Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

Edizzjoni Provviżorja

SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Għaxar Awla)

29 ta’ Frar 2024 (*)

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) – Direttiva 2006/112/KE – Deroga prevista mill-Artikolu 90(2) – Bażi tat-taxxa – Tnaqqis tal-bażi tat-taxxa – Nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali tal-prezz – Terminu ta’ dekadenza sabiex jintalab it-tnaqqis a posteriori tal-bażi tat-taxxa tal-VAT – Data li fiha jibda jiddekorri t-terminu ta’ dekadenza – Dritt tal-persuna taxxabbli għall-ħlas ta’ interessi”

Fil-Kawża C-314/22,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Varhoven administrativen sad (il-Qorti Amministrattiva Suprema, il-Bulgarija), permezz ta’ deċiżjoni tal-4 ta’ Mejju 2022, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil-11 ta’ Mejju 2022, fil-proċedura

“Consortium Remi Group” AD

vs

Direktor na Direktsia “Obzhalvane i danachno-osiguritelna praktika” Varna pri Tsentralno upravlenie na Natsionalnata agentsia za prihodite,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Għaxar Awla),

komposta minn Z. Csehi (Relatur), President tal-Awla, M. Ilešič u D. Gratsias, Imħallfin,

Avukat Ġenerali: J. Kokott,

Reġistratur: R. Stefanova-Kamisheva, amministratriċi,

wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tat-12 ta’ Mejju 2023,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

–        għad-Direktor na Direktsia “Obzhalvane i danachno-osiguritelna praktika” Varna pri Tsentralno upravlenie na Natsionalnata agentsia za prihodite, minn M. Koleva u S. Petkov,

–        għall-Gvern Bulgaru, minn T. Mitova, bħala aġent,

–        għall-Kummissjoni Ewropea, minn D. Drambozova u J. Jokubauskaitė, bħala aġenti,

wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukata Ġenerali ppreżentati fis-seduta tas-7 ta’ Settembru 2023,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1        It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 90 tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU 2006, L 347, p. 1, rettifika fil-ĠU 2007, L 335, p. 60, iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”).

2        Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn “Consortium Remi Group” AD, minn naħa, u d-Direktor na Direktsia “Obzhlavane i danachno-osiguritelna praktika” Varna pri Tsentralno upravlenie na Natsionalnata agentsia za prihodite (id-Direttur tad-Direttorat “Appelli u Prattiki fil-Qasam tat-Tassazzjoni u tas-Sigurtà Soċjali” ta’ Varna Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul Pubbliku, il-Bulgarija) (iktar ’il quddiem id-“Direttur”), min-naħa l-oħra, dwar ir-rifjut ta’ dan tal-aħħar li jawtorizza favur Consortium Remi Group aġġustament tal-ammont tat-taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem il-“VAT”) imħallsa minnha għal djun mhux imħallsa mid-debituri.

 Il-kuntest ġuridiku

 Id-dritt tal-Unjoni

 L-Att ta’ Adeżjoni tar-Repubblika tal-Bulgarija mal-Unjoni Ewropea

3        Skont l-Artikolu 2 tal-Att dwar il-kondizzjonijiet ta’ l-adeżjoni tar-Repubblika tal-Bulgarija u tar-Rumanija u l-aġġustamenti lit-trattati li fuqhom hija stabbilita l-Unjoni Ewropea (ĠU 2005, L 157, p. 203):

“Mid-data ta’ l-adeżjoni, id-disposizzjonjiet tat-Trattati oriġinali u l-atti adottati mill-istituzzjonijiet u l-Bank Ċentrali Ewropew qabel l-adeżjoni għandhom jorbtu lill-Bulgarija u lir-Rumanija u għandhom japplikaw f'dawk l-Istati bil-kondizzjonijiet kif elenkati f'dawk it-Trattati u f'dan l-Att.”

 Id-Direttiva dwar il-VAT

4        L-Artikolu 63 tad-Direttiva dwar il-VAT jipprovdi:

“Għandu jkun hemm avveniment li jagħti lok għal ħlas u l-VAT għandha tiġi imposta meta l-merkanzija jew is-servizzi huma pprovduti.”

5        L-Artikolu 73 ta’ din id-direttiva jipprevedi:

“Fir-rigward tal-provvista ta’ merkanzija jew servizzi, minbarra kif imsemmi fl-Artikoli 74 sa 77, l-ammont taxxabbli għandu jinkludi dak kollu li jikkostitwixxi ħlas miksub jew li għandu jinkiseb mill-fornitur, għall-provvista, mill-konsumatur jew parti terza, inklużi s-sussidji marbuta direttament mal-prezz tal-provvista.”

6        L-Artikolu 90 tal-imsemmija direttiva huwa fformulat kif ġej:

“1.      Fil-każ ta’ kanċellazzjoni, ċaħda jew nuqqas ta’ pagament totali jew parzjali, jew fejn il-prezz hu mnaqqas wara li l-provvista tkun saret, l-ammont taxxabbli għandu jiġi ridott għaldaqstant skond kondizzjonijet li jiġu stabbiliti mill-Istati Membri.

2.      Fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, l-Istati Membri jistgħu jidderogaw mill-paragrafu 1.”

7        Skont l-Artikolu 185 tal-istess direttiva:

“1.      L-aġġustament għandu, b’mod partikolari, isir fejn, wara li ssir id-denunzja tal-VAT, isir xi tibdil fil-fatturi użati biex jiddeterminaw l-ammont li għandu jitnaqqas, per eżempju fejn ix-xirjiet huma kkanċellati jew hu miksub roħs fil-prezzijiet.

2.      Bħala deroga mill-paragrafu 1, m’għandu jsir l-ebda aġġustament fil-każ ta’ transazzjonijiet li jibqgħu totalment jew parzjalment mhux imħallsa jew fil-każ ta’ distruzzjoni, telf jew serq tal-proprjetà li ġie ppruvat jew ikkonfermat kif imiss, jew fil-każ ta’ merkanzija riżervata għall-iskop ta’ għoti ta’ rigali ta’ valur żgħir jew ta’ l-għoti ta’ kampjuni, kif speċifikat fl-Artikolu 16.

Madanakollu, fil-każ ta’ transazzjonijiet li jibqgħu totalment jew parzjalment mhux imħallsa jew fil-każ ta’ serq, l-Istati Membri jistgħu jeħtieġu li jsir aġġustament.”

8        L-ewwel paragrafu tal-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT jipprevedi:

“L-Istati Membri jistgħu jimponu obbligi oħrajn li jidhrulhom meħtieġa biex jiżguraw il-ġbir korrett ta’ VAT u biex ma ssirx frodi, soġġett għall-ħtieġa ta’ trattament indaqs bejn transazzjonijiet domestiċi u transazzjonijiet li jsiru bejn Stati Membri minn persuni taxxabbli u sakemm dawn l-obbligi, fin-negozju bejn Stati Membri, ma jagħtux lok għal formalitajiet konnessi mal-qsim ta’ fruntieri.”

 Id-dritt Bulgaru

9        Skont l-Artikolu 115 taż-zakon za danak varhu dobavenata stoynost (il-Liġi dwar it-Taxxa fuq il-Valur Miżjud, DV Nru 63 tal-4 ta’ Awwissu 2006), li daħlet fis-seħħ fl-1 ta’ Jannar 2007, fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-fatti fil-kawża (iktar ’il quddiem iż-“ZDDS”):

“(1)      Fil-każ ta’ bidla fil-bażi tat-taxxa jew fil-każ ta’ xoljiment ta’ provvista li fir-rigward tagħha tkun inħarġet fattura, il-fornitur għandu joħroġ nota relatata ma’ din il-fattura.

(2)      [...] In-nota għandha tinħareġ fi żmien ħamest ijiem mill-avveniment imsemmi fil-paragrafu 1, u meta tkun tikkonċerna provvista li għaliha tkun inħarġet fattura, li tindika l-VAT iffatturata fuq il-ħlas ta’ akkont, fi żmien ħamest ijiem mid-data tar-rimbors, tat-tpaċija jew mill-ħlas b’mod ieħor tal-ammont tal-akkont previst, għall-ammont irrimborsat, ikkumpensat jew imħallas b’mod ieħor.

(3)      Tinħareġ nota ta’ debitu fil-każ ta’ żieda fil-bażi tat-taxxa u tinħareġ nota ta’ kreditu fil-każ ta’ tnaqqis fil-bażi tat-taxxa jew fil-każ ta’ xoljiment tat-tranżazzjoni.

(4)      Minbarra l-elementi essenzjali msemmija fl-Artikolu 114, nota relatata ma’ fattura għandha tispeċifika b’mod obbligatorju:

1.      in-numru u d-data tal-fattura li għaliha tinħareġ in-nota;

2.      ir-raġuni għall-ħruġ ta’ din in-nota;

(5)      Għandha tinħareġ nota f’mill-inqas żewġ kopji: wieħed għall-fornitur u wieħed għad-destinatarju.

