ewwel kundizzjoni, għandu jiġi kkonstatat li, anki jekk jitqies li t-tnaqqis, imfittex mix-xerrej ta’ proprjetà immobbli, tal-VAT tal-input imħallsa waqt it-teħid lura ta’ din il-proprjetà, jista’ jiġi kklassifikat bħala vantaġġ fiskali, dan ma jistax jitqies li jmur kontra l-għanijiet imfittxija mid-Direttiva dwar il-VAT. Kif l-Avukata Ġenerali enfasizzat fil-punti 40 sa 44 tal-konklużjonijiet tagħha, dan huwa dak li jirriżulta mill-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT li jippermetti lill-Istati Membri jirrikorru għall-mekkaniżmu tal-awtolikwidazzjoni u li jipposponu l-piż tal-VAT fuq il-persuna taxxabbli destinatarja tat-tranżazzjoni suġġetta għal din it-taxxa, fil-każ tal-provvista ta’ proprjetà immobbli mibjugħa mid-debitur ta’ dejn eżekuttiv fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat. Għalkemm ir-Repubblika tal-Litwanja għażlet li ma tużax dan il-mekkaniżmu, l-eżistenza stess tal-possibbiltà prevista minn din id-dispożizzjoni turi li l-leġiżlatur tal-Unjoni ma kkunsidrax it-tnaqqis tal-VAT imħallsa mix-xerrej ta’ proprjetà immobbli fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat bħala kuntrarju għall-għanijiet tad-Direttiva dwar il-VAT.

37      Ċertament, fil-punti 42 sa 45 tas-sentenza tal-20 ta’ Mejju 2021, ALTI (C-4/20, EU:C:2021:397), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, essenzjalment, li d-Direttiva dwar il-VAT ma tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li l-parti kontraenti ta’ persuna taxxabbli suġġetta għall-VAT li fir-rigward tagħha jkun ġie stabbilit li kienet taf jew kellha tkun taf li din il-persuna taxxabbli ma kinitx ser tħallas din it-taxxa, filwaqt li teżerċita hija stess id-dritt tagħha għal tnaqqis tal-input, titqies bħala kodebitriċi in solidum tal-VAT mhux imħallsa u taż-żidiet tagħha.

38      Madankollu, għar-raġunijiet esposti mill-Avukata Ġenerali fil-punti 46 u 47 tal-konklużjonijiet tagħha, għandu jiġi kkonstatat li s-sitwazzjoni ta’ persuna taxxabbli li tixtri proprjetà immobbli wara proċedura ta’ bejgħ forzat organizzata mil-liġi, taħt il-kontroll tal-awtoritajiet pubbliċi, ma hijiex paragunabbli ma’ dik tal-parti kontraenti tad-debitur prinċipali tal-VAT inkwistjoni fil-kawża li tat lok għal din is-sentenza. Fil-fatt, ma jistax jiġi dedott biss mid-diffikultajiet finanzjarji li jiffaċċja debitur li jara l-proprjetà tiegħu mibjugħa permezz ta’ eżekuzzjoni forzata bl-intenzjoni illegali tiegħu li ma jħallasx il-VAT. Għaldaqstant, fuq din il-bażi biss, ma jistax jiġi kkunsidrat li, billi wettaq tranżazzjoni kummerċjali miegħu, ix-xerrej ta’ dan l-oġġett iwettaq abbuż ta’ dritt.

39      Skont it-tieni kundizzjoni li tikkostitwixxi l-abbuż ta’ dritt, minn numru ta’ elementi oġġettivi għandu jirriżulta li l-għan essenzjali tat-tranżazzjoni inkwistjoni huwa limitat għall-kisba ta’ vantaġġ fiskali. F’dan ir-rigward, għandu qabel kollox jiġi rrilevat li mill-proċess li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, fil-kawża prinċipali, HA.EN. kienet kreditriċi tal-bejjiegħ u kellha ipoteka fuq il-proprjetà immobbli inkwistjoni, li kienet is-suġġett ta’ bejgħ forzat. F’tali ċirkustanzi, għandu jiġi kkunsidrat li t-teħid lura minn kreditur, wara irkant mingħajr suċċess, ta’ proprjetà immobbli li fuqha kellu tali garanzija, jista’ essenzjalment jiġi mmotivat, mhux bil-kisba ta’ xi vantaġġ fiskali, iżda mir-rieda tiegħu li jirkupra l-kreditu kollu tiegħu jew parti minnu mingħand debitur f’sitwazzjoni ta’ insolvenza ġudizzjarja, permezz tal-mezzi legali għad-dispożizzjoni tiegħu, bħal proċedura ta’ bejgħ forzat.

40      Fid-dawl tal-fatt li din isseħħ fil-kuntest ta’ proċedura organizzata mil-liġi, li ċertament hija intiża li tapplika f’kuntest eċċezzjonali, dak tal-insolvenza ta’ operatur ekonomiku, iżda madankollu inerenti fil-ħajja ekonomika, u fid-dawl tal-għan a priori leġittimu li hija ssegwi, tali operazzjoni ma tistax tiġi assimilata ma’ skema purament artifiċjali, nieqsa mir-realtà ekonomika u mwettqa bl-għan biss li jinkiseb vantaġġ fiskali, li l-prinċipju ta’ projbizzjoni ta’ prattiki abbużivi jwassal għall-projbizzjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tas-17 ta’ Diċembru 2015, WebMindLicenses, C-419/14, EU:C:2015:832, punt 35 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tal-20 ta’ Mejju 2021, ALTI, C-4/20, EU:C:2021:397, punt 35 u l-ġurisprudenza ċċitata).