[...]

(7)      [...] In-nota li tikkonċerna fattura tista’ ma tinkludix l-elementi essenzjali msemmija fil-punti 12, 14 u 15 tal-Artikolu 114(1), ħlief meta tikkonċerna tranżazzjoni li l-post ta’ eżekuzzjoni tagħha jkun [jinsab] fit-territorju ta’ Stat Membru, tranżazzjoni intra-Komunitarja u bejgħ ta’ oġġetti b’distanza.”

10      L-Artikolu 116 taż-ZDDS huwa fformulat kif ġej:

“(1)      Ma jistgħux isiru aġġustamenti jew żidiet għall-fatturi u għan-noti relatati magħhom. Id-dokumenti mħejjija jew aġġustati b’mod żbaljat għandhom jiġu annullati u għandhom jinħarġu dokumenti ġodda.

(2)      Huma meqjusa wkoll bħala dokumenti mħejjija b’mod żbaljat il-fatturi maħruġa u n-noti relatati magħhom li fuqhom ma hijiex indikata l-VAT meta fil-fatt din kellha tkun indikata.

(3)      Huma meqjusa wkoll bħala dokumenti mħejjija b’mod żbaljat il-fatturi maħruġa u n-noti relatati magħhom li fuqhom hija indikata l-VAT meta fil-fatt din ma kellhiex tkun indikata.

(4)      Meta dokumenti mħejjija jew aġġustati b’mod żbaljat jiddaħħlu fir-rekords tal-kontabbiltà tal-fornitur jew tad-destinatarju, sabiex jiġu annullati, huwa meħtieġ li jitfassal, għal kull waħda mill-partijiet, proċess verbal li jindika:

1.      il-motiv tal-annullament;

2.      in-numru u d-data tad-dokument annullat;

3.      in-numru u d-data ta’ ħruġ tad-dokument il-ġdid;

4.      il-firma tal-persuni li jkunu ħejjew il-proċess verbal għal kull waħda mill-partijiet.

(5)      Il-kopji kollha tad-dokumenti annullati għandhom jinżammu mill-emittent u għandhom jiġu rreġistrati fil-kontabbiltà tal-fornitur u tad-destinatarju skont ir-regolament ta’ implimentazzjoni ta’ [din] il-liġi.”

11      L-Artikolu 128(1) tad-Danachno-osiguritelnia protsesualen kodeks (il-Kodiċi ta’ Proċedura fil-Qasam tat-Taxxi u tal-Kontribuzzjonijiet Soċjali) (DV Nru 105 tad-29 ta’ Diċembru 2005), fis-seħħ mill-1 ta’ Jannar 2006), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għall-fatti tal-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem id-“DOPK”) jipprevedi:

“Għandu jkun hemm tpaċija tal-ammonti mħallsa indebitament jew miġbura, bħala taxxi, kontribuzzjonijiet soċjali obbligatorji, multi u sanzjonijiet pekunjarji imposti mid-dipartimenti tad-dħul, kif ukoll l-ammonti li jistgħu jiġu rrimborsati minn [in-Natsionalnata agentsia za prihodite (l-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul Pubbliku)] skont il-leġiżlazzjoni fiskali jew il-leġiżlazzjoni dwar is-sigurtà soċjali, mid-dipartimenti tad-dħul għar-rimbors tad-dejn pubbliku eżiġibbli miġbur mill-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul Pubbliku. Huwa possibbli li ssir tpaċija b’dejn preskritt meta d-dejn tad-debitur ikun sar dovut qabel ma d-dejn tiegħu jkun ġie preskritt.”

12      Skont l-Artikolu 129 tad-DOPK:

“1.      It-tpaċija jew ir-rimbors jistgħu jitwettqu fuq l-inizjattiva tal-awtorità tat-taxxa jew fuq talba bil-miktub tal-persuna kkonċernata. It-talba għal tpaċija jew għal rimbors għandha tiġi eżaminata jekk din tiġi ppreżentata fi żmien ħames snin mill-1 ta’ Jannar tas-sena ta’ wara dik li fiha jseħħ il-fatt li jwassal għar-rimbors, sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor.

[...]

(3)      [...] L-avviż ta’ tpaċija jew ta’ rimbors għandu jinħareġ f’terminu ta’ 30 ġurnata mir-riċezzjoni tat-talba jekk ma jkun ġie ordnat l-ebda kontroll qabel l-iskadenza ta’ dan it-terminu. Anki fil-każ ta’ tpaċija jew ta’ rimbors, inkluż meta l-avviż imsemmi fl-ewwel sentenza jkun is-suġġett ta’ rikors, id-djun ta’ taxxi u ta’ kontribuzzjonijiet soċjali obbligatorji jistgħu jkunu suġġetti għal kontroll. Jekk l-avviż ikun is-suġġett ta’ rikors kontenzjuż, il-ħruġ ta’ avviż ta’ rettifika huwa possibbli sakemm tidħol fis-seħħ id-deċiżjoni ġudizzjarja.

[...]

(7)      L-avviżi ta’ tpaċija jew ta’ rimbors jistgħu jiġu kkontestati skont il-modalitajiet ta’ appell kontra dawn l-avviżi ta’ rettifika.”

13      L-Artikolu 110 taż-zakon za zadalzheniyata i dogovorite (il-Liġi dwar l-Obbligi u l-Kuntratti) (DV Nru 275, tat-22 ta’ Novembru 1950), fil-verżjoni tagħha applikabbli għat-tilwima fil-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem iż-“ZZD”), jipprevedi:

“L-iskadenza ta’ perijodu ta’ preskrizzjoni ta’ ħames snin twassal għall-estinzjoni ta’ kull dejn li għalih il-liġi ma tipprovdix mod ieħor.

[...]”

14      Skont l-Artikolu 116 taż-ZZD:

“Il-preskrizzjoni għandha tiġi interrotta:

a)      meta d-debitur jirrikonoxxi d-dejn;

b)      permezz ta’ azzjoni, oppożizzjoni jew talba għal konċiljazzjoni; jekk l-azzjoni, l-oppożizzjoni jew it-talba għal konċiljazzjoni ma tintlaqax, il-preskrizzjoni titqies li ma ġietx interrotta;

c)      permezz tal-adozzjoni ta’ miżuri ta’ infurzar.

[...]”

15      L-Artikolu 117 taż-ZZD huwa fformulat kif ġej:

“Wara l-interruzzjoni tat-terminu ta’ preskrizzjoni, jibda jiddekorri terminu ta’ preskrizzjoni ġdid.

Jekk id-dejn ikun ġie stabbilit b’deċiżjoni ġudizzjarja, il-perijodu l-ġdid ta’ preskrizzjoni għandu jkun ta’ ħames snin fil-każijiet kollha.

[...]”

16      L-Artikolu 120 taż-ZDDS jipprevedi:

“Il-preskrizzjoni ma tapplikax ex officio.”

 Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari

17      Consortium Remi Group għandha bħala attività l-kostruzzjoni ta’ bini u ta’ installazzjonijiet. Hija kienet ġiet irreġistrata għall-finijiet tal-VAT, fis-16 ta’ Ġunju 1995 u tħassret mir-reġistru tal-VAT fis-7 ta’ Marzu 2019 minħabba nuqqas sistematiku ta’ twettiq tal-obbligi previsti miż-ZDDS. Permezz ta’ sentenza tat-18 ta’ Settembru 2020, l-Okrazhen sad Varna (il-Qorti Reġjonali ta’ Varna, il-Bulgarija) iddikjarat lil Consortium Remi Group insolventi u nfetħet proċedura ta’ insolvenza.

18      Għall-perijodu bejn is-sena 2006 u s-sena 2010 u għas-sena 2012, Consortium Remi Group bagħtet fatturi lil ħames kumpanniji, jiġifieri lil “Promes” OOD, “Orkid Sofia Hills” EOOD, “Valentin Stoyanov” EOOD, “Sunshine Coast Investment” EOOD u “Mosstroy-Varna” AD (iktar ’il quddiem il-“kumpaniji debituri”). Dawn il-fatturi kienu jindikaw il-VAT u, għall-parti l-kbira tal-perijodi ta’ tassazzjoni, din tħallset. Madankollu, minħabba n-nuqqas ta’ ħlas ta’ dawn il-fatturi mill-kumpanniji debituri, l-ammont totali tad-djun tal-VAT ta’ Consortium Remi Group relatati mal-imsemmija fatturi jammonta għal 618 171.16 lev Bulgaru (BGN) (madwar EUR 309 085).

19      Permezz ta’ avviż ta’ aġġornament tat-taxxa tal-31 ta’ Jannar 2011, Consortium Remi Group intalbet tħallas għall-perijodu mill-1 ta’ Jannar 2007 sal-31 ta’ Lulju 2010, ammonti dovuti skont iż-ZDDS, li kienu jinkludu l-VAT iffatturata lil Sunshine Coast Investment. Consortium Remi Group ikkontestat din l-opinjoni quddiem il-qrati, iżda r-rikors tagħha ġie miċħud mill-qorti tal-ewwel istanza, li s-sentenza tagħha ġiet ikkonfermata permezz ta’ sentenza tal-Varhoven administrativen sad (il-Qorti Amministrattiva Suprema, il-Bulgarija).

20      Permezz ta’ talba tas-7 ta’ Frar 2020, imressqa skont l-Artikolu 129(1) tad-DOPK (iktar ’il quddiem it-“talba għal tpaċija”), Consortium Remi Group talbet lill-awtorità tat-taxxa Bulgara, abbażi tal-Artikolu 128(1) tad-DOPK, tpaċija tad-djun tagħha tal-VAT mas-somma ta’ BGN 618 171.16, flimkien mal-interessi moratorji, ekwivalenti għall-VAT iddikjarata u mħallsa fuq fatturi indirizzati lill-kumpanniji debituri. Bħala anness mat-talba tagħha għal tpaċija, Consortium Remi Group ipproduċiet “lista tal-ammonti mhux imħallsa tal-kontropartijiet”.

21      Din it-talba ġiet madankollu miċħuda minħabba li kienet tressqet wara l-iskadenza tat-terminu ta’ dekadenza previst fl-Artikolu 129(1) tad-DOPK. Barra minn hekk, tqies li Consortium Remi Group ma kinitx ipproduċiet il-prova ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali tad-djun tal-VAT iffatturata lill-kumpanniji debituri.

22      Matul il-fażi ta’ kontestazzjoni amministrattiva tad-deċiżjoni li ċaħdet l-imsemmija talba, Consortium Remi Group ippreżentat id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ tal-proċeduri ta’ insolvenza adottati kontra l-kumpanniji debituri kif ukoll il-provi li juru li dawn id-djun kienu ġew irrikonoxxuti mill-istralċjarji tal-kumpanniji debituri u li dawn kienu jidhru fir-reġistri ta’ krediti ammessi stabbiliti fil-kuntest ta’ dawn il-proċeduri ta’ insolvenza.

23      Id-deċiżjoni ta’ ċaħda tat-talba għal tpaċija ġiet ikkonfermata kollha kemm hi permezz ta’ deċiżjoni adottata fit-22 ta’ Mejju 2020 mid-Direttur.

24      Consortium Remi Group adixxiet lill-Administrativen sad Varna (il-Qorti Amministrattiva ta’ Varna, il-Bulgarija) b’rikors dirett kontra d-deċiżjoni ta’ ċaħda tat-talba għal tpaċija, ikkonfermata mid-Direttur, li din il-qorti ċaħdet. Hija ppreżentat appell ta’ kassazzjoni minn din is-sentenza quddiem il-Varhoven administrativen sad (il-Qorti Amministrattiva Suprema, il-Bulgarija), li hija l-qorti tar-rinviju, fejn sostniet li, skont l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT, il-bażi tat-taxxa tal-VAT għandu jitnaqqas fil-każijiet fejn il-persuna taxxabbli ma rċevietx il-korrispettiv kollu jew parti minnu dovut wara li tkun saret il-kunsinna ta’ oġġetti jew il-provvista ta’ servizzi, li l-imsemmija dispożizzjoni għandha effett dirett u għandha għalhekk tiġi applikata peress li d-dispożizzjonijiet nazzjonali huma kuntrarji għaliha.

25      Il-qorti tar-rinviju tindika li d-dritt Bulgaru ma jinkludix dispożizzjonijiet li jippermettu t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ pagament, peress li l-Artikolu 115 taż-ZDDS jipprevedi tali tnaqqis biss fil-każ ta’ xoljiment tal-kunsinna.

26      Filwaqt li tibbaża ruħha fuq ir-raġunament tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenzi tat-23 ta’ Novembru 2017 Di Maura (C-246/16, EU:C:2017:887, punti 21 sa 27), kif ukoll tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing (C-242/18, EU:C:2019:558, punti 62 u 65), il-qorti tar-rinviju tqis li, kif issostni Consortium Remi Group, il-possibbiltà ta’ rimbors tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas tal-prezz ma tistax tiġi totalment eskluża, u dan minkejja d-deroga prevista fl-Artikolu 90(2) tad-Direttiva dwar il-VAT. Dan ikun b’mod partikolari l-każ meta l-persuna taxxabbli turi li, fid-dawl taċ-ċirkustanzi, hemm ir-riskju li l-obbligu ta’ ħlas ta’ fattura, impost fuq id-destinatarju tagħha, ma jiġix eżegwit.

27      Skont il-qorti tar-rinviju, id-deroga prevista fl-Artikolu 90(2) ta’ din id-direttiva ma ttiħditx inkunsiderazzjoni fil-kuntest ta’ leġiżlazzjoni speċifika fil-Bulgarija, kemm fir-rigward tal-mod kif il-bażi tat-taxxa huwa aġġustat meta l-obbligu ta’ ħlas ta’ dejn tal-VAT jista’ ma jiġix eżegwit kif ukoll fir-rigward ta’ kundizzjonijiet li fihom jista’ jintalab ir-rimbors tal-VAT imħallsa.

28      Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li l-Varhoven administrativen sad (il-Qorti Amministrattiva Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

“1)      Fil-każ li jkun hemm deroga fis-sens tal-Artikolu 90(2) tad-[Direttiva dwar il-VAT] il-prinċipju ta’ newtralità u l-Artikolu 90 tad-[Direttiva dwar il-VAT] jippermettu dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali, bħal dik prevista fit-tieni sentenza tal-Artikolu 129(1) tad-[DOPK], li tistabbilixxi terminu ta’ dekadenza għat-tressiq ta’ talba għat-tpaċija jew għar-rimbors tat-taxxa imposta [mill-persuna taxxabbli] fuq il-provvista ta’ prodotti jew ta’ servizzi fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali mid-destinatarju tal-provvista?

2)      Irrispettivament mir-risposta għall-ewwel domanda, fiċ-ċirkustanzi inkwistjoni fil-kawża prinċipali, l-aġġustament tal-fattura fiskali [mill-persuna taxxabbli] fir-rigward tal-VAT dovuta, minħabba n-nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali tal-prezz tal-provvista ta’ prodotti jew ta’ servizzi min-naħa tad-destinatarju indikat fil-fattura, qabel it-tressiq tat-talba għal rimbors, jikkostitwixxi kundizzjoni neċessarja għar-rikonoxximent tad-dritt għat-tnaqqis tal-ammont taxxabbli skont l-Artikolu 90(1) tad-[Direttiva dwar il-VAT]?

3)      Fid-dawl tar-risposta għall-ewwel żewġ domandi, kif għandu jiġi interpretat l-Artikolu 90(1) tad-[Direttiva dwar il-VAT] għall-finijiet tad-determinazzjoni tal-mument li fih iseħħu r-raġunijiet li jippermettu t-tnaqqis tal-ammont taxxabbli fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali tal-prezz u fil-każ li ma jkunx hemm dispożizzjoni nazzjonali li tirregola din il-kwistjoni minħabba d-deroga prevista fl-Artikolu 90(1)?

4)      Kif għandhom jiġu interpretati l-motivi tas-sentenza tas-27 ta’ Novembru 2017, Di Maura (C-246/16, EU:C:2017:887, punti 21 sa 27) u tas-sentenza tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing (C-242/18, EU:C:2019:558, punti 62 u 65) fl-assenza ta’ kundizzjonijiet speċifiċi għall-applikazzjoni tad-deroga prevista fl-Artikolu 90(2) tad-[Direttiva dwar il-VAT] fil-leġiżlazzjoni Bulgara?

5)      Huwa kompatibbli mal-prinċipju ta’ newtralità u mal-Artikolu 90 tad-[Direttiva dwar il-VAT i]l-prattika fil-qasam fiskali u tas-sigurtà soċjali li ma jitħallewx li jsiru aġġustamenti tat-taxxa akkumulata fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas qabel ma l-annullament tat-taxxa jiġi kkomunikat lid-destinatarju tal-kunsinna tal-prodotti jew tas-servizzi fil-każ li dan tal-aħħar ikun persuna taxxabbli, bil-għan li jsir aġġustament tal-ammont inizjalment miżmum mid-destinatarju?

6)      L-interpretazzjoni tal-Artikolu 90(1) tad-[Direttiva dwar il-VAT] tippermetti li jitqies li l-eventwali dritt għal tnaqqis tal-ammont taxxabbli fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali jagħti lok għad-dritt għar-rimbors tal-VAT imħallsa mill-fornitur, flimkien ma’ interessi moratorji, u mil-liema mument?”