41      F’dan ir-rigward, l-għarfien, mix-xerrej, tad-diffikultajiet finanzjarji tal-bejjiegħ, tal-insolvenza potenzjali tiegħu jew, bħal f’dan il-każ, tal-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza ġudizzjarja, kif ukoll tal-effett eventwali ta’ tali ċirkustanzi fuq il-ħlas lit-Teżor tal-VAT relatata mat-tranżazzjoni, jidher li jikkostitwixxi ċirkustanza inerenti għall-proċeduri ta’ bejgħ forzat u ma huwiex biżżejjed fih innifsu sabiex tiġi stabbilita n-natura abbużiva tat-tranżazzjoni inkwistjoni u, għaldaqstant, sabiex jiġi ġġustifikat ir-rifjut tad-dritt għal tnaqqis.

42      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, l-awtoritajiet fiskali ta’ Stat Membru ma jistgħux, mill-perspettiva tad-dritt tal-Unjoni, jikkunsidraw b’mod validu li, fil-kuntest tal-bejgħ ta’ proprjetà immobbli bejn persuni taxxabbli wara proċedura ta’ bejgħ forzat organizzata mil-liġi, is-sempliċi fatt li x-xerrej kien jaf jew kellu jkun jaf li l-bejjiegħ kellu diffikultajiet finanzjarji u li dan seta’ jkollu l-konsegwenza li dan tal-aħħar ma jħallasx il-VAT lit-Teżor, jimplika li dan ix-xerrej wettaq abbuż ta’ dritt, u għaldaqstant, jiġi rrifjutat id-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa.

43      Tali prattika nazzjonali tmur ukoll kontra l-prinċipju ta’ newtralità fiskali sa fejn timplika li x-xerrejja ta’ beni immobbli ma humiex ammessi sabiex inaqqsu l-VAT tal-input imħallsa minnhom fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat, fatt li jwassal sabiex dawn iġarrbu l-piż ta’ din it-taxxa, filwaqt li l-prinċipju ta’ newtralità fiskali huwa intiż preċiżament sabiex jeħles kompletament lin-negozjant mill-piż tal-VAT dovuta jew imħallsa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi kollha tiegħu (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-13 ta’ Marzu 2014, Malburg, C-204/13, EU:C:2014:147, punt 41 u l-ġurisprudenza ċċitata).

44      L-imsemmija prattika twassal sabiex tali akkwirenti jkollhom jassumu r-riskju li l-insolvenza tal-bejjiegħ timplika għall-ħlas effettiv tal-VAT lit-Teżor, riskju li fil-prinċipju huwa t-Teżor li għandu jassumi.

45      Tali konklużjoni tapplika iktar u iktar peress li r-Repubblika tal-Litwanja għażlet li ma teżerċitax il-fakultà mogħtija mill-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT li tistabbilixxi, f’dawn iċ-ċirkustanzi preċiżi, mekkaniżmu ta’ awtolikwidazzjoni, li ġustament għandu l-għan li jagħmel tajjeb għar-riskju ta’ insolvenza tad-debitur tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-13 ta’ Ġunju 2013, Promociones y Construcciones BJ 200, C-125/12, EU:C:2013:392, punt 28).

46      Kif l-Avukata Ġenerali rrilevat fil-punti 47, 51 u 52 tal-konklużjonijiet tagħha, l-imsemmija prattika, sa fejn twassal sabiex iċċaħħad mid-dritt għal tnaqqis tagħhom il-persuni taxxabbli li jkunu akkwistaw proprjetà immobbli fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat, tista’ wkoll tikkontribwixxi sabiex tillimita ċ-ċirku tax-xerrejja potenzjali. Għaldaqstant, din tmur kontra l-għan imfittex minn dan it-tip ta’ proċeduri, jiġifieri t-twettiq ottimali tal-assi tad-debitur bil-għan li jissodisfa bl-aħjar mod il-kredituri tiegħu. Barra minn hekk, hija intiża sabiex tiżola l-operaturi ekonomiċi li jkunu ffaċċjati b’diffikultajiet finanzjarji u li tostakola l-kapaċità tagħhom li jwettqu tranżazzjonijiet, b’mod li ma jkunx konformi mal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, peress li dan jipprekludi d-distinzjonijiet bejn persuni taxxabbli skont is-sitwazzjoni finanzjarja tagħhom.

47      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għad-domanda magħmula għandha tkun li l-Artikolu 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT, moqri fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi prattika nazzjonali li tikkonsisti, fil-kuntest tal-bejgħ ta’ proprjetà immobbli bejn persuni taxxabbli, f’li x-xerrej jiġi rrifjutat id-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa minħabba s-sempliċi fatt li dan kien jaf jew kellu jkun jaf li l-bejjiegħ kien f’diffikultà finanzjarja, jew f’sitwazzjoni ta’ insolvenza, u li dan il-fatt jista’ jkollu l-konsegwenza li dan tal-aħħar ma kienx ser iħallas jew setgħa ma jħallasx il-VAT lit-Teżor.

 Fuq l-ispejjeż

48      Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

L-Artikolu 168(a) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud, moqri fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali,

għandu jiġi interpretat fis-sens li:

jipprekludi prattika nazzjonali li tikkonsisti, fil-kuntest tal-bejgħ ta’ proprjetà immobbli bejn persuni taxxabbli, f’li x-xerrej jiġi rrifjutat id-dritt għal tnaqqis tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) tal-input imħallsa minħabba s-sempliċi fatt li dan kien jaf jew kellu jkun jaf li l-bejjiegħ kien f’diffikultà finanzjarja, jew f’sitwazzjoni ta’ insolvenza, u li dan il-fatt jista’ jkollu l-konsegwenza li dan tal-aħħar ma kienx ser iħallas jew setgħa ma jħallasx il-VAT lit-Teżor.

Firem

*      Lingwa tal-kawża: il-Litwan.