 Fuq il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja

29      Skont ġurisprudenza stabbilita, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dritt tal-Unjoni biss f’dak li jikkonċerna l-applikazzjoni tiegħu fi Stat Membru ġdid mid-data tal-adeżjoni ta’ dan tal-aħħar mal-Unjoni Ewropea (sentenza tas-17 ta’ Diċembru 2020, Franck, C-801/19, EU:C:2020:1049, punt 16 u l-ġurisprudenza ċċitata).

30      Minn dan jirriżulta, b’mod partikolari, li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex il-ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-direttivi tal-Unjoni dwar il-VAT meta l-perijodu ta’ rkupru tat-taxxi inkwistjoni huwa qabel l-adeżjoni tal-Istat Membru kkonċernat mal-Unjoni (sentenza tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing, C-242/18, EU:C:2019:558, punt 31).

31      Fil-fatt, peress li l-obbligu ta’ aġġustament huwa marbut inseparabbilment mal-eżiġibbiltà tal-VAT tal-input dovuta jew imħallsa u mad-dritt għal tnaqqis li jirriżulta minnha, id-dehra, wara l-adeżjoni ta’ Stat Membru mal-Unjoni, ta’ ċirkustanzi li, bħala prinċipju, jistgħu jkunu l-bażi ta’ dan l-obbligu ma tippermettix lill-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta d-Direttiva dwar il-VAT jekk il-kunsinna ta’ oġġetti jew il-provvista ta’ servizzi msemmija jkunu seħħew qabel din l-adeżjoni (sentenza tas-27 ta’ Ġunju 2018, Varna Holideis, C-364/17, EU:C:2018:500, punt 31).

32      F’dan il-każ, il-kawża prinċipali tirrigwarda l-perijodu ta’ tassazzjoni tal-VAT mis-sena 2006 sas-sena 2010 u dak tas-sena 2012. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar id-domandi preliminari sa fejn dawn jikkonċernaw il-kunsinni ta’ oġġetti jew il-provvisti ta’ servizzi li seħħew fl-2006, jiġifieri qabel l-adeżjoni tar-Repubblika tal-Bulgarija, fl-1 ta’ Jannar 2007, mal-Unjoni.

 Fuq id-domandi preliminari

 Fuq l-ewwel, it-tielet u r-raba’ domanda

33      Preliminarjament, għandu jitfakkar li, sabiex tingħata risposta utli lill-qorti tar-rinviju, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tieħu inkunsiderazzjoni dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li ma tkunx għamlet riferiment għalihom il-qorti nazzjonali fil-formulazzjoni tad-domandi tagħha, billi b’mod partikolari tagħmel estrazzjoni mill-motivazzjoni tad-deċiżjoni tar-rinviju tal-elementi tad-dritt tal-Unjoni li jeħtieġu interpretazzjoni fid-dawl tas-suġġett tal-kawża (sentenza tat-2 ta’ Marzu 2023, Åklagarmyndigheten, C-666/21, EU:C:2023:149, punt 22 u l-ġurisprudenza ċċitata).

34      F’dan il-każ, għalkemm, fil-formulazzjoni tad-domandi preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju rreferiet biss għall-prinċipju ta’ newtralità fiskali, dan l-element ma jipprekludix it-teħid inkunsiderazzjoni ta’ prinċipji ġenerali oħra tad-dritt tal-Unjoni li jistgħu jkunu rilevanti sabiex tingħata risposta għal dawn id-domandi.

35      Għaldaqstant, għandu jitqies li, permezz tal-ewwel, tat-tielet u tar-raba’ domanda preliminari tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk, fid-dawl tad-deroga prevista fl-Artikolu 90(2) tad-Direttiva dwar il-VAT, l-Artikolu 90(1) ta’ din id-direttiva, moqri flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali, ta’ proporzjonalità u ta’ effettività, għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li tipprevedi terminu ta’ dekadenza għat-tressiq ta’ talba għar-rimbors tal-VAT li jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli u, jekk le, minn liema data għandu jibda jiddekorri tali terminu, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali speċifiċi f’dan ir-rigward.

36      Għandu jitfakkar li l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT jipprovdi li, fil-każ ta’ annullament, xoljiment ta’ riżoluzzjoni, ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali jew ta’ tnaqqis fil-prezz wara l-mument li fih titwettaq it-tranżazzjoni, l-bażi tat-taxxa titnaqqas pro rata skont il-kundizzjonijiet li jiġu stabbiliti mill-Istati Membri. Din id-dispożizzjoni tobbliga lill-Istati Membri jnaqqsu l-bażi tat-taxxa u, għaldaqstant, l-ammont tal-VAT dovut mill-persuna taxxabbli kull darba li, wara l-konklużjoni ta’ tranżazzjoni, il-persuna taxxabbli ma tiġborx parti mill-korrispettiv jew l-intier tiegħu. Din id-dispożizzjoni tikkostitwixxi l-espressjoni ta’ prinċipju fundamentali tad-Direttiva dwar il-VAT, li l-bażi tat-taxxa hija kkostitwita mill-korrispettiv irċevut realment u li l-korollarju tiegħu huwa li l-awtorità tat-taxxa ma tkunx tista’ tiġbor, bħala VAT, ammont ikbar minn dak miġbur mill-persuna taxxabbli (sentenza tal-11 ta’ Novembru 2021, ELVOSPOL, C-398/20, EU:C:2021:911, punti 24 u 25).

37      Min-naħa tiegħu, l-Artikolu 90(2) tad-Direttiva dwar il-VAT jipprovdi li fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali tal-korrispettiv, l-Istati Membri jistgħu jidderogaw mill-obbligu li jnaqqsu l-bażi tat-taxxa tal-VAT stabbilita fl-Artikolu 90(1) ta’ din id-direttiva.

38      F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li dispożizzjoni nazzjonali li, fil-lista tas-sitwazzjonijiet li fihom il-bażi tat-taxxa titnaqqas, ma tinkludix dik tan-nuqqas ta’ pagament tal-prezz tat-tranżazzjoni għandha tiġi kkunsidrata bħala r-riżultat tal-eżerċizzju, mill-Istat Membru, tal-possibbiltà ta’ deroga li ġiet mogħtija lilu skont l-Artikolu 90(2) tad-Direttiva dwar il-VAT (sentenza tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing, C-242/18, EU:C:2019:558, punt 60 u l-ġurisprudenza ċċitata).

39      F’dan il-każ, kemm mid-deċiżjoni tar-rinviju kif ukoll mill-osservazzjonijiet orali tal-Gvern Bulgaru jirriżulta li l-leġiżlazzjoni nazzjonali, billi telenka fl-Artikolu 115(1) taż-ZDDS, is-sitwazzjonijiet li fihom il-bażi tat-taxxa tiġi kkoreġuta, ma tipprevedi ebda korrezzjoni fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas tal-prezz tat-tranżazzjoni suġġetta għall-VAT.

40      Għaldaqstant, ir-Repubblika tal-Bulgarija għandha titqies li eżerċitat il-possibbiltà ta’ deroga tagħha mill-obbligu ta’ tnaqqis tal-bażi tat-taxxa fil-każ ta’ nuqqas ta’ pagament, b’tali mod li l-persuna taxxabbli ma tkunx tista’ tinvoka tali dritt (ara, f’dan ir-rigward, is-sentenza tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing, C-242/18, EU:C:2019:558, punt 61).

41      Madankollu, skont il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, din il-possibbiltà ta’ deroga, li hija strettament limitata għall-każijiet ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, hija bbażata fuq l-idea li n-nuqqas ta’ ħlas tal-korrispettiv jista’, f’ċerti ċirkustanzi u minħabba s-sitwazzjoni ġuridika eżistenti fl-Istat Membru kkonċernat, tkun diffiċli li tiġi vverifikata jew tkun biss provviżorja (sentenza tal-11 ta’ Novembru 2021, ELVOSPOL, C-398/20, EU:C:2021:911, punt 27 u l-ġurisprudenza ċċitata).

42      Minn dan isegwi li l-eżerċizzju ta’ tali possibbiltà ta’ deroga għandu jiġi ġġustifikat, sabiex il-miżuri meħuda mill-Istati Membri għall-implimentazzjoni tagħha ma jfixklux l-għan ta’ armonizzazzjoni fiskali mfittex mid-Direttiva dwar il-VAT, u li tali possibbiltà ma tistax tippermetti lil dawn tal-aħħar jeskludu purament u sempliċement it-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas (sentenza tal-11 ta’ Novembru 2021, ELVOSPOL, C-398/20, EU:C:2021:911, punt 28 u l-ġurisprudenza ċċitata).

43      Fil-fatt, li tiġi ammessa l-possibbiltà għall-Istati Membri li jeskludu kull tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas definittiv imur kontra l-prinċipju ta’ newtralità tal-VAT, li minnu jirriżulta b’mod partikolari li, fil-kapaċità tiegħu ta’ kollettur tat-taxxi f’isem l-Istat, l-imprenditur għandu jinħeles kompletament mill-oneru tat-taxxa dovuta jew imħallsa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi tiegħu li huma stess huma suġġetti għall-VAT (sentenza tal-11 ta’ Novembru 2021, ELVOSPOL, C-398/20, EU:C:2021:911, punt 31 u l-ġurisprudenza ċċitata).

44      F’dan il-kuntest, għandu jitfakkar li, minn naħa, l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar l-VAT jissodisfa l-kundizzjonijiet sabiex ikollu effett dirett (sentenza tal-15 ta’ Ottubru 2020, E. (VAT – Tnaqqis tal-bażi tat-taxxa), C-335/19, EU:C:2020:829, punt 51 u l-ġurisprudenza ċċitata), u, min-naħa l-oħra, l-possibbiltà ta’ deroga prevista fil-paragrafu 2 ta’ dan l-artikolu hija intiża biss sabiex tippermetti lill-Istati Membri jiġġieldu l-inċertezza marbuta mal-irkupru tal-ammonti dovuti u ma tirregolax il-kwistjoni dwar jekk jistax ma jsirx tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas definittiv (sentenza tal-11 ta’ Ġunju 2020, SCT, C-146/19, EU:C:2020:464, punt 24 u l-ġurisprudenza ċċitata).

45      Barra minn hekk, kif irrilevat, essenzjalment, l-Avukata Ġenerali fil-punti 41 u 56 tal-konklużjonijiet tagħha, l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT jista’ jkun direttament applikabbli meta l-Istat Membru, bħal f’dan il-każ, ma jawtorizza ebda tnaqqis tal-bażi tat-taxxa fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali mingħajr ma jieħu inkunsiderazzjoni l-livell ta’ inċertezza fir-rigward tan-natura definittiva tiegħu.

46      F’dak li jirrigwarda l-limitazzjoni ratione temporis tad-dritt għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa msemmi fl-Artikolu 90 ta’ din id-direttiva, għandu jiġi rrilevat, fl-ewwel lok, li mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-possibbiltà li tiġi ppreżentata talba għar-rimbors tal-VAT mingħajr tali limitazzjoni tmur kontra l-prinċipju ta’ ċertezza legali, li jeżiġi li s-sitwazzjoni fiskali tal-persuna taxxabbli, fir-rigward tad-drittijiet u tal-obbligi tagħha lejn l-awtorità tat-taxxa, ma tkunx tista’ tiġi kkontestata b’mod indefinit (ara, f’dan is-sens, id-digriet tat-3 ta’ Marzu 2021, FGSZ, C-507/20, EU:C:2021:157, punt 23 u l-ġurisprudenza ċċitata).

47      Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, fir-rigward tas-sistema tat-tnaqqis tal-VAT, li hija enfasizzat li kellha tkun is-suġġett ta’ interpretazzjoni koerenti mal-Artikolu 90 tad-Direttiva dwar il-VAT (ara, f’dan is-sens, id-digriet tat-22 ta’ Frar 2018, T-2, C-396/16, EU:C:2018:109, punt 35), li terminu ta’ dekadenza li l-iskadenza tiegħu għandha bħala konsegwenza li tissanzjona lill-persuna taxxabbli li ma tkunx diliġenti biżżejjed, li tkun naqset milli tinvoka t-tnaqqis tal-VAT tal-input, billi ttellfilha dritt għal tnaqqis tal-VAT, ma jistax jitqies bħala inkompatibbli mas-sistema stabbilita mid-Direttiva dwar il-VAT sakemm, minn naħa, dan it-terminu japplika bl-istess mod għad-drittijiet simili fil-qasam fiskali bbażati fuq id-dritt intern u għal dawk ibbażati fuq id-dritt tal-Unjoni (prinċipju ta’ ekwivalenza) u sakemm, min-naħa l-oħra, fil-prattika ma jagħmilx impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis tal-VAT (prinċipju ta’ effettività) (sentenza tat-12 ta’ April 2018, Biosafe – Indústria de Reciclagens, C-8/17, EU:C:2018:249, punt 37 u l-ġurisprudenza ċċitata).

48      Għaldaqstant, fir-rigward tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali li tistabbilixxi terminu ta’ dekadenza li fl-iskadenza tiegħu t-talba għar-rimbors ta’ taxxa hija inammissibbli, huwa biżżejjed li jiġi rrilevat, bħalma għamlet l-Avukata Ġenerali fil-punt 44 tal-konklużjonijiet tagħha, li l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT ma jipprekludix tali limitazzjoni ratione temporis tad-dritt għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa.

49      Fit-tieni lok, għalkemm l-eżistenza ta’ terminu ta’ dekadenza li l-iskadenza tiegħu għandha l-konsegwenza li ma tippermettix iktar lil kreditur jitlob it-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT relatat ma’ ċerti krediti ma tistax, fiha nnifisha, titqies li hija inkompatibbli mad-Direttiva dwar il-VAT, id-determinazzjoni tad-data li minnha jibda jiddekorri dan it-terminu taqa’ taħt id-dritt nazzjonali, bla ħsara għall-osservanza tal-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività (ara, f’dan is-sens, id-digriet tat-3 ta’ Marzu 2021, FGSZ, C-507/20, EU:C:2021:157, punt 23 u l-ġurisprudenza ċċitata).

50      Għal dak li jirrigwarda, b’mod iktar partikolari, il-prinċipju ta’ effettività, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jista’ jiġi dedott li terminu ta’ dekadenza li kien jibda jiddekorri mid-data tal-ħruġ tal-fatturi inizjali u kien skada, għal ċerti tranżazzjonijiet, qabel it-tressiq tat-talba għal kumpens ma jistax validament jiġi invokat kontra l-eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis tal-VAT jekk il-persuna taxxabbli ma tkunx uriet nuqqas ta’ diliġenza, u fl-assenza ta’ abbuż jew ta’ kollużjoni frawdolenti (ara, f’dan is-sens, id-digriet tat-3 ta’ Marzu 2021, FGSZ, C-507/20, EU:C:2021:157, punt 25 u l-ġurisprudenza ċċitata).

51      F’dan ir-rigward, għandu jitqies, kif irrilevat ukoll l-Avukata Ġenerali fil-punt 50 tal-konklużjonijiet tagħha, li, fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità tal-VAT, li minnu jirriżulta li l-imprenditur, li jiżgura l-finanzjament minn qabel tal-VAT billi jiġborha f’isem l-Istat, huwa meħlus kompletament mill-piż ta’ din it-taxxa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi tiegħu suġġetti għall-VAT, il-bidu tad-dekorrenza tat-terminu ta’ dekadenza għall-eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa, skont l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT, għandu jkollu rabta suffiċjenti mad-data li minnha l-persuna taxxabbli, li taġixxi b’mod diliġenti, tista’ tuża dan id-dritt.

52      Barra minn hekk, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali li jikkonċernaw il-modalitajiet tal-eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, bħal fil-kawża prinċipali, il-prinċipji ta’ proporzjonalità u ta’ ċertezza legali jeżiġu li l-bidu tad-dekorrenza tat-terminu ta’ dekadenza jkun identifikabbli mill-persuna taxxabbli bi probabbiltà raġonevoli.

53      Issa, għandu jiġi rrilevat, f’dan ir-rigward, li l-inċertezza marbuta man-natura definittiva tan-nuqqas ta’ ħlas tista’ wkoll tittieħed inkunsiderazzjoni billi jingħata t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa għall-VAT meta l-kreditur isemmi, qabel ma tintemm il-proċedura ta’ insolvenza jew ta’ stralċ tad-debitur tiegħu, probabbiltà raġonevoli li d-dejn ma jiġix onorat, b’tali mod li dan il-bażi tat-taxxa jiġi evalwat mill-ġdid ’il fuq fl-ipoteżi fejn il-ħlas isir madankollu. Huma l-awtoritajiet nazzjonali li għandhom jiddeterminaw, fl-osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità u taħt l-istħarriġ ta’ qorti, il-provi ta’ tul estiż probabbli tan-nuqqas ta’ ħlas li għandhom jiġu pprovduti mill-kreditur skont il-partikolaritajiet tad-dritt nazzjonali applikabbli. Tali modalità hija wkoll effettiva sabiex jintlaħaq l-għan intiż filwaqt li hija inqas restrittiva għall-kreditur, li jiżgura l-prefinanzjament tal-VAT billi jiġborha f’isem l-Istat (sentenza tal-15 ta’ Ottubru 2020, E. (VAT – Tnaqqis tal-bażi tat-taxxa), C-335/19, EU:C:2020:829, punt 48 u l-ġurisprudenza ċċitata).

54      Din il-konstatazzjoni tapplika a fortiori fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ insolvenza jew ta’ stralċ, li fihom iċ-ċertezza tan-natura definittivament irrekuperabbli tad-dejn tista’ tinkiseb biss, bħala prinċipju, fi tmiem perijodu twil. Tali terminu huwa, fi kwalunkwe każ, ta’ natura li jikkawża lill-imprendituri suġġetti għal-leġiżlazzjoni li tipprevedi tali proċeduri, meta jkollhom quddiemhom sitwazzjoni ta’ nuqqas ta’ ħlas ta’ fattura, żvantaġġ f’termini ta’ likwidità meta mqabbla mal-kompetituri tagħhom fi Stati Membri oħra li huma manifestament ta’ natura li jfixklu l-għan ta’ armonizzazzjoni fiskali intiż mid-Direttiva dwar il-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-15 ta’ Ottubru 2020, E. (VAT – Tnaqqis tal-bażi tat-taxxa), C-335/19, EU:C:2020:829, punt 50 u l-ġurisprudenza ċċitata).

55      F’dan il-każ, għalkemm il-kunsinni ta’ oġġetti u l-provvisti ta’ servizzi inkwistjoni fil-kawża prinċipali twettqu matul is-snin 2007 sa 2010 u fl-2012, Consortium Remi Group ressqet it-talba għal rimbors li tirriżulta mit-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT biss matul is-sena 2020. Issa, kemm mill-atti tal-proċess li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja kif ukoll mit-tweġibiet tal-partijiet fil-kawża prinċipali għall-mistoqsijiet magħmula waqt is-seduta jirriżulta li, fost il-kumpanniji debituri, l-ewwel tnejn kienu tħassru mir-reġistru kummerċjali qabel id-data tat-tressiq ta’ din it-talba, rispettivament fl-2012 u fl-2017, it-tielet waħda tħassret minn dan ir-reġistru matul il-proċedura inkwistjoni fil-kawża prinċipali u, fl-aħħar nett, l-aħħar tnejn huma s-suġġett ta’ proċeduri ta’ insolvenza miftuħa qabel it-tressiq tal-imsemmija talba.

56      Konsegwentement, hija l-qorti tar-rinviju, li hija l-unika li għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar il-fatti, li għandha tiddetermina d-data li minnha Consortium Remi Group setgħet, mingħajr ma turi nuqqas ta’ diliġenza, tinvoka d-dritt tagħha għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, b’mod partikolari fid-dawl tal-eventwali natura irrekuperabbli tal-krediti tagħha.

57      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għall-ewwel, għat-tielet u għar-raba’ domanda għandha tkun li l-Artikolu 90 tad-Direttiva dwar il-VAT, moqri flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali, ta’ proporzjonalità u ta’ effettività, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li tipprevedi terminu ta’ dekadenza għat-tressiq ta’ talba għal rimbors tal-VAT li tirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, li l-iskadenza tiegħu għandha l-konsegwenza li tissanzjona lill-persuna taxxabbli insuffiċjentement diliġenti, sakemm dan it-terminu jibda jiddekorri biss mid-data li fiha din il-persuna taxxabbli setgħet, mingħajr ma turi nuqqas ta’ diliġenza, tinvoka d-dritt għal tnaqqis tagħha. Fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali li jikkonċernaw il-modalitajiet tal-eżerċizzju ta’ dan id-dritt, il-bidu tad-dekorrenza ta’ tali terminu ta’ dekadenza għandu jkun identifikabbli mill-persuna taxxabbli bi probabbiltà raġonevoli.

 Fuq it-tieni u l-ħames domanda preliminari

58      Fid-dawl tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 33 ta’ din is-sentenza, għandu jinftiehem li, permezz tat-tieni u tal-ħames domanda tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 90(1) u l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT, moqrija flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali u ta’ proporzjonalità, għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali speċifiċi, rekwiżit tal-awtorità tat-taxxa li jissuġġetta t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT, fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli, għall-kundizzjoni li din tal-aħħar taġġusta minn qabel il-fattura inizjali u li tikkomunika minn qabel lid-debitur tagħha l-intenzjoni tagħha li tannulla l-VAT, sa fejn din hija persuna taxxabbli.

59      Preliminarjament, fir-rigward tal-kundizzjoni li tissuġġetta t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT għall-fatt li l-persuna taxxabbli tkun aġġustat il-fatturi inizjalment maħruġa, għandu jiġi rrilevat li, kuntrarjament għall-argument imressaq mid-Direttur u mill-Kummissjoni Ewropea, tali kundizzjoni ma tirriżultax mill-Artikolu 203 tad-Direttiva tal-VAT.

60      Fil-fatt, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, din id-dispożizzjoni hija intiża li tapplika biss meta l-VAT ġiet iffatturata b’mod żbaljat u, għaldaqstant, ma tkoprix is-sitwazzjonijiet li fihom it-taxxa indikata fuq il-fattura hija eżatta (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-8 ta’ Diċembru 2022, Finanzamt Österreich (VAT iffatturata b’mod żbaljat lill-konsumaturi finali), C-378/21, EU:C:2022:968, punti 21 u 23).

61      Għall-kuntrarju, kemm rekwiżit ta’ aġġustament tal-fattura inizjali, kif ukoll dak li jissuġġetta t-tnaqqis pro rata tal-bażi tat-taxxa ta’ persuna taxxabbli, fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas, għall-komunikazzjoni minn qabel minn din tal-aħħar lid-debitur tagħha, jekk ikun persuna taxxabbli, bl-intenzjoni tagħha li tannulla parti jew it-totalità tal-VAT, jaqa’, fl-istess ħin, taħt l-Artikolu 90(1) u l-Artikolu 273 tad-Direttiva tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-26 ta’ Jannar 2012, Kraft Foods Polska, C-588/10, EU:C:2012:40, punt 24 u tas-6 ta’ Diċembru 2018, Tratave, C-672/17, EU:C:2018:989, punt 35).

62      F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li skont l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT, l-Istati Membri jistgħu jipprevedu l-obbligi li jqisu neċessarji sabiex jiżguraw il-ġbir korrett tal-VAT u sabiex jevitaw il-frodi, bil-kundizzjoni, b’mod partikolari, li din il-possibbiltà ma tintużax sabiex jiġu imposti obbligi ta’ fatturazzjoni addizzjonali għal dawk stabbiliti fil-Kapitolu 3 tal-imsemmija direttiva.

63      Peress li, barra mil-limiti li jistabbilixxu, id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 90(1) u tal-Artikolu 273 tad-Direttiva tal-VAT la jispeċifikaw il-kundizzjonijiet u lanqas l-obbligi li l-Istati Membri jistgħu jipprevedu, dawn id-dispożizzjonijiet jagħtu lil dawn tal-aħħar marġni ta’ diskrezzjoni, b’mod partikolari, fir-rigward tal-formalitajiet li għandhom jiġu ssodisfatti mill-persuni taxxabbli quddiem l-awtoritajiet tat-taxxa sabiex jipproċedu għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa (sentenza tal-11 ta’ Ġunju 2020, SCT, C-146/19, EU:C:2020:464, punt 35 u l-ġurisprudenza ċċitata).

64      Madankollu, il-miżuri li l-Istati Membri għandhom il-possibbiltà jadottaw bis-saħħa tal-Artikolu 273 tad-Direttiva tal-VAT ma jistgħux, bħala prinċipju, jidderogaw mill-osservanza tar-regoli relatati mal-bażi tat-taxxa għall-finijiet tal-VAT ħlief fil-limitu ta’ dak li huwa strettament neċessarju sabiex jintlaħaq dan l-għan speċifiku. Fil-fatt, huma għandhom jolqtu bl-inqas mod possibbli l-għanijiet u l-prinċipji tad-Direttiva dwar il-VAT u għalhekk ma jistgħux jintużaw b’mod li jaffettwaw in-newtralità tal-VAT, li tikkostitwixxi prinċipju fundamentali tas-sistema komuni tal-VAT implimentata mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni f’dan il-qasam (sentenza tas-6 ta’ Ottubru 2021, Boehringer Ingelheim, C-717/19, EU:C:2021:818, punt 60 u l-ġurisprudenza ċċitata).

65      Barra minn hekk, jekk ir-rimbors tal-VAT isir impossibbli jew eċċessivament diffiċli skont il-kundizzjonijiet li fihom it-talbiet għall-ħlas lura ta’ taxxi jistgħu jiġu eżerċitati, l-imsemmi prinċipju ta’ newtralità tal-VAT kif ukoll il-prinċipju ta’ proporzjonalità jistgħu jeżiġu li l-Istati Membri jipprevedu l-istrumenti u l-modalitajiet proċedurali neċessarji sabiex il-persuna taxxabbli tkun tista’ tirkupra t-taxxa ffatturata indebitament (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-26 ta’ Jannar 2012, Kraft Foods Polska, C-588/10, EU:C:2012:40, punt 29 u l-ġurisprudenza ċċitata).

66      Konsegwentement, il-formalitajiet li għandhom jiġu ssodisfatti mill-persuni taxxabbli sabiex jeżerċitaw, quddiem l-awtoritajiet tat-taxxa, id-dritt li jsir tnaqqis tal-bażi tat-taxxa għall-finijiet tal-VAT għandhom ikunu limitati għal dawk li jippermettu li jiġġustifikaw li, sussegwentement għall-konklużjoni tat-tranżazzjoni, parti mill-korrispettiv jew il-korrispettiv kollu ma jiġix definittivament miġbur. F’dan ir-rigward huma l-qrati nazzjonali li għandhom jivverifikaw li dan huwa l-każ ta’ formalitajiet mitluba mill-Istat Membru kkonċernat (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Ottubru 2021, Boehringer Ingelheim, C-717/19, EU:C:2021:818, punt 61 u l-ġurisprudenza ċċitata).

67      F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ripetutament li r-rekwiżit li jikkonsisti fil-fatt li t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa, kif jirriżulta minn fattura inizjali, ikun suġġett għall-pussess, mill-persuna taxxabbli, ta’ dikjarazzjoni ta’ rċevuta ta’ fattura ta’ aġġustament maħruġa mill-persuna li lilha jkunu ġew ipprovduti l-oġġetti jew is-servizzi, jista’, bħala prinċipju, jikkontribwixxi kemm sabiex jiġi żgurat il-ġbir korrett tal-VAT u sabiex tiġi evitata l-frodi kif ukoll sabiex jiġi eliminat ir-riskju ta’ telf ta’ dħul fiskali u, għaldaqstant, sabiex jintlaħqu l-għanijiet leġittimi stabbiliti fl-Artikolu 90(1) u fl-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-26 ta’ Jannar 2012, Kraft Foods Polska, C-588/10, EU:C:2012:40, punti 32 u 33).

68      Kif jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, din il-konstatazzjoni tgħodd ukoll għar-rekwiżit li jissuġġetta t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa għall-komunikazzjoni minn qabel mill-persuna taxxabbli lid-debitur tagħha, jekk ikun persuna taxxabbli, tal-intenzjoni tagħha li tannulla parti jew it-totalità tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2018, Tratave, C-672/17, EU:C:2018:989, punti 35 u 36).

69      Konsegwentement, ir-rekwiżiti li jikkonsistu fl-issuġġettar tat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa għall-aġġustament tal-fattura inizjali mill-persuna taxxabbli minħabba n-nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali u fil-komunikazzjoni minn qabel minnha lid-debitur tagħha tal-intenzjoni tagħha li tannulla t-taxxa, b’tali mod li dan tal-aħħar ikun informat għall-finijiet tal-aġġustament tat-tnaqqis imwettaq inizjalment, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ma jikkontestawx, bħala prinċipju, in-newtralità tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-26 ta’ Jannar 2012, Kraft Foods Polska, C-588/10, EU:C:2012:40, punt 24 u tas-6 ta’ Diċembru 2018, Tratave, C-672/17, EU:C:2018:989, punt 39).

70      Madankollu, xorta jibqa’ l-fatt li hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk tali rekwiżiti jidhrux, f’dan il-każ, eċċessivament vinkolanti għall-persuna taxxabbli, fornitur ta’ oġġetti jew ta’ servizzi (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2018, Tratave, C-672/17, EU:C:2018:989, punt 41).

71      Issa, mill-elementi tal-atti tal-proċess ippreżentati quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, li ġew ikkonfermati waqt is-seduta, jirriżulta li, minn naħa, il-leġiżlazzjoni Bulgara, fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-fatti tal-kawża prinċipali, ma kinitx tipprevedi rekwiżiti ta’ aġġustament tal-fattura inizjali u ta’ informazzjoni tad-debitur dwar l-annullament tat-taxxa fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas.

72      Min-naħa l-oħra, skont dawn l-istess elementi ta’ informazzjoni, Consortium Remi Group tħassret mir-reġistru tal-VAT fis-7 ta’ Marzu 2019, b’tali mod li, fid-data tat-tressiq tat-talba għal tpaċija inkwistjoni fil-kawża prinċipali, din il-persuna taxxabbli ma kellhiex iktar il-possibbiltà li toħroġ fatturi ta’ aġġustament. Fil-fatt, id-Direttur ippreċiża f’dan ir-rigward, mingħajr ma ġie kontradett fuq dan il-punt, li, skont id-dispożizzjonijiet nazzjonali rilevanti ratione temporis, l-aġġustament tal-VAT ma setax isir meta l-persuna taxxabbli tkun tħassret mill-imsemmi reġistru.

73      Għaldaqstant, għandu jiġi kkonstatat li, peress li l-aġġustament ta’ fattura hija, fil-prattika tal-awtorità tat-taxxa Bulgara, kundizzjoni sine qua non sabiex jinkiseb tnaqqis tal-bażi tat-taxxa, in-newtralità tal-VAT tkun affettwata meta jkun impossibbli jew eċċessivament diffiċli għall-persuna taxxabbli li tipproċedi għall-aġġustament ta’ tali fattura (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Ottubru 2021, Boehringer Ingelheim, C-717/19, EU:C:2021:818, punt 63).

74      Konsegwentement, f’każ bħal dak fil-kawża prinċipali fejn il-persuna taxxabbli tinsab fl-impossibbiltà li toħroġ dokument ta’ aġġustament fir-rigward ta’ fatturi li l-ammont tagħhom ma tħallasx, il-prinċipji ta’ newtralità tal-VAT u ta’ proporzjonalità jeżiġu li l-Istat Membru kkonċernat jippermettilha tistabbilixxi, permezz ta’ mezzi oħra, quddiem l-awtoritajiet tat-taxxa nazzjonali, in-nuqqas ta’ ħlas ta’ dawn il-fatturi, li ta lok għad-dritt tagħha għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Ottubru 2021, Boehringer Ingelheim, C-717/19, EU:C:2021:818, punt 65).

75      F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jitqies li l-fatt li d-dritt għal tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT jiġi ssuġġettat, fl-assenza tad-dispożizzjonijiet nazzjonali rilevanti, għall-kundizzjoni li l-fattura inizjali kienet is-suġġett ta’ aġġustament imur lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq l-għan imfittex mill-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT u li jikkonsisti fl-eliminazzjoni tar-riskju ta’ telf ta’ dħul fiskali, meta din il-kundizzjoni tkun saret impossibbli li tiġi ssodisfatta.

76      L-istess japplika, iktar u iktar, għall-obbligu li d-destinatarju ta’ din il-fattura jiġi informat bl-intenzjoni tal-emittent tagħha li jannulla l-VAT, bħal dak imsemmi fil-ħames domanda, li minnha jirriżulta mill-formulazzjoni stess, kif ukoll minn konstatazzjonijiet oħra esposti fit-talba għal deċiżjoni preliminari, li din tikkostitwixxi kundizzjoni neċessarja, imposta mill-prattika tal-awtorità tat-taxxa Bulgara, għall-aġġustament tal-VAT iffatturata fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali.

77      Madankollu, għandu jiġi osservat li, f’dan il-każ, Consortium Remi Group tħassret mir-reġistru tal-VAT minħabba nuqqas sistematiku ta’ twettiq tal-obbligi tagħha li jirriżultaw miż-ZDDS u li t-talba tagħha għal tpaċija kienet tirrigwarda n-nuqqas ta’ ħlas ta’ fatturi maħruġa diversi snin qabel it-tħassir tagħha. Għaldaqstant, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk l-impossibbiltà għall-persuna taxxabbli li toħroġ fatturi ta’ aġġustament hijiex imputabbli lilha.

78      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għat-tieni u għall-ħames domanda għandha tkun li l-Artikolu 90(1) u l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT, moqrija flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali u ta’ proporzjonalità, għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali speċifiċi, rekwiżit tal-awtorità tat-taxxa li jissuġġetta t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT, fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli, għall-kundizzjoni li din tal-aħħar taġġusta minn qabel il-fattura inizjali u għall-kundizzjoni li hija tikkomunika minn qabel lid-debitur tagħha l-intenzjoni tagħha li tannulla l-VAT, peress li huwa impossibbli għal din il-persuna taxxabbli li twettaq tali aġġustament fi żmien xieraq, mingħajr ma din l-impossibbiltà tkun imputabbli lilha.

 Fuq is-sitt domanda

79      Permezz tas-sitt domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT għandux jiġi interpretat fis-sens li dritt possibbli għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli jagħtix dritt għar-rimbors tal-VAT imħallsa minnha, flimkien mal-interessi moratorji, u, jekk ir-risposta tingħata fl-affermattiv, minn liema data tali dritt jista’ jiġi invokat.

80      F’dan ir-rigward, kif tfakkar fil-punt 42 ta’ din is-sentenza, is-sistema komuni tal-VAT tiggarantixxi n-newtralità tagħha u hija intiża li teħles kompletament lill-imprenditur mill-piż tal-VAT dovuta jew imħallsa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi tiegħu kollha. Mill-ġurisprudenza ċċitata fil-punt 63 ta’ din is-sentenza jirriżulta li, għalkemm l-Istati Membri għandhom libertà ċerta fl-istabbiliment tal-modalitajiet imsemmija fl-Artikolu 90 tad-Direttiva dwar il-VAT, dawn il-modalitajiet ma jistgħux jippreġudikaw il-prinċipju ta’ newtralità fiskali billi jġiegħlu lill-persuna taxxabbli ġġarrab, kompletament jew parzjalment, il-piż tal-VAT.

81      B’mod partikolari, l-imsemmija modalitajiet għandhom jagħtu l-possibbiltà lill-persuna taxxabbli li tirkupra, skont kundizzjonijiet xierqa, il-kreditu sħiħ li jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT, li jfisser li r-rimbors isir f’perijodu raġonevoli, permezz ta’ ħlasijiet likwidi jew b’mezzi ekwivalenti u li, fi kwalunkwe każ, il-metodu ta’ rimbors adottat ma għandu jinvolvi l-ebda riskju finanzjarju għall-persuna taxxabbli (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-12 ta’ Mejju 2021, technoRent International et, C-844/19, EU:C:2021:378, punt 38).

82      Issa, jekk, fil-każ fejn ir-rimbors jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT ma jseħħx f’terminu raġonevoli, il-persuna taxxabbli ma kienx ikollha dritt għal interessi moratorji, is-sitwazzjoni tagħha kienet tiġi affettwata ħażin, bi ksur tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-12 ta’ Mejju 2021, technoRent International et, C-844/19, EU:C:2021:378, punti 39 u 41).

83      Minn dan isegwi li, anki jekk l-Artikolu 90 tad-Direttiva dwar il-VAT ma jipprevedix obbligu li jitħallsu interessi fuq ir-rimbors tal-VAT li jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT jew ma jispeċifikax id-data li minnha tali interessi jkunu dovuti, il-prinċipju ta’ newtralità tas-sistema fiskali tal-VAT jeżiġi li t-telf finanzjarju kkawżat minħabba rimbors ta’ eċċess ta’ VAT imwettaq lil hinn minn terminu raġonevoli jiġi kkumpensat permezz tal-ħlas ta’ interessi moratorji (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-12 ta’ Mejju 2021, technoRent International et, C-844/19, EU:C:2021:378, punti 40 u 41).

84      Fil-fatt, f’din is-sitwazzjoni, il-persuna taxxabbli tibbenefika minnn eċċess tal-VAT li jkollu jiġi rrimborsat lilha, iżda li jista’ jikkawża telf finanzjarju għad-dannu tagħha, minħabba l-indisponibbiltà tas-somom ta’ flus inkwistjoni. Issa, jekk, fil-każ fejn l-awtorità tat-taxxa ma tħallasx lura dan l-eċċess f’terminu raġonevoli, il-persuna taxxabbli ma kienx ikollha dritt għal interessi moratorji, is-sitwazzjoni tagħha kienet tiġi affettwata ħażin, ħaġa li b’hekk tippreġudika l-prinċipju ta’ newtralità fiskali (sentenza tat-12 ta’ Mejju 2021, technoRent International et, C-844/19, EU:C:2021:378, punt 42).

85      Fir-rigward, b’mod iktar partikolari, tal-modalitajiet ta’ applikazzjoni tal-interessi fuq ir-rimbors li jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT, dawn jaqgħu taħt l-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri, irregolata mill-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività (ara, b’analoġija, is-sentenza tat-13 ta’ Ottubru 2022, HUMDA, C-397/21, EU:C:2022:790, punt 45).

86      Għaldaqstant, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina, fid-dawl ta’ dawn il-prinċipji kif ukoll tal-karatteristiċi partikolari kollha tal-kawża li għandha quddiemha, jekk, f’dan il-każ, kienx hemm lok li jsir rimbors li jirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT u, sa fejn hija tikkonstata li dan ir-rimbors ma seħħx f’terminu raġonevoli, il-mument li minnu l-interessi moratorji jiżdiedu mal-ammont ta’ dan ir-rimbors (ara, f’dan is-sens, id-digriet tal-5 ta’ Ottubru 2023, ZSE Elektrárne, C-151/23, EU:C:2023:751, punt 28).

87      F’dan il-każ, kif irrilevat, essenzjalment, l-Avukata Ġenerali fil-punti 99, 100 u 102 tal-konklużjonijiet tagħha, fl-assenza ta’ modalitajiet preċiżi previsti mid-dritt nazzjonali, interessi fuq id-dritt għar-rimbors minħabba tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT jistgħu jiġu kkalkolati biss mid-data li fiha l-persuna taxxabbli tqis li n-nuqqas ta’ ħlas tad-dejn inkwistjoni huwa ta’ natura definittiva, fis-sens tal-Artikolu 90 tad-Direttiva dwar il-VAT, u tinvoka d-dritt tagħha għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-kuntest tad-dikjarazzjoni dwar il-perijodu ta’ tassazzjoni li kien fis-seħħ dak iż-żmien peress li, qabel din id-data, il-bażi legali tal-ħlas tal-VAT huwa kkostitwit mill-Artikolu 63 ta’ din id-direttiva.

88      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għas-sitt domanda għandha tkun li l-Artikolu 90(1) tad-Direttiva dwar il-VAT, moqri flimkien mal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandu jiġi interpretat fis-sens li eventwali dritt għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli jagħti dritt għar-rimbors tal-VAT imħallsa minnha, flimkien mal-interessi moratorji, u li, fl-assenza ta’ modalitajiet ta’ applikazzjoni tal-interessi eventwalment dovuti fil-leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru, id-data li minnha l-persuna taxxabbli tinvoka d-dritt tagħha għal dan it-tnaqqis fil-kuntest tad-dikjarazzjoni dwar il-perijodu taxxabbli li kien għaddej f’dak iż-żmien tikkostitwixxi l-bidu tad-dekorrenza għall-kalkolu ta’ dawn l-interessi.

 Fuq l-ispejjeż

89      Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Għaxar Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

1)      L-Artikolu 90 tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat-28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud, moqri flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali, ta’ proporzjonalità u ta’ effettività, għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li tipprevedi terminu ta’ dekadenza għat-tressiq ta’ talba għal rimbors tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) li tirriżulta minn tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali, li l-iskadenza tiegħu għandha l-konsegwenza li tissanzjona lill-persuna taxxabbli insuffiċjentement diliġenti, sakemm dan it-terminu jibda jiddekorri biss mid-data li fiha din il-persuna taxxabbli setgħet, mingħajr ma turi nuqqas ta’ diliġenza, tinvoka d-dritt għal tnaqqis tagħha. Fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali li jikkonċernaw il-modalitajiet tal-eżerċizzju ta’ dan id-dritt, il-bidu tad-dekorrenza ta’ tali terminu ta’ dekadenza għandu jkun identifikabbli mill-persuna taxxabbli bi probabbiltà raġonevoli.

2)      L-Artikolu 90(1) u l-Artikolu 273 tad-Direttiva 2006/112, moqrija flimkien mal-prinċipji ta’ newtralità fiskali u ta’ proporzjonalità, għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali speċifiċi, rekwiżit tal-awtorità tat-taxxa li jissuġġetta t-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT), fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli, għall-kundizzjoni li din tal-aħħar taġġusta minn qabel il-fattura inizjali u għall-kundizzjoni li hija tikkomunika minn qabel lid-debitur tagħha l-intenzjoni tagħha li tannulla l-VAT, peress li huwa impossibbli għal din il-persuna taxxabbli li twettaq tali aġġustament fi żmien xieraq, mingħajr ma din l-impossibbiltà tkun imputabbli lilha.

3)      L-Artikolu 90(1) tad-Direttiva 2006/112, moqri flimkien mal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandu jiġi interpretat fis-sens li eventwali dritt għat-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa tal-VAT fil-każ ta’ nuqqas ta’ ħlas totali jew parzjali ta’ fattura maħruġa minn persuna taxxabbli jagħti dritt għar-rimbors tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) imħallsa minnha, flimkien mal-interessi moratorji, u li, fl-assenza ta’ modalitajiet ta’ applikazzjoni tal-interessi eventwalment dovuti fil-leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru, id-data li minnha l-persuna taxxabbli tinvoka d-dritt tagħha għal dan it-tnaqqis fil-kuntest tad-dikjarazzjoni dwar il-perijodu taxxabbli li kien għaddej f’dak iż-żmien tikkostitwixxi l-bidu tad-dekorrenza għall-kalkolu ta’ dawn l-interessi.

Firem

*      Lingwa tal-kawża: il-Bulgaru.